De twintigste eeuw in het Soesterveen

Anton Roest

Het verhaal van Anton Roest

Anton Roest woonde in zijn jonge jaren aan het Oude Grachtje. Van hem zijn eerder artikelen verschenen in Van Zoys tot Soest, onder meer over het ontstaan van het Waterschap Soesterveen.

De Natuurhistorische Vereniging constateerde na het veldonderzoek in 1926 dat het veen grotendeels was afgegraven. In het gebied waren meerdere soorten flora en fauna ontstaan. Door de eeuwen heen was er een flinke laag veen ontstaan. Willem van Gies (Hilhorst) vertelde aan Anton Roest dat men bij het afgraven van het veen boomstammen vond die allemaal dezelfde kant oplagen. Hij vermoedde dat dit was gebeurd bij een zware storm.

Anton Roest haalt herinneringen op aan zijn jeugd in het Soesterveen.
Destijds woonde het gezin Roest nabij het Oude Grachtje en de Klaarwaterweg. Hij vertelt dat het gebied in een soort kom ligt, waarbij de locatie nabij de Clemensstraat en de Boerenstreek het laagste punt was. Ter afwatering was er alleen het Oude Grachtje, waarvan de capaciteit onvoldoende was om het water af te voeren. Door de lage ligging stond het gebied regelmatig onder water. Het was wel schoon water. In de hete zomer van 1911 zakte het waterpeil door de droogte en werden kruiwagens vol paling gevangen in het veen.

Als gevolg van de wateroverlast had de grond nauwelijks waarde. Volgens oudere inwoners van het gebied ging de grond van de hand voor 25 cent en een half pond tabak. Ook pruimtabak kwam als ruilmiddel in aanmerking, maar daarvan moest dan wel een pond gegeven worden.

Om de wateroverlast te beperken vroeg Wijnand Top samen met 49 grondeigenaren bij de provincie toestemming voor het oprichten van het waterschap Soesterveen. Tegen het besluit voor de oprichting daarvan tekende een groep onder leiding van P. van den Breemer Gzn bezwaar aan. Na afwijzing van het bezwaar kon het waterschap in oktober 1907 van start. Wijnand Top was de eerste voorzitter.

Voor het verbeteren van de waterafvloeiing groef men in 1910 een nieuwe veensloot. Het schap hield toezicht op het onderhoud en schoonhouden van de watergangen. Ondanks deze verbeteringen bleef het gebied last houden van wateroverlast. De toevoer van water vanaf de Eng en de laagte van het gebied door de veenafgravingen waren daar debet aan.

In 1940 en sommige winters daarna stond het gebied onder water. Door de Soester jeugd werd het ondergelopen land gebruikt als schaatsbaan. Onder het ijs zakte het water weg en ontstond vissterfte. Veel vissen gingen dood. Na de dooi lagen er veel dode vissen in het water en de vissen waren opvallend wit.

Zomers zaten mensen te vissen. De vangst werd meegenomen voor eigen consumptie. In de sloten vond men paling, voorn, baars en snoek. Naast veel kikkers kwamen in het gebied ook salamanders, hagedissen en ringslangen voor. Onder het gevogelte zagen we korhoen en fazant. In 1971 zag Anton voor het laatst een broedende patrijs.

De jeugd vermaakte zich met slootjespringen, visvangen en zwemmen. De zwemtechniek leerden ze van elkaar en door goed te kijken hoe de kikkers het deden. Na het zwemmen zat je wel helemaal onder de turf en veenresten.

Tijdens de tweede wereldoorlog wierpen geallieerde vliegtuigen vuurkegels af Zo werd het vliegveld zichtbaar voor bommenwerpers. Niet alle lichtkogels gingen af, een deel bleef achter in de bodem van de Soester grond. Ook in het Soesterveen kwamen diverse stukken neer. Bij een sloot vond Anton een ijzeren buis die nog intact was, inclusief de parachute. De stof van de parachute werd door moeder gebruikt om kleding te maken. Zelf wist Anton wel wat te doen met de met magnesium gevulde pijp. In een weiland, op veilige afstand van de woningen, stak hij het magnesium aan. De steekvlam was enorm en ook kwam er veel rook vanaf doordat de brandstof nat was geworden.