SOESTERBERG II

P.J. van den Breemer

Op zoek naar de eerste vaste bewoners van Soesterberg, naar de autochtonen. Welke families hebben zich vanaf ca. 1700 gevestigd op de grote heidevlakte van de "Amersfoorder Berch" onder de gemeente Soest, die voor die tijd onbewoond was?
In 1692 mochten de katholieken in Soest weer een parochiekerk gebruiken, en de eerste pastoor, die als missionaris van de Propaganda fide werd aangesteld was Johannes van Hagen. Na zijn overlijden op 2 juni 1703 werd tot zijn opvolger benoemd pastoor Justus van Beest. Uit de doop-, rouw- en trouwboeken, die door deze Justus van Beest werden bijgehouden, zijn gegevens te vinden over die eerste bewoners van Soesterberg. Want niet alleen werd b.v. in het doopboek de geboortedatum, de naam van de dopeling, en de namen van vader, moeder en doopgetuige vermeld, maar pastoor van Beest ging er ook bij aantekenen waar de dopeling vandaan kwam. Dit heeft hij gedaan van 1704 tot 1742. Uit de wijde omgeving worden in de kerk te Soest kinderen ten doop gehouden, en er wordt dan bij vermeld, b.v. "Ex (uit) Hilversum", "ex Bunschoten", "ex Ceulhorst", "ex Dolre", "ex Baren" e.a.
Maar kwamen de kinderen uit Soest, en dat was toch het merendeel, dan werden de toen reeds gebruikte namen van de diverse wijken in Soest genoemd. Wij laten er hier verschillende volgen , zoals "Ex Lang end", "Ex Kort end", "Ex Vossevelt", "Ex Hoge Birk", "Ex Aüwe Mellem", "Ex IJsselt", "Ex Soestdijk", "Ex Teut", "Ex Aghter den Engh", "Ex Bunt", "Ex Aghter den Bergh of ex Montibus (uit de bergen)". En met die laatste twee lokaties wordt Soesterberg bedoeld. Justus van Beest schreef aldus het oudste adresboek van Soest.
In de tijd van 1704-1742 zullen er ca. 900 inwoners in de gemeente Soest geweest zijn. Het aantal dopelingen was per jaar ca. 30 à 40, waarvan er maar enkelen van buiten Soest, maar ook maar enkelen van Soesterberg kwamen.
Ook waren niet alle bewoners van Soest lid van de Rooms-Katholieke Kerk, en uit aantekeningen van Ds. J.J. Bos zou het aantal lidmaten van de Nederduits Hervormde Kerk in die tijd ongeveer 50 à 60 personen zijn geweest, en dat komt neer op ca. 150 à 200 gezinsleden.
Van 1748 is bekend dat er 196 huizen waren in Soest, maar hoeveel er daarvan in Soesterberg gebouwd waren is niet bekend. Trouwens welk huis in Soesterberg zou daar het oudste huis zijn, en van welke datum is het dan? Hoeveel huizen van voor 1800 zouden er nog zijn?
Achternamen kwamen er in die tijd nog heel weinig voor, en er werd gebruik gemaakt van patroniemen d.w.z. persoonsnamen, afgeleid van de naam van de vader.

Zo wordt b.v. vermeld:

Anderhalf jaar later wordt er een zusje geboren nl. 4 mei 1710.
Bartie dochter van Rutgert Goosen en Anna Berens, getuige Bartie Rutte, Aghter de bergh.

Maar interessanter wordt het wanneer er achternamen worden genoemd, en dat gebeurt voor het eerst in 1712.

Hier volgt een aantal aantekeningen van geboorten tussen 1712 en 1742, waarin een achternaam is genoemd. Zeer waarschijnlijk zijn er nog familieleden hiervan in Soesterberg woonachtig.

Deze gegevens komen dus uit het doopboek van de RK kerk van Soest. Tot ca. 1800 zijn er echter nog meer namen van inwoners van Soesterberg bekend, en wel uit het "Huwelijksregister van de Gereformeerde Gemeente Soest", en uit het "Huwelijksregister van het Gerecht Soest". Een zeer veel voorkomende naam is "Smorenburg". De hierboven genoemde familie "Schipper" is die familie "Smorenburg", welke naam na ca. 1740 steeds is gebruikt.

Verder komen in de bovengenoemde registers tot ca. 1800 nog de volgende namen voor van inwoners van Soesterberg:
Van den Berg-van Maeren-van Maaren-Bosch-van Hattem-Wouter Theunisse, geh. met Johanna Hartman-Weerdensteijn-van Dijen- en Wijnen.
Voor 1800 zijn er dus al meerdere families in Soesterberg woonachtig.
Hoe het er begin 1800 uitziet proberen wij een volgende keer te behandelen. Voor op- of aanmerkingen houden wij ons zeer aanbevolen, om ook daarmee zo veel mogelijk van de geschiedenis van Soesterberg vast te leggen.

Bronnen:
Doopboek Parochie H H Petrus en Paulus Soest
Eemlandse Klappers deel 14 J H M Putman