Hoe is het om een zo´n `gezegend´ huis te wonen

Cora van Gessel

Met "gezegend" bedoel ik de nog bijna gave tegelwanden in de woonkamer en hal uit begin 18e eeuw, die nog aanwezig zijn in de boerenhofstede "Van Logtensteijn".
De heer Derks heeft haar geschiedenis prachtig beschreven in het laatste winternummer.
Alle wanden zijn verschillend en de meeste indruk maken de bijbelse voorstellingen. Het oude testament is uitgebeeld in blauw, geen enkele tegel is hetzelfde. De tegeltableaus in paars stellen voor; het laatste avondmaal, Maagd Maria en de kruisiging. Hieronder is duidelijk het gat te zien, waardoor de boer vanuit de kamer de stal in kon kijken. Verder zijn er tegels met molens, huisjes, herders en tableaus met bloemenvazen.
De tegels worden nu nog net zo schoongemaakt als vroeger, met een papje van krijt en water insmeren, en als het droog is uitwrijven met een droge doek. De kleuren worden dan helder en ze gaan prachtig glanzen.
De heer Derks vraagt zich af hoe het verder gegaan is met de boerderij na de veiling in 1928. Hij beschrijft de geschiedenis van de familie Logtensteijn vanaf 1748. Al eerder in 1986 werd in van Zoys tot Soest uitgebreid aandacht besteed aan de hofstede onder de naam "Luchtensteijn" geschreven door G. Staalenhoef en J. Hilhorst en gaat de historie terug tot in de 17e eeuw. Mogelijk dat zelfs Johan van Oldenbarnevelt hier geleefd heeft.

J. Zoetelief, slager te Soest, kocht de boerderij met bijgebouwen, maar heeft er zelf nooit gewoond. Er zijn verschillende huurders geweest, o.a. heeft P. Roos van 1928 tot 1934 er een groente- en fruithandel gehad. In 1934 betrok Dirk Wolfsen, veehandelaar, de boerderij. Zijn dochter, getrouwd met de Bes, huurde toen het bakhuis. Wolfsen verhuisde (oorlog) in 1942 naar het knechtenhuis. In 1949 trouwde Dirk de Bes, zijn kleinzoon, met een Brabants meisje en zij kwamen bij opa inwonen.
Zoetelief verkocht het bakhuis met schaapskooi in 1939 aan Ep van Soeren, schillenboer, die zijn wijk had in Baarn en Soest. Het gezin bestond uit man, vrouw, vijf kinderen en zij hadden twee koeien. Allen woonden in het huisje. Ooit is, in de tijd van v. Logtensteijn, een stukje opzij aangebouwd om vee te kunnen stallen.
De boerderij en knechtenhuis werden in 1957 verkocht aan Dingeman Treffers, uit Kaatsheuvel, die hier de zeepfabriek Pébé in had. Dit bedrijf is later opgekocht door Procar. Het kleine deurtje in de zijgevel verbergt een gat dat nog herinnert aan die tijd. Treffers heeft het een en ander aan de boerderij veranderd. Zo werden in de deel een zolder gemaakt, een aantal van de metalen ronde stalramen vervangen, de opkamer met bedsteden en kelder weggehaald, waterleiding aangelegd in plaats van de waterpomp en twee tuindeuren in de voorgevel gemaakt. De boerderij werd wit gekalkt, waarschijnlijk om de vele reparaties in de muren te camoufleren. Vroeger waren de huizen met elkaar verbonden door poortjes van 1,65 m hoog, de mensen waren maar klein. De ingang van het woonhuis was aan de andere kant. Men kwam in de keuken binnen, dat is nog te zien aan de stenen stoep in de buitenmuur. In de beide steegjes zijn nog twee raampjes met tralies. In een roman over Ferdinand Huyck wordt beschreven, dat het in de 18e eeuw niet veiliger was dan nu, rovers trokken op strooptocht over het platteland, vandaar dat de mensen hun huizen toen ook al beveiligden.
De zoon van Treffers verkocht in december 1967, toen diens vader overleden was, het knechtenhuis aan de familie de Bes, die hier inmiddels vier kinderen hadden gekregen. Al zijn leven lang zorgt Dirk de Bes voor alles rondom de boerderij. In de loop der jaren heeft hij de schaapskooi en hooibergen, zoals aangegeven op het kaartje uit 1828, vervangen door schuren. Ook de nu + 100 jaar oude lindebomen snoeit hij ieder jaar. In de jaren zestig zijn ze gehalveerd, waardoor ze niet zo hoog meer zijn. Zomers dienen ze als zonnescherm en ze houden het water onder het huis vandaan.
Als ik hem vraag hoe de boerderij vroeger was, zegt hij: "Er was niets romantisch aan in die tijd, er werd verbouwd daar waar nodig was, met het materiaal wat toevallig voorhanden was".
Mijn man Frank van Gessel kocht de boerderij in december 1967 op een veiling in hotel "De Gouden Ploeg" (het adres was toen Lange Brinkweg 38a nu 28a) om haar als opslag voor zijn goederen te gebruiken.

Zelf woonde hij met zijn gezin aan de Ossendamweg in dat boerderijtje vlak bij het spoor. Pas in 1979, na het overlijden van zijn vrouw, ging hij hier wonen en liet een tweede woning in de deel bouwen, omdat het woonhuis verhuurd was. Toen wij in 1984 trouwden en ik als Amsterdamse naar Soest kwam, raakte ik al gauw bezeten van de boerderij. Het woonhuis kwam vrij, maar verkeerde in zeer slechte staat. Het rieten dak was in 1974 met golfplaten bedekt, omdat het gaar was, binnen stonk het naar de schimmel en alle kozijnen en deuren, zowel binnen als buiten moesten vernieuwd worden. We maakten een 10 jaren plan voor de renovatie. De plaatselijke aannemer Evert Westerveld, die zo goed raad weet met oude panden heeft ze allen tot volle tevredenheid in de oude stijl uitgevoerd.
De indeling is hetzelfde gebleven; waar eens de pomp stond is nu een badkamer, de keukenvloer moest 30 cm uitgegraven worden om het aanrecht onder het raam te kunnen plaatsen, de deurposten moesten omhoog, want zonder flink te bukken kon je niet door de deur.
De woonkamer is 7 cm breder geworden. Er zaten vele lagen over elkaar betengeld om de vochtige muren te verdoezelen. Er zijn spouwmuren gebouwd, één muur in de keuken moest opnieuw opgetrokken worden. Hij stond 53 cm uit het lood.
De maat meten was er vroeger niet bij, ze bouwden op het oog. Zo is de boerderij aan de Brinkweg 13 m breed en aan de Kerkpadzijde 14 m en 30 meter lang.
Op de balkenconstructie staan goed zichtbaar de streepjes die men kerfde om aan te geven in welke volgorde de balken geplaatst moesten worden.
De kitscherige marmeren schoorsteen is weggehaald om plaats te maken voor een schouw, zoals hij er waarschijnlijk ooit geweest is. Nog maar twee jaar geleden is het rookhok op de vroegere zolder gesloopt en een slaapetage gebouwd.
In 1989 is er een geheel nieuw dak opgekomen en daarvoor was 512 m2 riet nodig. Het entree is ooit naar voren uitgebouwd met een plat dak, dit is nu in de rieten kap verwerkt.
Uit de deel hebben we de houten "poepdoos" weggehaald. Met de muren is hier niet veel te beginnen. Ze zijn doordrenkt van de ammoniakdampen van de koeien die er eeuwen hebben gestaan en de cementen vloer schuimt nog, als hij nat wordt, door de zeepfabriek.
Wij gebruiken deze ruimte als magazijn voor onze groothandel in drogisterij-artikelen.
Er is nog één verbouwing te gaan, want in de woonkamer zakken we langzaam door de vloer. De balken, die gewoon in het zand liggen, zijn verrot.
Met het bakhuisje is het momenteel droevig gesteld. Vier jaar geleden is de oude mevrouw van Soeren overleden en is het, met de schaapskooi, verkocht. De nieuwe eigenaar heeft het huis van binnen helemaal gesloopt. Waarschijnlijk was hij op zoek naar "Het kapitaal van Wouter van Logtensteijn". Sindsdien wordt er niets mee gedaan.
De schoonzoon van mevrouw van Soeren huurt nog enkele jaren de schaapskooi, waarin hij een antiekzaak drijft.
Wij hebben ervaren, dat de hofstede van de gemeente niets te verwachten heeft. Door de commissie van monumentenpanden is zij ingedeeld in categorieII, omdat zij niet meer authentiek is. "Hoe zou dat kunnen na 3 eeuwen?". Alleen de schaapskooi is categorie I.
Al driehonderd jaar voorziet de boerderij de bewoners van brood op de plank en wat ons betreft zal dat nog héél lang zo blijven.

(gegevens verkregen door het vertellen van de 87-jarige mevrouw Th. de Bes-Wolfsen)