De oude Tempel en de Tempel

door wijlen ds J.J. Bos

Alhoewel er mij weinig of niets van bekend is, kan ik toch twee plaatsnamen in de Gemeente Soest niet onvermeld laten, en juist alleen om die namen.
In de eerste plaats bedoel ik "De Oude Tempel".
Dat is de naam van een oud, maar stevig, boerenhuis te Soesterberg, aan den straatweg van De Bilt naar Amersfoort, niet ver van de grensscheiding der Gemeenten Soest en Amersfoort.
Wat mij aangaande de vroegere en latere bezitters bekend is geworden, moge hier volgen: In het jaar
1803 - wordt het reeds De Oude Tempel genoemd, in eene Acte van Boedelscheiding van wijlen Teunis Bruinisse, en zijne huisvrouw Gerritje Jansen Smorenburg
1826 - is er eigenaar van A. van Veen, timmerman, wonende in de Elisabethstraat, te Utrecht. Deze kocht het van eenen erfgenaam in de nalatenschap van Teunis Bruinisse, en verkoopt het, in
1826 - aan den Heer Anthony Paulus de Vree, grondeigenaar, (wonende in de Maliebaan), te Utrecht. Deze verkoopt het, in
1842 - aan Jonkhr. C.T.J. Bosch van Drakensteijn, en deze verkocht het wederom, in
1848 - aan den Heer A. Deerns, Oeconoom aan 's Rijks-Veeartsenij-School, te Utrecht. En van dezen kwam het, in
1874 - in het bezit van Prins Hendrik, en werd alzoo een deel van het Domein Soestdijk.

Ik heb De Oude Tempel gekend als boerderij ; als slachthuis in Kamp-tijd; als koffiehuis en uitspanning in Kamptijd; als hoenderpark; als gewone herberg; en zoo al meer. Toen het hoenderpark was, werd het huis bewoond door den Heer H.A. Banning, toen misschien de rechterhand van den Heer A. Deerns, maar later Volks - schrijver, en Hoofd-Redacteur van "de Katholieke Illustratie". Hij schreef ook een volksboek, getiteld: "De heks van de Amersfoortsche heide", maar maakt daarin geenerlei melding van De Oude Tempel, wat hij zeker wel gedaan zou hebben, wanneer hem eenige sage, of legende, aan die plaats verbonden, was bekend geweest. Evenwel, het volk zegt dat het bij den put van die boerderij "spookt" , maar niemand heeft het spook ooit zelf gezien.
Hoe dat huis aan dien naam komt, durf ik niet beslissen. Dat daar weleer een Heidensche Tempel kan gestaan hebben, is misschien, in verband met de nabij gelegene Germaansche grafheuvels, niet ondenkbaar; doch ook mogelijk is het, dat die naam wijst op het uithangbord van eene oude herberg, want ik meen dat zulk soort van heilige huisjes, wel eens eenen tempel in hun schild voerden.
En nu, in de tweede plaats "De Tempel" , de naam van een klein huis aan den Brinkweg, ongeveer in het midden tussen de R.C. Kerk en den weg naar de Kleine Melm, misschien wel ongeveer het oudste deel van het dorp. Het was een zeer oud huisje, en dankte misschien zijnen naam alleen aan een uithangbord, dat het weleer als herberg aan de voorbijgangers kenbaar maakte; of heeft dââr ook eens een tempeltje gestaan, ten dienste van heidensche Gods-vereering? In 1907 heeft men mij medegedeeld, dat dit huis "De Tempel" thans niet meer bestaat.

Op het grondgebied van "Middelwijk"zou "De Tempel" hebben gestaan. Wie weet er meer over?