Verdwenen Soest: Pand Heideweg 52

Rene van Hal

Op donderdag 11 juli f1. heeft de gemeenteraad van Soest ingestemd met het slopen van het karakteristieke pand dat op Heideweg nummer 52 staat en bekend is onder de naam "Regina Pacis". Deze naam heéfi het in de jaren '50 van de vorige eeuw gekregen toen de Zusters van Onze Lieve Vrouw van Amersfoort in dit pand een klooster/retraitehuis begonnen.
Het pand moet plaats maken voor 8 woningen, t.w. 2 twee-onder-één kap woningen en 4 vrijstaande woningen. Bouwbedrijf Lichtenberguit Rijssen had dit plan ingediend. Buurtbewoners verenigd in "Stichting Don Bosco" hadden liever gezien dat het pand zou worden omgevormd tot een appartementengebouw waarmee dit "monument" voor deze buurt behouden kon blijven. Uiteindelijk bleek dit om financiële redenen niet tot de mogelijkheden te behoren.

Heideweg 52: 90 jaar oud pand dat binnenkort wordt gesloopt
Nadat het pand in 1928 is geopend heeft het ruim 86 jaar verschillende functies vervuld van pension tot klooster.
Hierna een historisch overzicht.

Rusthuis Buitenzorg
Initiatiefnemer voor de bouw van het pand was de in 1926 opgerichte Christelijke Vereeniging "Buitenzorg", die als doelstelling had "alleenstaanden, echtparen en anderen, die door weinige financiële draagkracht of door andere oorzaken niet in staat zijn een eigen huishouden te drijven, een aangenaam tehuis te verschaffen". Het pand werd op 28 juni 1928 officieel als rusthuis voor ouderen in gebruik genomen onder de naam Rusthuis Buitenzorg. De Soester architect P. Beekman heeft dit pand ontworpen. Naast 32 kamers voor inwonenden en personeel, beschikt het gebouw over een conversatiezaal, een eetkamer, twee badkamers, een lift en een ruime keuken. Het had, zo werd bij de opening ervaren, een zeer huiselijke sfeer en was voorzien van een centrale verwarming, hetgeen heel bijzonder was voor die tijd. Het pand is gebouwd door aannemer J. Mets uit Soest en ook veel plaatselijke installateurs hebben aan de bouw meegewerkt. o.a. Joh. Bosboom (elektra) en Th. Van Kalleveen (loodgieterswerk). Vanwege de bouw moest de gemeente zorgen voor het aanleggen van een nieuwe hoofdleiding voor de aanvoer van gas, omdat dit in dit gebied rondom de Schoutenkampweg/Plasweg/Braamweg niet aanwezig was. In een bericht in het Utrecht Nieuwsblad op 18 oktober 1938, naar aanleiding van de begrafenis van een van de leden van de commissie van advies, lezen we dat mejuffrouw A.M. van Dingster directrice was van Rusthuis Buitenzorg.

De financiering van de exploitatie van het Rusthuis Buitenzorg was voor een groot deel afhankelijk van donaties en giften e.d. Zeker in de crisisjaren was dat geen gemakkelijke opgave. Op 3 april 1940 werd het faillissement van de stichting uitgesproken en lijkt het huis ook niet meer in gebruik te zijn voor de functie waarvoor het was gebouwd.
Op 6 en 20 augustus 1940 worden de opstallen en de grond "Openbaar Verkocht" door notaris Dammers en werd de heer E. van Eeden eigenaar van het terrein en de opstallen. Al bleek het gebouw tijdens het moment dat de verkoping plaats vond al gevorderd te zijn door de Duitsers.

Huize Buitenzorg
Na de Tweede Wereldoorlog is in juni 1945 het pand weer als rusthuis onder de naam "Huize Buitenzorg" in gebruik genomen. Het stond onder de bezielende leiding van Zuster Heimans. Uit berichten in de kranten lijkt alsof ze ook de eigenaar was van het perceel en zij Huize Buitenzorg als pension exploiteerde. Uit diverse krantenberichten en officiële stukken blijkt dat zij van Joodse komaf was.
Of joden ook een speciale doelgroep van Huize Buitenzorg is geweest in die tijd is niet duidelijk. In een advertentie waarin kamers werden aangeboden wordt dit niet als voorwaarde gesteld. Wel wordt bij de beschrijving van de overname van het pand door de Zusters van Onze Lieve Vrouw van Amersfoort gemeld dat het ging om een oorspronkelijk tehuis voor joodse bewoners. In de loop van 1954/1955 is Zuster H. Heimans vanwege haar leeftijd gestopt met het rusthuis en is de functie rusthuis van dit pand tegelijkertijd beëindigd.
Bijzonder is dat door de jaren heen verschillende advertenties worden geplaatst dat er ook zaaltjes kunnen worden gehuurd voor vergaderingen en andere bijeenkomsten. Vele zondagavonden werden er ook evangelisatie-bijeenkomsten in Huize Buitenzorg georganiseerd.

2015 Buitenzorg / Regina Pacis

Klooster Regina Pacis
In 1952 heeft de congregatie van de Zusters van Onze Lieve Vrouw van Amersfoort het complex op Heideweg 52 gekocht, nadat mevrouw Zuster H. Heimans had aangegeven binnen afzienbare tijd te stoppen met het rusthuis. De Zusters hebben het pand aangeschaft om enerzijds het groeiende aantal kloosterlingen te kunnen huisvesten en daarnaast een Retraitehuis in een rustieke omgeving op te zetten. Vanaf 1958 hebben de Zusters het gebouw in gebruik genomen, aangepast aan hun eisen en ingericht voor 35 zusters en uitgebreid met een kapel. Deze kapel is gebouwd door de firma Huurdeman uit Amersfoort.
Tegelijkertijd hadden de zusters ook de naam van het complex veranderd in Regina Pacis (Koningin van de Vrede). In februari 1959 werd het gebouw officieel geopend en werd de kapel ingezegend door kardinaal Alfrink.
In 1954 is in de directe nabijheid van dit klooster aan de Ericaweg tevens een RK kleuterschool "Fatima" opgericht waarbij de kleuters door de zusters werden opgevangen en opgeleid. Sommige van de aldaar werkende zusters hebben (tijdelijk) in dit klooster gewoond. Deze kleuterschool is in 1988 gesloopt, terwijl er in de loop van de jaren steeds minder tot geen zusters meer aan verbonden waren. De zusters hadden in Soest nog een klooster, nl. Huize Sint Jozef aan de Steenhoffstraat dat tot 1962 door zusters van dezelfde congregatie werd bewoond en waar ook de zorg voor ouderen werd ingevuld.

Door het teruglopend aantal religieuzen is in 1999 dit klooster door de zusters verlaten. De congregatie bleef wel eigenaar van het complex en verhuurde het aan de paters Salesianen van Don Bosco die hier hun hoofdkantoor vestigden, als ook de missieprocuur van deze congregatie voor de buiten Nederland werkende Nederlandse Salesianen. Omdat het gebouw wat te klein was om deze functies naar Soest te verhuizen, zijn in 2000 rondom de kapel een aantal nieuwe werkkamers gebouwd en natuurlijk werd het gebouw uitgebreid gerenoveerd zodat het aan alle eisen van de huidige tijd weer voldeed.

Nadat het gebouw wederom te groot was geworden omdat er steeds minder paters en broeders woonden en logeerden tijdens verblijf in Nederland is de huurovereenkomst in 2014 beëindigd en zijn de overgebleven bewoners naar elders vertrokken.
Voor de Zusters van Onze Lieve Vrouw van Amersfoort was dit reden om het complex te verkopen aan een projectontwikkelaar. Sinds 2014 staat het pand inmiddels "leeg" en wordt het slechts bewoond door anti-krakers. Binnenkort zal het worden gesloopt om er nieuwe woningen te bouwen.

Bronnen:
• Diverse krantenberichten
• Reacties op een publicatie in de rubriek Verdwenen Soest op 23 mei 2015, o.a. van mevrouw Saskia Baarda, die al enig onderzoek had gedaan naar de historie van het gebouw Heideweg 52.
• Boekwerk 50 jaar Parochie H. Familie, Soest-Zuid 1939— 1989.
• Informatie vanuit de website van de Salesianen van Don Bosco.