Thuis heb ik nog een ansichtkaart: De Zonnehof

Ton Hartman

Onderlaatst was weer de Oude Ambachtenmarkt in de Kerkebuurt, ook de Historische Vereniging Soest/Soesterberg had weer de kraam gevuld met mooie boeken over het oude Soest. Wel kregen wij de terechte opmerking dat er geen boeken over het oude Soesterberg waren. De reden is eenvoudig: de animo van de Soesterbergers om een boek te kopen is bijna altijd groter dan de oplage, ook tweedehands komen de boeken amper de 'bult' over De mappen met de buitenplaatsen expositie blijven ook een dankbaar doorbladerdocument. Richard en Berthilde ontdekten dat zij nu in de tuin wonen die vroeger de tuin van huize Enghwijk/Aida Rita/Zonnehof was.

Kerkpad ZZ dokterswoning

Uit de collectie van Gérard Derks komt de ansichtkaart van dit huis dat dus verschillende namen heeft gehad. Gebouwd in 1853 aan het Dorpsvoetpad A 155 (het huidige Kerkpad ZZ), maar de tuin lag grotendeels tussen de Rijksstraatweg (Steenhoffstraat) en het Dorpsvoetpad, een zogenaamde 'overtuin'. Dankzij deze tuin kunnen we toch wel enigszins van een buitenplaats spreken.
Het huis is gebouwd in opdracht van geneesheer A.M. Romijn (1823-1873) die het huis met zijn gezin tot 1870 bewoonde.
Naast geneesheer was Romijn ook een deskundig accoucheur (verloskundige), hij leidde onder andere een vroedvrouw voor Soesterberg op. Zelfs pastoor Ludovicus Rademaker was positief over deze medicus uit Soest. Na zijn vertrek betrekken het echtpaar Meijers en hun dochter de woning, gezinshoofd Meijer Meijers (1808-1884) was vleeschhouwer te Baarn. Meijer, zijn echtgenote Rikje de Bruin (1809-1886) en hun dochter Rosette Meijers (1845-1917) waren Nederlands Israëliet (Joods). Twee jaar later vertrekt dit gezin naar Utrecht, maar in 1875 bij het huwelijk van Rosette met slager Salomon Lambertus van Os woont het gezinnetje weer in Baarn. De pas afgestudeerde arts J.C. Kuijper (1841- 1929) betrok de woning op 3 oktober 1871, mogelijk werd het voor een korte periode dubbel bewoond. Hij werd daarmee collega/ concurrent van zijn vader Frans Kuijper (1808-1878). Of er sprake was van een generatieconflict is niet bekend maar er lijkt wel sprake van: vader Kuijper was al redelijk op leeftijd en kon amper de praktijk alleen bedienen. Toch vertrok zoon Johannes op 1 februari 1875 en vestigde zich op 21 april 1875 weer een geneesheer (heel- en vroedmeester) in dit pand namelijk Jacob Christiaan Muller (1811-1882). Hij kwam van Ede (waar hij ook maar twee jaar geweest was) met dochter Jacoba Susanna Muller (1843-1918) en een huisgenote. Na twee jaar vertrekken zij naar Eelde in Drenthe maar keren redelijk spoedig terug in de regio, hij overlijdt in 1882 in Zeist. De aangifte wordt gedaan door Jonas Jan Witsen, bewoner van de Ewijckshoeve in Den Dolder. Diens zoon Willem Witsen (1860-1923) heeft van geneesheer Muller en van dochter Jacoba Suzanna zelfs etsen gemaakt die zich thans in het Rijksmuseum bevinden. Waarschijnlijk heeft Jacoba haar latere man, de kunstschilder Willem Bastiaan Tholen (1860-1931), op de Ewijckshoeve ontmoet. Vermoedelijk was zij op de Ewijckshoeve verantwoordelijk voor de huishouding maar correspondeerde ook met Jacobus van Looy (1855-1930). Deze laatste kunstenaar was ook woonachtig te Soest in de periode 1894-1907 in villa Zomerzorg.

De volgende bewoonster van Enghwijk is Jacoba Martina Clara Tam (1828-1882), in mei 1878 laat zij zich inschrijven. Zij is weduwe van Johannes Jacobus van Hoogenstraaten, een marineofficier. Jacoba had al eerder een jaartje in Soest gewoond, rond 1870 woonde zij in bij schoolonderwijzer Egbert de Jong in de Kerkebuurt A 172. Ze overlijdt te Amsterdam maar was nog woonachtig te Soest.

Ongetwijfeld zijn er in de bevolkingsregisters 1880-1890 en 1891- 1900 nog meer bewoners te vinden, maar deze zijn nog niet digitaal raadpleegbaar. In 1896 vestigt de huisarts J.A.W. Vermeij zich in Soest en is het huis weer een dokterswoning tot 1902. Het adresboek van 1921 geeft voor Kerkpad ZZ 25 de naam J.H.G. MEillenkamp, en in 1924 komen we T. van Veen tegen.

De ansichtkaart heeft als ondertitel "HuizeAidaRita — Soest" en zal dateren van rond 1925.

Onder de naam Zonnehof komt het huis tevoorschijn als rustoordpension in De Telegraaf van 6 april 1932. Het wordt speciaal aanbevolen 'v. H.H. Doktoren' en geleid door gediplomeerd verpleegster A.M.A. van Beek. Zal deze aanbeveling betrekking hebben op het vroegere gebruik als dokterswoning? Voor drie gulden per dag werd uw verzorgd! Het huis komt te koop in 1935, op de veiling op 17 december in Hotel Eemland wordt 5000 gulden geboden maar niet gegund. In het adresboek van 1937 wordt het bewoond door drie families. M. Wilken is commissionair, W. de Vos is huisschilder/conciërge en J. Bakker is zonder beroep. In november 1940 raakt het huis ernstig beschadigd en wordt tot sloop overgegaan, het einde van bijna honderd jaar geschiedenis van het huis. Maar inmiddels wordt er weer nieuwe geschiedenis geschreven. De bewoners van Kerkpad ZZ 33 t/m 37 hebben hun huis op deze historische grond staan.

De overtuin, evenwijdig aan het Witte Paardstraatje, was al eerder opgeofferd voor woningbouw. Van de familie Waagmeester kregen wij een luchtfoto uit de collectie van Hans Kruiswijk. De foto zal begin jaren dertig gemaakt zijn en toont de tuin nog in aanlegvorm. De huizen Kerkpad ZZ 22, 22a en 22b zijn rond 1934 gebouwd. Volgens Gérard Derks stond de tuin in de volksmond bekend als 'Engelse' tuin, maar volgens de foto's is het duidelijk een klassieke Franse tuin met symmetrische lijnen. Ook wordt er wel gesproken over een rozentuin. Op de foto 's is het aanzienlijke hoogteverschil niet te zien, maar tussen het Kerkpad en Steenhoffstraat is het zeker twee meter. Langs de tuin waren aan weerszijden verbindingsweggetjes, toen het huis Everton (Kerkpad ZZ 22e) aan het begin van de twintigste eeuw gebouwd werd hebben ze de voorgevel aan dit steegje gepositioneerd. Nu komt deze situering toch wat merkwaardig over. Vanuit Everton kon je niet gestoord door bouwwerken tot aan de Kerkebuurt kijken.

Aan de andere zijde, toen de Rijksstraatweg, is alweer een kandidaatwaardig monumentaal pand ontstaan. Het huizenblok Steenhoffstraat 77 t/m 77e is in de jaren dertig van de vorige eeuw gebouwd door Hendrik van Asch. Van Asch betrok zelf de westelijke hoekwoning (77) en vestigde daar een makelaardij onder de naam Woningbureau Holland-Indië. Markant is de dunne terracottakleurige metselsteen die gebruikt is. Was steen duurder dan cement? Want het waren wel de crisisjaren waarin gebouwd werd! Volgens de heer Kees Waagmeester worden ze vanwege het formaat `Hilversummertjes' genoemd.
Het beroemdste werk van architect W.M. Dudok is het raadhuis in Hilversum dat uitgevoerd is in gele, zandsteenkleurige stenen van het Hilversum formaat. Ook 'ons' huizenblok aan de Steenhoffstraat is ontworpen door een Hilversums architect en wel W. Reeders. Was hij een discipel van Dudok?