Zuivelfabriek De Soester

Paul Verhoeven

In Soest waren in de vorige eeuw verschillende zuivelverwerkende bedrijven actief De bekendste daarvan is "De Soester". Het gebouw is nog steeds als zodanig herkenbaar, hoewel er al geruime tijd geen zuivelfabricage meer plaatsvindt. Tijdens het schrijven van dit artikel werd het pand verbouwd tot atelier en woonruimte. De eigenaren zijn actief met het herstellen van het oorspronkelijke aanzien van het bedrijf Een belangrijk herkenningspunt is de hoge fabrieksschoorsteen, die recent is gerestaureerd.

Tijdens de Open Monumenten Dagen op 14 en 15 september krijgt u de kans om een kijkje te nemen in het gebouw. Er zijn nog diverse originele elementen te zien van de vroegere productieruimte.

Slogan: Wanneer nu de Soester burgerij zoveel mogelijk de producten vraagt van bovenstaande inrichting, waarvan voor de kwaliteit wordt ingestaan, zullen de producent en consument er beide wel bij varen.

Historie van het zuivelbedrijf
In 1907 liet B.J.F. Charius uit Soest aan de latere Middelwijkstraat een 'zuivelfabriek met stoomvermogen' bouwen naar ontwerp van J. Vonk.
Aan de achterzijde van de roomboterfabriek werd in 1913 in opdracht van de nieuwe eigenaar, J. Flapper uit Soest, een woonhuis aangebouwd. In 1921 maakte P. Beekman uit Soest in opdracht van K. Snijder een plan om het platte dak van de stoomzuivelfabriek "De Soester" te voorzien van een extra bouwlaag met mansardedak. In 1933 werd het pand in opdracht van het bestuur der coöperatieve zuivelfabriek grondig vernieuwd. De mansardekap werd afgebroken en het pand verkreeg zijn huidige zakelijke uiterlijk, dat was ontworpen door de architect Arnold Brouwer (1900-1989) te Soest.

In 1937-1938 werd de fabriek, die intussen dienstdeed als melkfabriek, aan de achterzijde uitgebreid in opdracht van G.M. Kooij uit Soest. Het ontwerp was ditmaal weer afkomstig van P. Beekman. De uitvoering lag in handen van J.J. van Schadewijk uit Soest. In 1941 werd in opdracht van Kooij aan de achterzijde een 26 meter hoge schoorsteen gebouwd naar ontwerp van P. Beekman. De uitvoering was ditmaal in handen van P. Schadewijk uit Soest.
In 1946 liet R. Bakker, directeur van de Gooise Melkcentrale in Hilversum, het pand verbouwen naar ontwerp van de Hilversumse architect H. de Groot. De verbouwing werd uitgevoerd door M. van Schadewijk uit Soestdijk. In 1949 werd de fabriek vernieuwd in opdracht van H. Woud uit Westzaan, naar ontwerp van P. Beekman.

Het complex heeft aan de voorzijde een groot open terrein en grenst aan de achterzijde aan de spoorlijn. Het rechthoekige pand telt twee bouwlagen onder een plat dak. De aanbouw aan de achterzijde is voorzien van zadeldaken. De linkerhoek, waarop aan de voorgevel de tekst 'ZUIVELFABRIEK DE SOESTER' is aangebracht, is hoger opgetrokken. Op de hoeken van dit deel bevinden zich uitkragende lijsten. De bakstenen gevels worden aan de bovenzijde afgedekt met zwarte gevelvorstpannen. Het houtwerk is wit en groen geschilderd.
De hoek is voorzien van een omlopend houten balkon. De onderzijde is deels gewijzigd. Aan de voorzijde bevindt zich een groot laad- en losplatform. Links leidt een inpandige trap naar de bovenwoning. De bepleistering aan de onderzijde is oorspronkelijk. De gevelverdeling op de verdieping is eveneens oorspronkelijk met twee- en drielicht vensters en een dubbele balkondeur.
Bron: Soest, geschiedenis en architectuur

Opvallend onderdeel van de gevel is de belettering. Het lettertype is afwijkend van het gebruikelijke. De letters zouden speciaal voor het bedrijf zijn ontworpen. Helaas is er geen typering bekend van het gebruikte lettertype.

Andere zuivelbedrijven die in de vorige eeuw actief waren in Soest
In het begin van de 20e eeuw waren meerdere zuivelverwerkers actief in Soest.

In 1926 verschijnt voor het eerst het zogenaamde zuiveljaarboek en iedere twee jaar volgt een heruitgave. In de jaren rond 1930 worden er in Soest 4 bedrijven genoemd, die zich met de verwerking van melk bezighouden.

1926 Coöperatieve Melkinrichting De Soester, dir. D. de Gier, Middelwijkstraat 26
1929 Directeur is dan G.J. van Hessem
1935 Particulier bedrijf geworden. Soester Zuivelfabriek en melkinrichting, dir. G. van Kooij
1949 Bedrijf opgeheven

1926 Coöperatie Eemland Boterfabriek
1929 Bedrijf opgeheven

1926 Zuivelfabriek Melkinrichting BEAK eigenaren E.R. Behrend en T. v.d. Akker, Hartweg 25, boter en consumptiemelk
1929 Naam is dan "zuivelfabriek en melkinrichting E.J. Mastenbroek"
1947 Bedrijf verdwenen

1935 J. v.d. Breemer - Boter en Consumptiemelk, KerkpadNZ13
1949 Bedrijf opgeheven