Soesterberg III

P.J. van den Breemer

In het vorige nummer van "Van Zoys tot Soest" hebben wij wat namen genoemd van de oudst bekende families die in de achttiende eeuw in Soesterberg zijn gaan wonen.
De meeste gegevens daarvoor waren te vinden in het Doopboek van de RK Kerk van Soest.
In deze aflevering willen wij u iets laten zien van de grondeigendom te Soesterberg in de tijd van de Franse overheersing, begin 1800. In 1810 moesten alle landerijen in Soest worden opgemeten, waarschijnlijk voor de invoering van een grondbelasting.
Op 8 November 1810 trokken de landmeters het veld in; ieder perceel werd opgemeten en in kaart gebracht. De maat werd aangegeven in morgen en in roeden. Eén morgen is 600 roeden, en de morgen is nu 6/7 ha.
De volgende staat werd opgesteld:

Staat van de opneming
der landerijen, gelegen in de Gerechte van Zoest ende Birckt
gemeten door den landmeter J. Glimmerve.., ge en door mij
Arend Tesselhoff, geadsisteerd met Johannis Staal, gerechtsbode,
begonnen den 8e van Slagtmaand 1810

Men begon aan de grens van de Gemeente Amersfoort, en iedere volgende werkdag werd er gemeten en getekend. Ruim 200 percelen in de polder van Amersfoort tot Baarn, ruim 300 op de Eng, ca. 100 in de Birkt, 100 op 't Hart, ook ca. 100 rond het Soesterveen, dat nog voor een groot deel niet was ontgonnen. Dan volgen er nog een 50 percelen bij Pijnenburg en Hees, maar dat zijn erg grote stukken heide, waarin weer kleinere perceeltjes bouwland zijn opgenomen.
En toen kwam op Zaterdag 23 December "De Berch" aan de beurt.
Hieronder volgt "de staat van opneming" van dat stuk van "de Gerechte van Zoest".

De plattegrond, die in 1810 van deze opname is gemaakt, laat ons heel interessante dingen zien.
Opmerkelijk zijn de kaarsrechte lijnen, loodrecht op de Amersfoortse weg, die omstreeks 1650 tussen Amersfoort en Utrecht was aangelegd over de toen onbewoonde heide.
De zogenaamde "Vakken" zijn hier duidelijk te vinden.
Die Amersfoortse weg zou trouwens net in die jaren bestraat zijn, op last van Napoleon, i.v.m. het vervoer van de legertroepen. Dus mogelijk was het toen al de Amersfoortse Straatweg.
Ook in de particuliere eigendommen, die hier staan aangegeven, is heide en bos volop aanwezig.
De grens van de "Jurisdictie Seist" is later gewijzigd, en de nieuwe grens tussen Soest en Zeist is aangegeven door een —..—..—..—. . lijn. Waarom wijzen we hierop?
De grote zwarte stippen in de percelen 848 t/m 858, die allemaal in het bezit zijn van Paul wm Bosch, geven de huizen aan. In 1815, na het vertrek van de Fransen uit ons land, moest iedere gemeente opgave doen van de stand van zaken. (Zie "Van Zoys tot Soest" 3de jaargang no 4 ).
In die opgave staat dat er in Soest toen drie buitenplaatsen waren, genaamd Blijendaal, Middelwijk en Storenberg.
De buitenplaats van de heer Paulus Willem Bosch (Van Drakenstein) heette "Sterrenberg", en die lag in 1810 nog in het Gerecht Zoest.
Door latere grenswijzigingen tussen de gemeenten Soest en Zeist kwam de buitenplaats, de woning dus, in de gemeente Zeist te liggen. Het koetshuis staat er trouwens nog. Het zou nu heel goed mogelijk kunnen zijn, dat met dat "Storenburg" in de opgave van 1815 bedoeld is "Sterrenberg" op "De Berch". Nader onderzoek in het Rijksarchief te Utrecht zou hier opheldering kunnen verschaffen. Alles werd met handschrift vastgelegd, en het is misschien wat onduidelijk geschreven. Dan zou daarmee het raadsel van "Storenberg" zijn opgelost. Paulus Willem heeft hier een bezit van ca. 180 morgen, maar in de omgeving van Hees is er ook nog ca. 100 morgen op zijn naam geboekt. Wanneer we verder op het kaartje de getekende huizen tellen dan komen we tot vijftien. Dit zou dan betekenen dat er toen in Soesterberg ongeveer 15 x 6 = 90 mensen woonden. Heel Soest had in 1815 260 huizen, inclusief de plaggenhutten, bewoond door 1560 personen, gemiddeld 5,38 personen per huis.
Na de Franse tijd is het aantal inwoners op "Den Berch" verder gestegen. Het wordt een dorpje, en in 1837 wordt "Den Berch" officieel "Soesterberg".
Wij zijn benieuwd hoe die verjaardag zal worden gevierd.

Bron:
Archief Hist. Ver. Soest, werkgroep Genealogie.