Van de "Kwikstaart" naar de "Lasenberg"school

W.H.A. Klein

Deze school maakt deel uit van het Van Arkel Instituut dat eind november zijn veertig jarig bestaan vierde.
In deze veertig jaren hadden de activiteiten van de school zich uitgebreid tot onderwijs voor moeilijk lerende kinderen tot ongeveer 2 0 jaar. De oude naam wekte de indruk van een kleuterschool. Deze maken thans echter een gering percentage van de leerlingen uit zodat ook onder de leerlingen de wens leefde naar een "volwassen" naam. De gedachten gingen uit naar een historische naam en zodoende werd het verzoek ontvangen historische namen voor te dragen als naam voor de school.
Daar het complex van het Van Arkel Instituut naast het hoogste punt van de Soester Eng ligt bekend als "de Lazarusberg" werd met een literatuuronderzoek begonnen.
Uit een artikel van E. Heupers in het tijdschrift "Oud-Utrecht", mei I960, blijkt dat de schrijver reeds een onderzoek instelde naar de herkomst van de oude naam, t.w. "De Lasenberg". Deze naam voor het hoogste punt van de Soester Eng blijkt uit stukken van het Oudarchief Soest van het begin van de achttiende eeuw.
Andere historische namen die gevonden werden waren: "Hessenweg" van Arnhem naar Amsterdam waarvan het deel dat langs de Lasenberg loopt thans de Beetslaan is. Voorts liep haaks op deze weg dwars over de Eng de Turfweg. De buurtschap aan de voet van de "berg"- 't Hert thans 't Hart genaamd.
Gekozen werd voor "De Lasenberg" met het verzoek nadere informatie te verstrekken over de betekenis van de naam.

Lazarusberg 1902

Ook Heupers doet in zijn artikel verslag van zijn onderzoek naar de betekenis van de naam en kon geen verklaring vinden. Een manuscript van Ds. Bos dat in het bezit is van onze Historische Vereniging werd geraadpleegd.
Hierin wordt echter slechts getracht een verklaring te geven voor de naam "Lazarus" berg, t.w. het punt waar de rondtrekkende, bedelende, melaatsen bijeen kwamen. Deze verklaring lijkt mij uitgesloten daar deze naamgeving van een recent verleden is toen er geen rondtrekkende melaatsen meer waren.
Eigen onderzoek in Etymologische woordenboeken en Encyclope dieën leverde nog de volgende mogelijkheden op:
- afleiding van "lasche" een wigvormige lap
-afleiding van laes of laar, open plek in het bos
Volgens het artikel van Heupers blijkt dit niet juist te zijn.
- afleiding van "Lasen", een volk dat leefde op de grens van Rusland en Turkije in Lasistan in de Kaukasus
- afleiding van Laese, de oud-Duitsche benaming voor een aarden kruik met schenktuit

Al de gevonden mogelijke verklaringen werden voorgelegd aan de volgende instituten:
- Instituut de Vooys voor de Nederlandse taal en letterkunde van de Rijksuniversiteit van Utrecht. Dit kon geen verklaring geven en verwees door naar:
= Nedersaksisch Instituut van de Faculteit der Letteren van de Rijksuniversiteit Groningen. Ook deze verwees naar:
- P.J. Meertens Instituut afdeling Naamkunde van de Koninklijke Nederlandsche Akademie van Wetenschappen.
Het antwoord van dit instituut is:
"De naam Lasenberg is nogal geheimzinnig. Er zijn geen vergelijkbare namen bekend. Ik vrees dan ook dat wij uw vraag niet kunnen beantwoorden. Ook buiten ons instituut zal men met deze merkwaardige naam geen raad weten. Heupers twijfelt terecht aan laar. Ook uw eigen suggesties kunnen niet gebruikt worden om de naam te verklaren. Misschien worden er nog eens oudere vermeldingen gevonden die enig licht op de naam kunnen werpen. Momenteel is de naam onverklaarbaar."
In dit verband dient nog vermeld dat blijkbaar in de 15de eeuw de naam voor deze hoogte "Sindelberg" was, doch ook voor deze naam kon nergens in de literatuur een verklaring gevonden worden. De verklaring van de namen in het verleden zal waarschijnlijk gezocht moeten worden bij de namen of verbastering van de namen van vroegere eigenaren en/of gebruikers van de grond.
Mogelijk dat eens bij een groot onderzoek in het oud-archief van Soest de verklaring van deze namen achterhaald kan worden.

Vermelding verdient nog dat de vraag ook werd voorgelegd aan de heer Haanstra, beheerder van het oud-archief die echter geen informatie kon verschaffen. Vervolgens ook aan drs. W.J. van Tent, archeoloog voor de provincie Utrecht van de Rijksdienst voor Oudheidkundig Bodemonderzoek (ROB). Deze was zo vriendelijk na te gaan of er informatie is in het archief van het ROB over het onderhavige deel van de Soester Eng. Helaas bleek er geen enkele informatie aanwezig te zijn in dit archief.

Tot besluit dient opgemerkt dat het Bestuur en de leiding van de school van het Van Arkel Instituut veel lof verdienen dat zij een oude naam in ere hersteld hebben en voor het nageslacht bewaard. Een voorbeeld dat zeker navolging verdient bij naamgeving in onze gemeente.