Station Soest

Hans Kraal

Zouden er wel meer plaatsen in ons land zijn waar de NS vier stations hebben? In Soest is dat wel het geval, zij het dat die meer de naam "halte" toekomen. Hoewel er één bij is die toch wel het predikaat "station" waardig is, nl. Station Soest, zoals ook in de trein wordt aangekondigd.
Zo zijn er ook niet veel steden of dorpen in Nederland waar op de plattegronden drie spoorlijnen zijn ingetekend. Op ons grondgebied verlenen wij doorgang aan Arnersfoort-Utrecht, Amersfoort-Amsterdam en Baarn-Utrecht, vandaar al die stopplaatsen. En aan ons lokaal lijntje vinden we dan een echt station, dat "Soest" heet. Aan, hoe kan het anders, de Stationsweg. De laatste tijd staat dit gebouw weer in de belangstelling i.v.m. eventuele in gebruik name door Artishock.
Al jaren is het niet meer "bevolkt", u kunt er dus geen kaartje kopen, noch enige spoorse handeling laten verrichten. Vroeger konden er zelfs goederen worden verzonden en afgehaald en het was mogelijk er wagons voor lading te bestellen. Er was ook een flinke goederenloods in gebruik waar zendingen werden gemeten en gewogen. Seinen en wissels bediende men er ook want er was een emplacement)je). Dit is echter al tijden geleden gereduceerd tot een stukje dubbelspoor om kruisingsmogelijkheid te bieden, hetgeen dan ook elk halfuur gebeurt.

Bij de elektrificatie in 1948 is het emplacement nog jaren blijven bestaan en werden er diverse zaken "aangevoerd". Bouwmaterialen, goederen voor de "Coöperatie" die toen algemeen bekend stond onder de naam "de Maalderij". De fa. van Dijssel had er zijn uitgebreid kolenpark, zoals toen een opslagplaats van brandstoffen heette. Daar werden bijna dagelijks wagons met anthraciet, cokes en eierkolen gelost. De OBIM ontving er tankwagens met benzine.
En voor al dat transport werd elke morgen gerangeerd. Vaak kwam er ook in de middag nog een goederentrein, want ook buurtstation Baarn werd via deze lijn bediend, daar er toen geen verbinding was met het grote spoor Amersfoort-Amsterdam.

Die is pas aangelegd in de mobilisatie 1939, maar toen praktisch nooit gebruikt.

De lijn Baarn-Utrecht is in de jaren 1898-'99 aangelegd en had in Baarn zelfs een lokomotieven-loods. In Soest arriveerden zelfs wel eens heel bijzondere transporten. Dat was b.v. het geval bij kermissen of een bezoekend circus. De Maalderij had twee kopsporen met een laadperron dat uitkwam op de Stationsweg. Een lokomotief was dan de hele dag bezig om de wagons stuk voor stuk tegen deze afrit te rangeren, waarna met tractor en zelfs met paardekracht de kermiswagons via een speciale voorziening over de bufferkant werden afgereden. Doordat intussen ook de gewone reizigersdienst moest doorgaan, was het er op zulke dagen een spoorse drukte van belang. Een enkele keer waren er zelfs wel eens twee loc's aan het werk met de goederendiensten.

De gewone treindienst werd in het begin verzorgd door de Ned. Centraal Spoorwegmij, later overgaand in NS. Het reizigersvervoer vond plaats met het mooiste lokaalspoormaterieel, dat er ooit op Nederlandse rails heeft gereden. Eén zo'n prachtig rijtuig is in schitterend gerestaureerde toestand in Utrecht's spoormuseum te bezichtigen. De banken waren voorzien van zeer kunstig houtsnijwerk. Plafonds beschilderd in Jugendstill en er waren open balkon's met rustiek ijzerwerk. In de tweede klas zat men zomers op leer, 's winters op stoffen bekleding. De zittingen waren omkeerbaar. Alle treinen werden vervoerd door tenderloc's serie 5500, krachtige kleine machines voorzien van klingelbel, vanwege de talloze onbeveiligde overgangen in de lijn. Het ging er allemaal zeer gemoedelijk aan toe. Er werd zelfs vaak gewacht op vaste klanten, die wat aan de late kant kwamen aandraven. Er heeft ook eens een treintje op Station Soest staan wachten op iemand die zijn gezin trakteerde op een retourtje Utrecht op een zondag dat de Zeppelin een rondje om de Dom zou vliegen. Wij hadden in die tijd net onze eerste radio in huis en mijn vader meende dat het kwaad kon, dat hij vergeten had om dat apparaat af te zetten. De NCS bood de service om even naar huis te bellen om een thuisblijver voor redding te laten zorgen. De trein wachtte geduldig. We hebben de Zeppelin nog gehaald. Toen in 1948 het lijntje werd geëlektrificeerd kwam aanvankelijk oud buffermaterieel van Rotterdam-Amsterdam in dienst waarbij ook weer in Station Soest moest worden gekruist. Hiervoor werden de perronsporen nog een paar tientallen meters verlengd en ondergingen de goederensporen ook een wijziging. Het bedienend personeel was nog maar amper aan de nieuwe situatie gewend en er op ingespeeld toen er een bedieningsfout werd gemaakt waarbij een wissel werd omgelegd toen nog maar enkele rijtuigen waren gepasseerd. Het gevolg was dat het eerste treingedeelte rechtuitliep en de rest linkaf het kruisingsspoor opging. Tot grote consternatie van de wachtende reizigers op het tweede perron, ja u leest het goed, schoof een rijtuig dwars over dit perron richting wachtenden. Alles bleef overeind maar de ravage was enorm. Bovenleidingsmasten lagen om, rails ontzet, wagons beschadigd, maar geen persoonlijke ongelukken.
Ook is er ooit eens een goederentrein wat te haastig richting Den Dolder vertrokken. Halverwege tussen de Foekenlaan en 't Berkenlaatje kreeg de "meester" een tegenligger in het vizier. Gelukkig was er goed zicht waardoor ook de tegenpartij de eventuele onmogelijke passage ontdekte. Er werd terug gezet naar Soest en zo bleef deze escapade alleen maar gestraft door enige vertraging. Nu worden alle handelingen vanuit post Blauwkapel verzorgd waarbij veel geautomatiseerd is.

De spoorromantiek is er af maar het Station Soest staat er nog in al zijn glorie en dat zal voorlopig wel zo blijven. Er stappen nog steeds reizigers in en uit en de treinen wachten op elkaar maar gerangeerd wordt er niet meer want goederenvervoer op dit lijntje is al jaren geleden opgeheven. Voor railgeïnteresseerden geef ik hierbij een tekeningetje van de situatie zoals die ook in de zestiger jaren was.