Genealogie "Niet gecompareerd"

J.A. Bijl

Speurend in de archieven van onze voorouders, kunnen de informaties soms zo summier zijn dat er niets mee te beginnen is. Ik herinner mij een opmerking van een medespeurder, dat het geboorteregister, bijgehouden door de veldwachter in een kleine plaats in Noord-Holland, vermeldt:
"Gisteren bij Klaas geweest - heeft een jonge dochter - ik geloof dat ze Catharina heet."
In de archieven te Hilversum komt echter een uitzondering voor, welke ik het vermelden waard vind.
Het is al lang de gewoonte voor het huwelijk in ondertrouw te gaan.
Deze vroeger drie verplichte weken worden dan gebruikt om anderen in de gelegenheid te stellen, bezwaren in te brengen tegen dit huwelijk, b.v. wegens familieverwantschap ofwel een der partners is nog gehuwd.
De voorgenomen huwelijken werden daartoe drie keer, later twee keer, afgeroepen in de kerk of bij het gemeentehuis, in later tijd werden zij op een mededelingenbord bekend gemaakt.
Wanneer het huwelijk niet doorging, om welke reden dan ook, werd de ondertrouwacte eenvoudigweg doorgestreept al of niet met de aantekening "niet gecompareerd." Je weet dan nooit waarom dit voorgenomen huwelijk niet doorging.
Een ambtenaar te Hilversum vond toch een keer de reden belangrijk genoeg om deze bij de doorhaling te vermelden.
Het betreft hier no. 17 Hilversum Impost op trouwen 1795-1805. Aantekendatum 2 februari 1808 - af te roepen 3-10 en 17 febr. 1808, van Teunis de Groot Jongeman van Hilversum en Cornelia v. Es meerj. dochter van Soest, woont te Hilversum.
Dit voorgenomen huwelijk is doorgehaald met de aantekening:
"De bruid op den door storm en sneeuwjagt noodlottige Vrijdag de 12 februari 1808, komende van hare moeder te Soest, op de Heyde met nog eene buurvrouw beide verongelukt."

In de overlijdensregisters no. 18 is ingeschreven:
13 Febr. 1808 Evertje Veenbrink 51 jr.
huisvr. v. Roelof Bollebakker
Dit is vrijwel zeker de buurvrouw en
13 Febr. 1808 Cornelia van Es 23 jr.
begraven te Eemnes

Volgens de heer G. Staalenhoef was deze Cornelia van Es afkomstig uit Soest:
Geb. te Soest 24-5-1782. Cornelia van Es d.v. van
Frans van Es of Nes herkomst en overlijden verder onbekend
en
Maria Hendrikje Mets (bekende fam. uit Soest)

De opgegeven geb. datum is natuurlijk juist, de overlijdensleeftijd dus niet, maar dat was toen eerder gewoon dan uitzondering.

De sneeuwstorm zal ongetwijfeld de wegen hebben doen vervagen en het zicht hebben gereduceerd, zodat aangenomen kan worden dat de dames verdwaald zijn en later door de kou zijn omgekomen.
Voor ons is het nu oud nieuws maar het zal toen veel gespreksstof hebben opgeleverd om maar niet te denken aan spoken en dwaallichtjes.