DE BAKKERIJ VAN "VAN BRUMMELEN"

G. van Brummelen

Een van de bekendste oude panden van Soest is het huis van bakker van Brummelen in de Kerkebuurt. Een steen in de gevel geeft aan, dat het is gebouwd in 1737. Sinds 1838 wordt het bewoond door de familie van Brumrnelen. Met een simpel rekensommetje is dus over een jaar het pand 250 jaar oud en 1988 is dan het gedenkwaardige jaar dat de bakkersfamilie er 150 jaar is gevestigd. De huidige eigenaar, meester-bakker Evert is de 5e generatie van Brummelen die in het pand hebben gewoond, gewerkt en vooral geleefd.
Omdat je historische gegevens zo mogelijk altijd moet baseren op officiële documenten nemen we als begindatum van de familie de trouwakte van de eerste van Brummelen uit de Soester tak. Genealogen weten dat je uit een trouwakte heel wat gegevens kunt halen en daarom is het misschien interessant zo'n akte uit te pluizen. De eerste alinea van de trouwakte luidt:
"In het Raadhuis binnen de gemeente Soest Provincie Utrecht op heden zondag den vijftiende dag van de maand april dezes jaars achtienhonderd acht en dertig des voormiddags ten halftwaalf uren compareerden voor mij, Gerrit van Steijn van Hensbroek,. Burgemeester Ambtenaar van de Burgelijke Stand dezer gemeente, Cornelis Hendrikus van Brummelen, wonende te Rijswijk, provincie Gelderland, meerderjarige zoon van Peter van Brummelen van beroep Winkelier en Adriana Maria van Ingen Echtelieden, mede te Rijswijk voornoemd woonachtig, met Hendrikje Fluyt, jonge dochter oud dertig jaren, van beroep Winkelierster, geboren en wonende te Soest, meerderjarige dochter van Hendrik Fluyt van beroep timmerman en Cornelia van de Graaf, echtelieden, mede te Soest woonachtig." Tot zover de akte.

Het Raadhuis waar het huwelijk is voltrokken stond toendertijd ook in de Kerkebuurt. Bij de pomp hoek Kerkstraat Eemstraat.
Een tweede wat opvalt is dat men in die tijd op zondag trouwde zowel voor de wet als in de kerk. Gerrit van Steijn van Hensbroek was de eerste Burgemeester van Soest en het voltrekken van huwelijken behoorde tot de taak van de Burgervader zelve. Denk niet dat hij daarvan overwerkt raakte want er werden maar 3 à 4 huwelijken per jaar gesloten.
Maar wat weten we nu allemaal van de hoofdpersoon, de Bruidegom? Jongeman wonende te Rijswijk, gemeente Maurik in de Betuwe. Hij was van beroep bakker en werkte bij zijn vader in de zaak. Zij hadden namelijk ook nog een brouwerij. Nu moet u zich dat niet zo groot voorstellen maar in die jaren ging bakkerij vaak samen met het brouwen van bier. Een overblijfsel van het brouwproces was een prima rijsmiddel voor brooddeeg. Cornells wordt, eenmaal getrouwd en Soester inwoner, Kees van de Brouwer genoemd. Hendrikje Fluyt, de bruid was volgens de akte winkelierster.

Gezoem vanuit een andere hoe (ca 1900)

Zij beheerde, zo weten we uit andere bronnen, al verschillende jaren een soort kleine Winkel van Sinkel in de Kerkebuurt. Het komt er dus op neer dat van het moment dat zij met Cees trouwde, brood aan de sortering werd toegevoegd. Cees begon gewoon te bakken en allengs is brood het belangrijkste produkt geworden.
Een laatste interessante vraag is misschien: hoe is het stel aan elkaar gekomen? In 1838 was de grootst haalbare snelheid nog steeds die van paard en wagen en Soest Rijswijk liggen toch nog ver uiteen. Vermoedelijk is het oude gezegde "van bruiloft komt bruiloft" ook op ons paar van toepassing. De oudste broer van Cees, Hendrik, trouwde vier jaar tevoren met Aaltje Fluyt een nichtje van Hendrikje. Het feest vond plaats in Houten waar zij ook een bakkerijtje begonnen. Wellicht dat bij deze gelegenheid de eerste liefdesvonkjes zijn overgesprongen. Dat Cees werkelijk flink verliefd op zijn Hendrikje was, weten we uit een andere bron. De heer J.M. Bredee, bewoner van Klein Jonkershofstede (Kerkpad) heeft indertijd zijn jeugdmemoires opgeschreven en hierin staat, ik citeer:
"En hoe zou ik den oude Van Brummelen vergeten kunnen, onze bakker in de Kerkebuurt. Wij hebben met Paschen genoten van zijn heerlijke tulbanden en krentenbrood, welke hij met kwistige hand aan ons cadeau gaf. Maar wij jongens konden niet begrijpen wat hem trok zulke verre reizen te maken om zijn meisje te ontmoeten als men nu dit scherp vrouwtje met Aesopus-rug aanschouwde. Deze jongedame woonde toendertijd in Wijk bij Duurstede, naar ik meen. Hij kon haar des Zondags een enkel uur zien, maar dan had hij, de bakkersknecht, den gansche dag te loopen. In de nacht als zijn werk was afgeloopen, stapte hij op. Als hij dan 's avonds thuis kwam, moest hij dadelijk weer aan het werk. Zoo'n karwei vonden wij te kras. Maar wij jongens hadden immers geen verstand van liefdeszaken. Hij was een ootmoedig Christen, die in alle eenvoud bad om de bekering van Dominee Bos. Bij deze mensen voelde mijn moeder zich thuis. Zij was in deze kringen een vaste verschijning en een geliefd bezoekster.
Hier werd een oud schrijver gelezen, welk werk dikwijls door mij, jongen van 14 jaar, geschiedde. Er werd gedogmatiseerd, gebeden, gezongen en bij alle verschil van meening was men in broederlijke eengezindheid tezamen." Tot zover de heer Bredee.
Wat fijn dat dit staat ondertekend al is het gegeven niet helemaal juist, want Cees ging niet van Soest naar Wijk bij Duurstede (moet zijn Rijswijk) maar juist andersom.
De eerste van Brummelen kwam van Rijswijk naar Soest. Dat is officieel vastgelegd in de trouwakte van 15 april 1838. Over twee jaar horen we er meer van want broer Evert wi l een 150 jarig bestaan niet ongemerkt laten passeren.