BRAAMHAGE AAN HET LANGE EIND

P.J. van den Breemer

Dat zal velen heel vreemd in de oren klinken, maar toch was "Het Lange Eind" in 1880 het officiële adres van de buitenplaats "Rustoord" welke naam in 1923 werd omgedoopt in "Braamhage" Lange Eind 70A.
Wat is er bekend over "Braamhage", en wat ging er aan vooraf?
Mede met behulp van de gegevens die wij van ons lid, de heer J.D.H. v.d. Neut uit Amersfoort als Historische Vereniging Soest kregen aangeboden, willen wij een poging wagen een en ander vast te leqgen.

Het Lange Eind is de strook grond, gelegen tussen de graslanden langs de Eem, en de bouwlanden op de Eng. De strook begint bij de Oude NH kerk in de kerkebuurt, en loopt in noordwaartse richting tot aan de buitenplaats: "Groenhof", het huidige Oranje Hotel, aan de Burgemeester Grothestraat. In vorige eeuwen was deze grond eigendom van het Gerecht Soest, grond voor gemeenschappelijk gebruik. Men kon er een huis of een boerderij op bouwen, de wegen liepen over deze grond, zandwegen, met brede karresporen, maar er was ook een net "Kerkevoetpad" waar niet met paard en wagen mocht worden gereden. En de rest was grasland; daar mocht ieder schapen weiden, of ganzen, maar ook plaggen steken. Soest was dun bevolkt. Er waren in 1815 in Soest 1560 inwoners, en die woonden in 290 woningen, waaronder enige hutten waren begrepen verspreid over heel Soest. (Opgave aan het Departement).

De oude schapenmeent werd in het midden van de vorige eeuw aan de aanliggende eigenaren overgedragen, zodat toen eigenlijk de basis gelegd werd voor de huidige hoofdweg en de Lange en Korte Brinkweg.

Nu de omgeving van Braamhage. Voor het eerst vinden we hiervan iets op de oudste gedetailleerde kaart van Soest van 1810. Op last van Napoleon moesten alle grondeigendommen worden opgemeten en in kaart worden gebracht. Arend Tesselhof met een collega, en de Gerechtsbode Johannis Staal beginnen op de 8ste van de "Slagtmaand" 1810 aan deze opgave. Iedere dag meten zij 15 à 20 percelen en op de 30ste van de "Wintermaand" 1810 staan er 889 percelen op kaart. Tevens is vermeld, de eigenaar of eigenaren, oppervlakte, en grondgebruik. Naast grasland en bouwland komt "bosch en heide" veel voor.
Rond Braamhage was de meeste grond, tenminste in de oostelijke richting, grasland. Uitgezonderd perceel 134, dat was "Bosch", en perceel 133, een perceeltje bouwland achter dat bos. Het tegenwoordige Slangenbosje was er dus toen ook al.
Eigenaar van deze twee percelen was de molenaar van de Windhond op de Eng, nl. Willem Smits. Op de kaart staat op de meent een blokje getekend, waarmee huizen werden aangegeven. Mogelijk is dit huis ook van Willem Smits geweest.
Tussen 1810 en 1818 wordt dit bezit verkocht aan ene Jan Sluiter, die op 1 juni 1818 alles weer verkoopt aan Abraham Feitama, gehuwd met Cornelia Petronella Warin.
De heer Feitama komt in 1822 te overlijden, en zijn echtgenote blijft er wonen, doch op 2 augustus 1824 komt ook zij te overlijden, en wel op de plaats "Beek en Daal". Hier komt dus voor het eerst de naam van de plaats naar voren.
De familie Warin, ni. Mevr. C.P. Warin, weduwe van Jacob Hooft, wordt erfgename, doch nog in hetzelfde jaar, op 25 Sept. 1824 wordt bij openbare veiling via Notaris Frans Pen, ten huize van Dirk Hartman, kastelein in "De Zwaan" te Baarn de "Hofstede Beek en Daal" verkocht aan de Amsterdamse notaris Mr. Everard Cornelis Bondt, voor de som van ƒ 662 5,-.
De verkoper heeft het huis keurig in orde, zoals.in de "Veijlconditiën" staat omschreven, doch het is een zeer kleine woning naar onze huidige begrippen. Het is zeer de moeite waard eens te lezen hoe in 1824 zo'n huis is ingedeeld.
De omschrijving van het te veilen object laten wij hierna in zijn geheel volgen, zoals omschreven in de "Veijlconditiën".

De Heeren Comparanten in het hoofd dezes gemeld presenteren bij openbare veijling te verkopen van een Kapitale en alleraangenaamst gelegen en welgesitueerde Hofstede genaamd Beek en Daal met deszelfs wel doortimmerde Heeren Huizinge, Koetshuis, Koe en Paardenstallinge, Bergschuren enzovoorts lanen met hoog opgaande Boomen Engelsch Plantsoen, Vruchtrijke Boomgaard, Bloem en Moestuinen, Bosch-, weien Bouwland, alles gelegen in de plaats, en te zamen groot drie en een halve Bunder, voetstoots, gelegen aan de groote Straatweg, even voor Zoestdijk, onder de Gemeente Zoest. De Heeren Huizing, bij het inkomen ene Gang met witte en zeer net gepleisterde muuren en geplafoneerd; ter regterzijde eene Zijkamer, proper geschilderd, met papier behangen en met een gestucadoord Plafon; verder eene Binnenkamer, Communicatie hebbende met de Zijkamer mede zeer net geplafoneerd, papier behangsel, Engelsche Schoorsteen; met blaauw Steenen Mantel en een kast, eenige trappen opgaande eene Slaapkamer, net geschilderde en Zindelijk met papier behangen, voorzien met een kast.
Bij het inkomen uit gemelde gang ter linkerzijde eene Zijkamer, geschikt tot eene Boekenkamer, waarin eene gestucadoorde Nis; daarnaast twee geschilderde kasten, benevens nog twee Boekenkasten met losse planken; ten einde gemelde Gang de trap opgaande eene gang, waarop ter eenerzijde eene Logeerkamer, zeer net geschilderd en met papier behangen, ter andere zijde van gemelde Gang eene door latten afgeschootene Provisiekamer, ten einde laast gemelde gang eene ruime Kleerzolder, waarvan is afgeschoten eene Meidenkamer, waarop eene Bedstede en Kast.
De trap afgaande, komende in de eerstgenoemde Gang, ten einde derzelve eene extra drooge en ruime Provisiekelder met afgeschotene Wijnkelder, Wijnrekken. In opgemelde Gang aan het einde een Secreet. De gang uitgaande komende in de keuken, waarin Haardstede, Fournuis en Waterfournuis met Koperen Ketel, Aanregtbank, Turfkist, Kast Gootsteen en pomp. Uit de Keuken komende in eene ruime Stalling of Wagenhuis, aan de eene Zijde afgeschoten met eene Kamer voor Domestique, als ook tot berging van Turf en ter andere Zijde qeapproprieerd tot Stalling voor Drie Paarden en drie a vier stuks Hoornvee, boven dezelve eene Bergplaats voor Hooi en Stroo; de Stal uitgaande komt men op de plaats zijnde deze Hofstede gesitueerd als volgt, ten Noorden de agterweg, ten Oosten Pieter Michielie Dijkman ten Zuiden de Dorpsbrink en ten westen de Eigendommen van Hendrik van den Bussel, Gijsbert Schouten en Jan Abramse Pronk

Na 8 jaar verkoopt Mr. E.C.Bondt "Beek en Daal", waarover een volgende keer.
 

"Beek en Daal", in 1853 "Rustoord" genoemd