Herinneringen aan de Kerkebuurt

Vóórdat het uit Nijkerk afkomstige bakkersgeslacht Van der FLier in het schilderachtige huis met de witte gevel, naast de Ned. Hervormde Kerk en tegenover de Peter van de Breemerweg (vroeger Zwarteweg), betrok, was deze bakkerij gedurende het grootste deel van de vorige eeuw in handen van bakker Veenendaal, die uit Hilversum geboortig was. Verschillende van zijn nazaten wonen nog in Soest en de omliggende plaatsen.

Een van de vele kinderen van bakker Veenendaal, die in het bekende bakkershuis geboren werden, is onderwijzer geworden: E.J, Veenendaal. Van 1859-'62 was hij hoofd van de school aan de Lage Vuursche en daarna tot 1889 hoofd van de School met de Bijbel in de Laanstraat te Baarn. Meester Veenendaal was een gezellige verteller. Op latere leeftijd dacht hij graag en met weemoed terug aan zijn jeugdjaren in en om het ouderlijk huis in de Soester Kerkebuurt. In 19 04 gaf hij een bundeltje levensherinneringen uit onder de titel: "Oude Kennissen". Zijn jeugdherinneringen aan de Kerkebuurt zijn voor ons, die 1% eeuw later leven dan de tijd waarover hij schrijft, wel interessant. Wij geven hier het een en ander.eruit weer.
"Ik ben geboren in het eerste deel der negentiende eeuw, in het huis vlak tegenover de herberg De Drie Ringen.
Als jongen heb ik menige voet in die herberg gezet om er boodschappen te doen, om er de Oprechte Haarlemsche Courant, destijds de hoofdlectuur, te brengen of te halen, om met de kinderen des huizes te spelen; en zo voort. Ook heb ik er, in 't hoekje van de haard, onder de hoge, brede schouw gezeten, de boerenknechts en meiden gadegeslagen, die onder de krassende tonen, welke een plattelands-virtuoos aan zijn vedel ontlokte, op lederen en houten schoeisels dansten en op hun manier pret hadden en kermis hielden. Natuurlijk ging dit gepaard met het genot van een glaasje "klare", dat met een pijpesteel omgeroerd werd, en onder het aanheffen van deunen, die van het'éne geslacht 'naar het andere overgeplant waren en zonder ophouden herhaald werden. Och, wat hadden die mensen een pret! "
"Het huis, waarin ik het levenslicht aanschouwde, staat nog (1904) op dezelfde plaats; en al is die woning inwendig veranderd, uitwendig heeft ze nog dezelfde vorm als in mijn jeugd.
0, wat al herinneringen verrijzen voor mijn geest, als ik U zie, liefelijke woning, waar ik de eerste achttien jaren mijns levens doorbracht, waar ik als vrij kind en ongedwongen ronddartelde, als knaap onbezorgd mij kon ontwikkelen.
"Ieder mens, die een beetje gelezen en gestudeerd heeft, meent op zekere leeftijd een vers te moeten maken. Ik had op zeventienjarige leeftijd ook zo'n bui.
Ik houd het nu voor rijmelarij, maar in de tijd toen het kiekentje uit de dop kwam, zag ik er met een zeker welgevallen op neer:

Vriendje hoor eens even,
Sla naar Soest het oog!
Ziet gij daar die woning,
Zo ietwat omhoog,
Met dien witten gevel?
(Kom, eens goed getuurd!)
Over de "Drie Ringen"
In de Kerkebuurt.

Vlak naast 's Heren tempel.
't Is een huis, vrij groot, 
Daar vóór een der ramen
Naast de deur ligt brood.
Bovenaan de deurpost
Kunt gij duid'lijk zien
't Nommer van de woning
Of: C17.

"In 't zelfde jaar, waarin ik het zo even aangehaalde rijmpje neerschreef, stond ik op de zolder voor het geopend venster. Ik herinner 't mij nog goed. 't Was tegen de avond en ik verbeeldde mij het ouderlijk huis verlaten te hebben en in de vreemde te zijn en schreef het volgende neer (fragment):

0 heerlijk gezicht! Onbetaalbare vreugd!
Wat kan mijn gemoed toch meer strelen
Dan 't ouderlijk huis, het verblijf mijner jeugd,
Dat schouwspel kan nimmer vervelen.
Nog staat gij, gedenkstuk van liefde en trouw,
Beschaduwd door 't prachtige lommer,
Beschut voor gevaar en bevrijd tegen rouw,
Nog vreemdeling in ramp en in kommer.
Daar staat gij, als altijd bekoorlijk en schoon,
Verblijfplaats van hen, die mij minnen;
Nog spreidt gij een lieflijke eenvoud ten toon.
Als beeld van de eenvoud daarbinnen.
Daar binnen is alles ter ruste gedaald,
Daar is het thans somber en donker;
Maar buiten wordt gij op het heerlijkst bestraald
Door 't schitterend sterrengeflonker.
Door Luna (de maan), die fiere vorstin van de nacht,
Die hoger en hoger gaat stijgen,
Wordt lieflijk en vriendlijk U hulde gebracht,
Hoe dringt thans haar glans door de twijgen"

Opgemerkt zij, dat de speling van het maanlicht door de takken van de prachtige, reusachtige lindeboom tegenover de ouderlijke woning mij enige der voorgaande regels ingaf.

"O die linde, die linde! als zij klappen kon, wat zou zij veel uit mijn jeugdige leeftijd kunnen verhalen!
Minstens van mijn vierde jaar af heb ik enige heugenis. Ik heb het voorrecht gehad nooit op een bewaarschool te zijn gebracht en ik kon mij vrij ontwikkelen in de buitenlucht.
Onvergetelijk zijn mij daarom die lindeboom, de zandhoop, het kerkhof en de kerkhofsmuur, om van de andere zaken alsnog te zwijgen. Daar hield ik mijn vrije en ordeoefeningen. Dat klauteren tegen de brede wortels van die lindeboom op, dat springen en dartelen om die lindeboom heen, o wat een genot!
En die zandhoop, niet ver van ons huis, bij het mesthok. Daar klommen en klauterden wij op, en daar rolden en buitelden wij af, dat het zo'n aard had. En dan dat baden door de plassen, dat lopen op de kerkhofsmuur, die niet hoog, maar van boven plat was, - wat was het een blijdschap, als we die geheel konden aflopen zonder er af te vallen.
Ook het kerkhof was onze speelplaats. Het kerkhof grensde aan onze tuin. Uit de tuin konden wij er gemakkelijk op komen en aan de voorzijde van ons huis was 't afgesloten door een ijzeren hek. Op dat kerkhof waren bloempjes te plukken en steentjes te zamelen en kapellen te vangen en grafzerken te bezichtigen, en nog meer te zien en te doen, dat ik nu niet meer weet. In later jaren bekeek ik die grafzerken met een geheel ander oog, dan toen ik een kind was. Een der zerkopschriften berichtte, dat aldaar begraven lag baron Snouckaert, van Schauburg, commandeur der Duitse Orde, Balije van Utrecht, wat aanleiding gaf tot nader onderzoek omtrent de betekenis daarvan. Maar als kind deed ik als een kind eri speelde ik krijgertje over de graven en groef ik in de zandhoop een graf je, zoals ik de doodgraver op de Godsakker had zien doen. Dat gemeenzame verkeer met het kerkhof heeft o.a. de vrucht gehad, dat ik steeds gelachen heb om de vrees, die bij velen voor de akker der doden heerst, zodat zij bij avond er niet over zouden durven wandelen, en ook, dat ik geen 'geloof sla aan de bewering der autoriteiten op geneeskundig gebied, dat het verblijf dicht bij een kerkhof allerschadelijkst zou zijn voor de gezondheid. Totdat ik de leeftijd van twintig jaar had bereikt, was ons talrijk gezin nooit met enige ziekte bezochtl".
Toen hij 4,5 jaar was, ging hij naar school, de enige school in Soest, nl. die in de Eemstraat. Over zijn herinneringen aan die dorpsschool een volgend maal.
Voor ditmaal willen we eindigen met de hoop uit te spreken, dat toch eindelijk spoedig stappen zullen worden ondernomen om het zo treurig verwoest witte bakkershuis, dat eens een sieraad was van Soest en dat aan de Kerkebuurt zulk een schilderachtig accent gaf, weer in zijn oude vorm op te bouwen.