De Postweg in Soesterberg slot

Jan de Mos

Soms gaat er bij de opmaak van dit tijdschrift weleens wat mis, de redactie krijgt wel een drukproef maar ziet de omissie ook niet. Gevolg is dat er een niet volledig artikel in de vorige editie van dit blad is verschenen, onze excuses hiervoor. In dit artikel beschreef Jan de Mos dat de Postweg wel vernoemd is naar oude postroutes in de 17e eeuw, maar dat die nooit het tracé van de Postweg gevolgd hebben. Dat gebeurde pas veel later in de Franse tijd, een verkorte route naar het militaireCamp Austerlitz. Hieronder treft u het vervolg aan over de Postweg, dat overigens weer een vervolg is op "De brievengaarders in Soesterberg" (VZTS nr. 3 herfst 2017).

Huis ten Halve

Wat nu Postweg heet was oorspronkelijk de noordelijke zichtas (middenpad) van het vak met de hofstede Moerbessenberg aan de Wegh der Weegen. Dus geen openbare weg zoals sommige sorties, scheiding tussen de vakken. Pas later is het noordelijk deel van dit vak geleidelijk aan verkaveld en kwamen er aan de zichtas enkele boerderijtjes en huisjes te staan. In 1852 werd er een nieuwe, half verharde verbinding naar Soest aangelegd (huidige Postweg, afbuigend over het vliegveld, achter Soester Hoogt langs, verder over Van Weerden Poelmanweg en Soesterbergsestraat). Deze Nieuwe Weg sloot toen dus aan op de Postweg. Er werd in 1852 meteen maar besloten aan deze Nieuwe Weg een tolhuis te bouwen bij het Wittemansveentje. Deze Nieuwe Weg was na twee decennia al onbegaanbaar geworden. De tol bracht te weinig geld op voor onderhoud, de gemeente had geen geld en deed een vergeefse poging over financiering door de provincie. Op stevig aandringen van Rutgers van Rozenburg, eigenaar van de aan deze weg gelegen buitenplaats De Paltz, werd uiteindelijk in 1880 een gedeeltelijk nieuw tracé aangelegd, niet meer aansluitend op de Postweg maar op de huidige Veldmaarschalk Montgomeryweg en verder over de Kampweg naar het Kamp bij Zeist.

Toen pastoor Rademaker in 1837 in Soesterberg werd aangesteld was er maar één armzalig kroegje: "Daar ik toch begeerde te weten, waar de kerk moet gebouwd worden, gingen wij ook in een kroegje aan, tegenover de plaats, waar nu de school staat en door Willem van den Brink bewoond." Dat kroegje stond aan de toenmalige Schoolweg. Op geen enkele oude kaart van voor die tijd staat Huis ten Halve vermeld.
Dat is niet verwonderlijk, want Huis ten Halve is pas rond 1852 gebouwd, ongeveer tegelijkertijd met de aanleg van de Nieuwe Weg en moest het in de beginjaren vooral hebben van de grote zomeroefeningen op het Kamp bij Zeist, die vele bezoekers trokken. De glorietijd kwam echter pas begin 20e eeuw met de komst van de vliegheide en de LVA en daarmee de groei van het dorp. In 1980 werd het pand door brand verwoest.

De Postweg dankt zijn naam vermoedelijk aan het postverkeer naar het inAusterlitzgelegerde Franse leger in de periode 1795-1813. Bij Koninklijk Besluit van 28 september 1809 besloot Lodewijk Napoleon een postkoetsennetwerk naar Frans model in te richten. Dit systeem bleef ook na 1813 bestaan. Op de Algemeene Kaart van Holland met de postroutes uit 1810 staat een kortere postroute over Amersfoort, die nu nauwelijks meer is dan een bospad: over Hilversum, de Vuursche, Pijnenburg, de Palts (Paltzerweg), door Soesterberg (Postweg) en Austerlitz(Oude Postweg), na Doom (Postweg) aansluitend op de weg naar Rhenen over de hoger gelegen Franse weg in Elst richting Arnhem.
De Franse weg is ook een aanduiding wanneer deze verkorte route in gebruik is genomen. De huidige Postweg en de vroegere Verlengde Postweg (nu Van der Griendtlaan en Generaal Winkelmanlaan, onderbroken door de A28) loopt nog steeds als fietspad over de Oude Postweg naar Austerlitz.Er was noordwaarts ook een aftakking naar Den Dolder, met aansluiting op de Doldersche Weg, ook genaamd Oude Postweg, deze is geheel verdwenen.
Mythes als struikrovers in Soesterberg en postkoetsen bij Huis ten Halve blijven hardnekkig. Soms voegt men daar nog de paardentram aan toe (recente muurschildering achter huidig huizenblok Huis ten Halve). Er is nooit een paardentram geweest in Soesterberg, wel een stoom- en later elektrische tram van Zeist naar Amersfoort.