HET KASTEEL HAMELENBURG

P.J. van den Breemer

Toen Ds. J.J. Bos in het begin van deze eeuw zijn geschiedenis van Soest schreef, was het bestaan van het vroeg - middeleeuwse kasteel Hamelenburg te Soest wel bekend, doch de locatie waar dit kasteel zou hebben gestaan wist men nog niet.
Daarom veronderstelde Ds. Bos, dat het mogelijk zou kunnen zijn, dat deze versterkte plaats de voorloper geweest is van de latere buitenplaats "Berg en Dal" in de Birkt , hetgeen blijk t uit het hier voorgaande artikel van zijn hand.

Het kasteel Hamelenburg wordt vermeld in "De Tegenwoordige Staat, deel 12 Utrecht", van 1777.
Het oud-adelijke kasteel, gelegen in het Gerecht Soest, is reeds voor 1370 gebouwd, en werd bewoond door het geslacht "Hamelenburg" uit Amersfoort.
Een andere vermelding geeft als plaats aan de polder "De Slaagh".
Deze polder ligt aan de Oostelijke oever van de Eem, tegenover "De Grote Melm".
Tot het jaar 1814 behoorde deze polder nog tot het Gerecht van Soest, zoals blijk t uit een verslag van de ver n adering van 27 december 1814 van de gemeenteraad van Soest. (Oud Archief Gemeente Soest.)
Hieruit blijk t dat "de Hond en Slaagpolder, over de Rivier den Eem gelegen, welke voor voormaals onder de gemeente Zoest behoorden" toegevoegd is aan de gemeente Hoogland, in totaal 129 morgen en 483 roeden groot.

De ondergrond, tegenover de Grote Melm , is voor de bouw van een vesting zeer geschikt, want juist hier ligt een hoge zandhorst tussen de venige kleihoudende weidegronden.
Een vroegere bewoner van de Mel m meent nog te weten, dat er in de daar liggende weilanden sporen van bebouwing zijn gevonden, doch kan de plek of plekken niet meer aanwijzen. De graslanden dragen nu nog de naam Hamelenburg, in de volksmond "Hommelenbarg" genoemd.
Mogelijk kunnen archeologen hier nog iets vinden, want er zou toch nog iets in de grond zitten .
Hoe het kasteel is verdwenen is niet bekend. Men gist, waarschijnlijk verwoest door Maarten van Rossum rond 1540, maar het kan ook door watersnoodrampen in de middeleeuwen zijn verdwenen.

Bronnen:
- Ds. J.J. Bos - Geschiedenis van Soest
- Ir. O.D.M. Bardet - Kastelenboek Provincie Utrecht
- Tegenwoordige Staat der Verenigde Nederlanden, 12e deel, uitgegeven bij de Wed Isaak Tirion 1777
- Nederlandse Leeuw 1907 en Familieblad 1883 - 1884, de Familie Hamelenburg.
- Oud Archief van de Gemeente Soest.