Rijk en Arm

F. Elsman

Binnen een week een bezoek gebracht aan het Buitenmuseum van het Zuiderzeemuseum te Enkhuizen en aan het Rijkmuseum Paleis het Loo te Apeldoorn. Wat een contrast tussen de beide musea. Het museum te Enkhuizen geeft een goed beeld hoe de leefomstandigheden waren van de arbeiders en neringdoenden omstreeks de eeuwwisseling. Verschillende woningen, werkplaatsen en winkeltjes zijn ingericht met materiaal uit die periode. Wanneer men de woningen of werkplaatsen betreedt, krijgt men de indruk dat de bewoner net even weg is. Wanneer je dan enkele dagen later door het Paleis Het Loo loopt, zie je daar vertrekken, die groter zijn dan zo'n arbeiderswoning in Enkhuizen.

Velen van u zullen zich zeker afvragen, wat heeft dit nu met Soest te maken. Nu, dat grote contrast bestond toen ook in Soest.

De vele armoedige woningen, die ook Soest gekend heeft zijn inmiddels gesloopt, de grote landhuizen, voor zover niet verdwenen, zijn thans in gebruik als kantoor en de weigestelden wonen thans vaak in fraaie bungalows.
Van de verschillende landhuizen of villa's uit die periode zijn nog afbeeldingen of ansichtkaarten aanwezig, maar van de arbeiderswoningen of hutten zijn geen kaarten gemaakt. Soms zijn deze nog wel fotografisch vastgelegd, maar dan hoofdzakelijk voor documentatie.
Hoe de levenswijze van de weigestelden was, is vroeger vastgelegd door middel van schilderijen. Hoe de arbeiders moesten proberen rond te komen vindt men op een enkele uitzondering na, niet afgebeeld. In de huisjes voor de arbeiders, treft men dan ook nimmer een schilderij aan. Het geld voor iets extra ontbrak er. In de woningen van de weigestelden, vindt men volop schilderijen. Alle familieleden zijn altijd wel eens door een portretschilder vereeuwigd. Tegenwoordig wordt bijna iedereen wel eens gefotografeerd. Dat contrast tussen rijk en arm is verdwenen.

In de huidige tijd kan men zich haast niet voorstellen hoe men toen leefde. Men kon niet even de lamp aandoen of de verwarming wat hoger zetten. Radio was er niet en ook b.v. de keuken was niet al te royaal ingericht. Soms bestond deze uit niet meer dan een tafeltje met een paar petroleumstellen.
Het is niet mogelijk een beschrijving te geven van al hetgeen er te zien is. Men moet dit zelf gaan zien.
Mocht er bij de 'leden van de Historische Vereniging Soest belangstelling zijn om gezamenlijk met een bus deze musea te bezoeken, dan is dit misschien iets voor het bestuur om dit te organiseren. De belangstelling moet dan wel blijken uit een berichtje aan b.v. de secretaris.