Volksverhalen uit Soest en omgeving III

Engelbert Heupers

Weerwolven deed het vroeger haast op iedere boerderij. Het spookte vooral op de deel waar de wanmolen vanzelf begon te draaien. Allerlei gereedschap werd door elkaar gesmeten zodat men 's morgens lang moest zoeken en het te voorschijn kwam op de onmogelijkste plaatsen. Harken, schoppen en dorsvlegels stonden in de paardestal. Je kon altijd horen dat de weerwolf bezig was, want steevast begon de wanmolen te draaien. Geen mens was er dan op de deel. Om de weerwolf te verdrijven moest men niet bang zijn. Een kruis slaan of een gewijd kruis van papier op de deel hangen was al voldoende om het weerwolven te doen ophouden.

Vroeger waren er hier nog wel heksen. Hier en daar op de Bunt of 't Hart woonde zo'n wuuf. Ze betoverde vooral de kinderen en konden zich veranderen in een zwarte kat die altijd vreselijk tekeer ging. Wanneer een heks een kind op de schouder klopte dan ging het korte tijd daarna dood. Kreeg het kind een appel dan was deze meestal vergiftigd. Bewaarde men zo'n appel dan veranderde de vrucht in 24 uur in een vieze pad. Een zeker teken dat de vrouw die de appel gegeven had kon heksen. Op 't Korte End woonde Mie van Haarm Snieder. Die kon ook toveren. Klaas-om en Timmetje kwamen op een keer van een bruiloft en liepen op 't Korte End toen zij op het dak van Mei van Haarm Snieder een zwarte kat zagen zitten die bar tekeer ging. Klaas-om wilde de kat van het dak af halen, maar Timmetje z'n vrouw zei: "Niet doen Klaas. Stiekum laten zitten. Als je dat beest aanraakt betovert Mie je". Ze lieten de kat op het dak zitten en vervolgden zonder om te kijken hun weg naar huis.

Ok vertelde ze voak dat er een onderoardse gang ligt onder de Kerkebuurt door. Die loopt van de Oude Kerk noar de boerderij 't Klooster een eindweegs doarvandoan. In zunige tieden vluchtte men vanuit dit klooster noar de kerk. Doar was men veilig en mochten ze niets doen.

Ik moest eens op een keer plaggen halen op de Berg met peerd en wagen. Wullie gingen over de Bunt langs 't huus van een vilder waar zojuist een beest was geslacht, 't Bloed liep tenminste over de weg. 't Peerd wier schichtig en sprong verschrikt opzied uut. Toen 't weer wat bedaard was, liep het kreupel aan 't rechter voorheen. Ik kwam op de Soesterbergsestroat Teus van Daan tegen, die vroeg: "Mak meerieje?". "Neen", zei ik, "'t peerd is rechts kreupel". "0 das niks", zei die en hij streek over 't zere been, maakte een kruus en zei: "Now kun je wel draven", 't Was ok zo.

Wullie woonden vroeger in 't Veen en hadden 't heel arm. Ming moeder was een goed mins. Bar goed en geleuvig. Ze deed niemand te kort. Zaterdags gingen ming moeder en ik dikkuls boodschappen doen in de Kerkebuurt. Toendertied woaren doar alleen moar winkeltjes. Vanuut 't Veen gingen we over de Eng d'r noar toe. Toen had je doar van die smalle poadjes. Al we veurbie het Engerbergje kwamen zei ming moeder altied: "Eerbiedig wezen, keind, hier ligt een sodaat begraven". Onmiddellijk waren we stil en speulden niet meer. Drie keer moest ik bidden "Geloof zij Jezus Christus", net zoals wij deden als wij langs onze kerk kwamen. Om 't Engerbergje mocht niet geploegd worden en geluud mocht er niet gemaakt worden, 't Most er stil en rustig blieve. De boeren die er land in de omtrek hadden, lieten het altied liggen zoals het er altied is geweest. 

Het huisje sting in de Burkt tegenover de tol vroeger.
Dit tolhuis is in 1911 afgebroken en stond net voorbij de Maarschalersteeg, tegenover café Westemeijer.

Als kleine jongen hoorden en wisten wij dat in een klein oud vervallen huisje in het Vosseveld door mannen zonder hoofden gekaart wier. Het huisje sting in de Birkt tegenover de tol van vroeger. De mannen waren kaartspeulers die in de herberg vals gespeeld hadden. Heel Soest wist het. Alle dagen zaten ze daar maar te kaarten. Dat was de straf van Onze-Lieve Heer. Als jongen probeerden wij door de ramen te kijken tussen het valgordijn door, maar ik heb het nooit gezien. M'n kameroadjes wel en die zeiden: "Joa, ze hebben gin kop. Ze zin met z'n vieren en moar kaartspeulen zonder wat te zeggen".

Op de boerderij van Schimmel an de Veenhuzerstroat ging de boterkarn op 'n keer tekeer. De pastoor of de kapeloan kwamen d'r an te pas, zo aarg was 't. Als t'r gin mins op de deel was dan ging de karn "bong,bong te bong,bong", alsmoar deur. 't Spoekte doar, 't was t'r toen lang niet zuver. Als je d'r bie sting gebeurde d'r niks, maar je was nog niet weg of de karn begon opnieuw, "bong te bong, bong te bong", 't was een ieselijk geheur. De minse waren bang man! Op 't lest durfden ze niet meer noar bed. 't Was aarg en de pastoor wier gehoald. Wat die d'r an deed weet gin mins, moar 't geluud hield op. D'r was in 't begin nog wat boter en zure melk in de karn, moar gin mins durfde die te gebruke. 't Aarmste mins nog niet en dat wil wat zeggen toendertied. Het spul werd diep in de grond begraven. Men gaf het nog niet an de keuen, bang dat die het toverspul opvraten en op die manier ok betoverd wierden.