Een Soester traditie die verdween

C.G. Hilhorst - Tilburg

Sommige tradities overleven alle maatschappelijke veranderingen: Midwinterblazen in Twente, "luilak" in Amsterdam, haring eten in Leiden op 3 oktober, en nog vele andere.
Soest had ook een traditie rondom de 20er jaren, maar die was van minder allure. Ik zal er wat van vertellen.
Aan de Burg. Grothestraat (schuin tegenover Iburg) stond het huis van de fam. Butzelaar. Daar woonde een tante van mij die daar een gerenomeerd pension dreef.
Het was een hartelijke spontane vrouw. Ze was nogal muzikaal, en had veel gevoel voor traditie.
Ik kwam uit een ander leefmilieu en vond het bij haar allemaal interessant.
In de keuken hing naast de deur een soort klok, waarvan zo nu en dan een cijfer op rood sprong. Dan had een pensiongast iets te wensen, en werd dan ook prompt op zijn wenken bediend.
Als tante stond te bakken of te braden, zong zij het hoogste lied.
Regelmatig waren er bij haar muziekavondjes voor familie en bekenden, waar naar harlust gezongen en gemusiceerd werd.
Er waren in het gezin vier jongens en één meisje die al heel jong op vioolles gingen bij mijnheer de Neve. Voor zover ik weet, de enige vioolleraar in Soest. Een Waalse activist die na de eerste wereldoorlog in Soest was blijven wonen.
Het lag dan ook voor de hand dat tante (gevoelsmens die ze was) voor Kerstmis veel aandacht had.
Zo riep ze een paar eenvoudige muzikanten bij elkaar. Die gingen op Kerstavond naar buiten en speelden daar wat Kerstliederen. Vocaal ondersteund door een graag zingende buurman.
Een groot succes werd het niet, waarschijnlijk doordat buurmans stem op nogal kwade voet stond met de deugd van zuiverheid.
Toen de zoons na veel muziek studeren flink gevorderd waren, besloot ze de Kersttraditie nieuw leven in te blazen, en begon opnieuw met "eigen volk". Aangevuld met enige Soester jongens die ook viool speelden, werd op Kerstavond tegen twaalf uur gemusiceerd.
Ik herinner me nog de namen van Prutske Dorrestein, Ben van der Linden, en de zoon van slager Kuyper.
Voor het vocale gedeelte vroeg ze mijn ouders of ik dat zou willen doen. Mijn ouders hadden geen bezwaar en ze voelden zich zeer vereerd
Nu had ik, naar men zei een mooie heldere jongenssopraan, geschoold op het jongenskoor van de kerk.
Zo ging ik dan op Kerstavond tegen tien uur met knikkende knieën naar de keuken van tante waar men vanaf die tijd druk bezig was met inspelen.
Eindeloos harsen van de strijkstokken, veel praten wie de maat zou aangeven, wie naast wie moest zitten enz. enz.
Al met al een gespannen stemming. Ondertussen werd ik zo nu en dan de gang in gestuurd om door de brievenbus te kijken of er al volk stond.
In die tijd was er nog geen radio of t.v. Het was buiten doodstil. Het eerste optreden was opzij van het huis. Achter de muzikanten stonden wat jongens uit de buurt met flambouwen om de uitvoerenden bij te lichten. De straat stond zwart van de mensen.
Het enige wat je soms hoorde was het gekras van een uil. Twee veldwachters hielden aan beide zijden het verkeer tegen van en naar Amersfoort.
Prachtig klonk de muziek, en ik zong alle liederen twee keer. 0 Denneboom - Er is een roos ontsprongen - en tot slot natuurlijk Stille Nacht. Na afloop een klaterend applaus, en daarna ging een ieder zijns weegs de Kerstnacht in.
Het werd een traditie die jaren doorging, totdat ik de bekende baard in mijn keel kreeg, en mijn neven naar Amsterdam verhuisden. Zo kwam aan deze mooie traditie een eind, of eigenlijk toch nog niet. Een van de neven met wie ik erg bevriend was, woonde in de Rijnstraat in Amsterdam in een flat op de tweede etage.
Op de zolder had hij nog een zolderkamertje waar hij wat werkte en wat kluste.
Op een Kerstavond was ik bij hem op bezoek. Hij was de hele avond nogal nerveus. Dat begreep ik pas toen hij tegen 12.00 uur zijn vioo: pakte. Hij ging naar de zolder, stapte via het dakraam op het platte dak, en speelde het vertrouwde Kerstrepertoire van vroeger. Of het nu sneeuwde of vroor, of de trams en taxi's nu knarsten of claxoneerden, hij speelde gewoon door. Jarenlang heeft hij dit volgehouden, totdat de reuma zijn vingers kromden, en het vioolspelen voor hem niet meer mogelijk was.
Voor mij was toen pas de mooie traditie opgehouden.