Berend Jan Boevink

Dik Top

Berend Jan Boevink (1881-1972)
Chef van de "montage" op Vliegkamp Soesterberg

Berend Boevink werd geboren in Zutphen op 27 februari 1881. Zijn ouders waren weversbaas Berend Jan Boevink (geboren Diepenheim 1852, overleden Voorburg 1942) en Steintjen Bosman (1858-1940). Zij trouwden in 1879 in Zutphen. Berend jr. volgde een technische opleiding. Daarna kreeg hij een baan bij een garagebedrijf in Scheveningen, waar hij behalve als reparateur ook optrad als chauffeur:
Op 4 mei 1912 trouwde hij in Brummen met Johanna Hermina Weenink, die daar werd geboren op 26 februari 1890. Ze waren dus één dag na elkaar jarig. Op 25 maart 1913 kreeg het echtpaar in Den Haag een zoon, die zij (ook weer) Berend Jan noemden. Dochter Berendina Johanna Willemina (Willy) werd geboren 6 december 1929. Zij had het syndroom van Down.

Een zeldzame foto van adjudant Boevink in uniform

Naar Soesterberg
Na de oprichting van de Luchtvaart Afdeling (L.V.A.) op Soesterberg op 1 juli 1913 solliciteerde Boevink daar. In een persoonlijke brief van commandant Walaardt Sacré kreeg hij bericht dat hij per 14 juli was aangenomen.
Op Soesterberg had hij in het begin vooral te maken met het enige vliegtuig van de L.V.A., de Brik van Marinus van Meel. Toen de eerste drie Franse HF-20 Farmans in oktober 1913 op Soesterberg aankwamen, kreeg hij de persoonlijke verantwoordelijkheid voor het toestel van Versteegh, de LA 3.
In 1915 werd Boevink bevorderd tot hoofd-werktuigkundige. Daarbij werd aan hem de technische leiding opgedragen van de montagehal, waar alle reparaties werden uitgevoerd en van waaruit ook al het onderhoud van de vliegtuigen werd gedirigeerd. In een tijd waarin nog geen sprake was van rijvaardigheidsbewijzen moest Boevink als ervaren chauffeur vaak op pad met de auto's van de L.V.A.

Deze waren voornamelijk van het Amsterdamse merk Spijker. Tijdens de oorlogsjaren 1914- '18 ging hij regelmatig op `tournee' met een aantal assistenten om buitenlandse vliegtuigen die op Nederlands grondgebied waren geland te demonteren en op aanhangwagens naar Soesterberg over te brengen. De meeste van deze Duitse, Franse en Britse vliegtuigen landden in Zeeuws-Vlaanderen en vooral in de buurt van het plaatsje Cadzand. Volgens Boevink sprak men daarom in Soesterberg wel van 'de fabriek in Cadzand'. Vanwege de neutraliteit van Nederland werd soms voor deze toestellen aan het land van herkomst betaald.Van de in totaal 107 van deze geïnterneerde machines werden er 40 in gebruik genomen. Het gevolg was dat op Soesterberg de meest vreemdsoortige toestellen vlogen, totdat vanaf 1919 de producten van Fokker volledig gingen domineren.
Het gezin Boevink woonde aan de rechterkant van de dubbele woning net voor Café Sport van Evert Wijman. Hun adres was toen Soesterstraatweg Z.Z. 16. Vanuit hun achtertuin keken zij op het vliegveld en over de vlieghei kon hij in vijf minuten naar zijn werk lopen. Een man die dagelijks zo intensief met vliegtuigen bezig was, wilde vanzelfsprekend zelf ook leren vliegen. In deze tijd waren zowel op Soesterberg als elders al diverse 'vliegeniers' omgekomen. Zijn verzoek om opgeleid te worden werd wegens zijn onmisbare kwaliteiten als mecanicien door commandant Walaardt Sacré resoluut van de hand gewezen. Zijn antwoord was: "Als jij doodvalt, heb ik niemand meer om de vliegtuigen in de lucht te houden."
Boevink raakte door deze voor hem totaal onverwachte weigering zo opgewonden, dat hij zwoer dan ook nooit met een vliegtuig de lucht in te gaan - zelfs niet als passagier. Zonder deze sterke reactie tegenover zijn commandant zou hij zeker de vaste mecanicien zijn geworden van het stuntteam 'Vijf Vingers' van Versteegh. In plaats van Boevink vloog zijn collega C. van Dijk altijd in de cockpit achter Versteegh mee voor het geval het beroemde Soesterbergse stuntteam tijdens hun missie ergens in Nederland of in het buitenland technische hulp nodig zou hebben.
In de Montagehal werden soms complete vliegtuigen gebouwd, zoals de tweemotorige bommenwerper `Vreeburg A-2M' naar een ontwerp van de jeugdige Heugo Vreeburg, de eerste ingenieur van de L.V.A. Ook werden meerdere vliegtuigen van Fokker nagebouwd, echter meestal wel uit onderdelen van afgeschreven Fokkers.

Het werktenue van Boevink was een lange stofjas. Hij had daarbij wel altijd een 'kepie' op zijn hoofd (foto 5).
Door iedereen werd hij zeer gerespecteerd en waarschijnlijk daarom steevast `De Ouwe' genoemd. Als er een vliegtuig laag over het veld scheerde en de motor ervan niet helemaal `zuiver' liep, wist hij meteen wat de oorzaak van het mankement was. De eerste jaren was hij burger. Of hij ooit de rang van sergeant had is onduidelijk, maar op 13 mei 1930 werd hij van de rang sergeant-majoor bevorderd tot adjudant (zie foto p.17). Berend was een liefhebber van tuinieren. Hij verbouwde zelf zijn aardappels en groenten, maar hij en zijn vrouw hadden ook huisdieren. Op 19 mei 1923 adverteerde hij in de Soester Courant met Eéndags kuikens af te geven af 0,40. Gelegenheid tot broeden van eieren; minste aantal 75 stuks. Ondanks dat het gezin in hetzelfde huis bleef wonen, veranderde het adres van de Boevinks meerdere keren: Soesterstraatweg Z.Z. 16 werd Banningstraat 16 en weer later 42.
Zoon Berend Jan van 14 jaar, die op de ambachtsschool in Amersfoort ging, probeerde op 9 maart 1928 's morgens om 8 uur in Soesterberg op een rijdende tram te springen.
Hij kwam onder de wielen terecht. Ernstig verminkt overleed hij ter plaatse. Een ware tragedie voor het echtpaar Boevink. Een vliegtuigmodel dat Berend junior had gemaakt, werd door zijn vader zuinig bewaard.

In 1931-'32 werd onder de leiding van Boevink het lesvliegtuig Fokker S.II nummer 94 verbouwd tot een ambulancevliegtuig. Ongeveer in diezelfde tijd verbeterde Boevink in samenwerking met W.S. du Pree van de wapenkamer de beroemde synchronisator van Fokker, die het al in 1915 mogelijk maakte om met mitrailleurs veilig tussen de propellerbladen door te schieten. Dit systeem van Boevink/Du Pree werd vervolgens ingevoerd op alle bewapende vliegtuigen van de L.V.A.
In juli 1936 verhuisde het echtpaar naar Banningstraat 76, waar aannemer Jan in 't Hout acht jaar had gewoond. Dit pand op Sectie E 1659 was tot dan één woning. Boevink vroeg hetzelfde jaar de gemeente om vergunning het te verbouwen tot een dubbel woonhuis. Hij ging zelf in het linker gedeelte wonen met nummer 76A. In het rechter deel op nummer 76 kwam zijn collega A. Dumerniet. Hij werkte op de houtafdeling van het vliegkamp.

Op 3 september 1938 kreeg Boevink de ere-medaille verbonden aan de Orde van Oranje-Nassau in goud met de zwaarden. Zijn functie was toen officiëel 'opzichter le klasse'. De taak als chef van de Montage behield hij tot aan het uitbreken van de oorlog. Het onder zijn leiding verbouwde ambulancevliegtuig Fokker S.IIA verrichtte goede diensten tot de inval van de Duitsers.
 

Niet meer werkzaam op het vliegveld
Boevink werd niet gemobiliseerd en kwam bij het uitbreken van de oorlog op wachtgeld. Hij was inmiddels 59 jaar en kreeg vermoedelijk in de loop van de bezettingstijd zijn pensioen. Na de oorlog werd de naam van de Banningstraat veranderd in Montgomeryweg. Het adres van het echtpaar Boevink werd daardoor Montgomeryweg 76A en na de hernummering op 1 september 1954 werd het 39. Achter hun huis was een zeer royale werkplaats waar hij werkte aan enkele projecten. In zijn goed verzorgde moestuin had hij diverse vruchtbomen en ook een bijenkorf. Dochter Willy was per december 1949 ondergebracht in de Johannes Sichting (later omgedoopt tot Sterrenberg - nu Abrona). Soms verbleef ze enige dagen bij haar ouders.
Omstreeks 1960 werkte Boevink aan een uitvinding, een fiets die tijdens het trappen werd 'opgewonden', waarna de berijder een stuk zou moeten kunnen rijden zonder te trappen. Een jongere broer van hem werkte bij de Hoogovens in IJmuiden. Deze leverde hem een aantal onderdelen voor deze fiets. Het geheim van zijn uitvinding wilde hij niet prijsgeven. In deze zelfde periode ontving zijn vrouw een brief van het Ministerie van Defensie in Den Haag, waarin haar werd verzocht de medaille die in 1938 aan haar echtgenoot was uitgereikt terug te sturen. Men had kennelijk vernomen dat haar man zou zijn overleden. Hij was echter nog springlevend.
Toen Boevink 83 jaar was, liet hij zich - tegen zijn oude belofte in - overhalen om een vlucht mee te maken met een Fokker F.27 van de KLu van Soesterberg naar Leeuwarden, wegens een reünie van oud-militairen van de luchtmacht aldaar. Deze luchtdoop' van een man die gedurende het grootste deel van zijn volwassen leven had bijgedragen aan de ontwikkeling van het Nederlandse luchtwapen, kwam dus wel op een erg laat moment. Wij kunnen slechts raden welke gedachten tijdens deze vlucht in hem omgingen. Berend Boevink overleed op 9 april 1972. Zijn vrouw verhuisde daarna naar De Drie Eiken. Zij overleed op 19 mei 1974. Het leven van dochter Willy in Sterrenberg/Abrona eindigde op 12 juni 1989. Ze werd net geen 60 jaar.
De woning van Boevink op de Montgomeryweg viel sinds de aanleg van de N237 meer op dan vroeger. Ook na de overkapping van deze weg in 2016 treedt deze woning sterker naar voren dan vroeger.