Een bijzondere begrafenis

Elias de Bree

Wie schetst de verbazing van enige soester inwoners, toen op donderdag 10 maart 1977 een rouwstoet, geleid door een rooms katholiek priester, gekleed in superplie en koormantel (of scapulier) rond de hof van de oude kerk aan de Torenstraat trok. Op weg naar het geopende graf dat sinds 1844 eigendom was van de familie Snouckaert van Schauburg aan de zuidwand van de kerk, om de op 93-jarige leeftijd overleden baronesse Snouckaert van Schauburg uit Hilversum daar bij te zetten. 1)

Ook verbazing bij de Soester politie, die dan ook na de plechtigheid van het gebeurde proces verbaal opmaakte. De baronesse had in 1966, toen 82 jaar oud, aan de kerkvoogdij de wens te kennen gegeven na haar overlijden bijgezet te worden in het familiegraf. De toenmalige kerkvoogdij heeft schriftelijk bevestigd, dat deze wens gerespecteerd zou worden. In het jaar 1936 werd er voor het laatst iemand op het kerkhof rond de oude kerk begraven. De kerkvoogdij besloot in het jaar 1947 met een schrijven aan het gemeentebestuur van Soest, de bijzondere begraafplaats naast de oude kerk in de Kerkebuurt te sluiten. Moest dit besluit schriftelijk bevestigd worden door B & W van Soest en/of G.S. van Utrecht of niet? Hieraan is door de kerkvoogdij niet gedacht, toen de familie van de baronesse na haar overlijden met het schriftelijk in 1966 bevestigde recht toestemming vroeg gebruik te maken van de grafkelder. Te goeder trouw werd dit recht erkend en kreeg de familie toestemming.

Na de plechtige bijzetting is de begraafplaats onmiddellijk "gesloten verklaard". De Officier van Justitie in Utrecht moest onder andere op deze gegevens beslissen of de Wet op de Lijkbezorging was overtreden. Hij heeft de zaak echter geseponeerd, omdat hij van mening was, dat volledig te goeder trouw was gehandeld. Zo kwam dan aan een eeuwenoude traditie een einde en is de oudste begraafplaats van Soest gesloten.

Hoe oud is niet bekend. Wel weten wij, dat in het jaar 1829 de begrafeniswet werd ingevoerd, welke voorschrijft, dat alleen op een kerkhof begraven mag worden. Het is evenwel best mogelijk, dat ook voordien reeds rondom de kerk werd begraven. In de middeleeuwen werd er vooral in de kerk begraven, met als gewoonte, de adel in het koor, predikanten onder of vlak bij de preekstoel en de middenstand in het midden van de kerk. In rooms katholieke kerken was de plaats aan de voet van het altaar in het koor gereserveerd voor het begraven van de priesters. Napoleon verbood in 1804 het begraven in de kerk, maar na de onafhankelijkheid van Nederland werd dit gebruik in december 1813 weer in ere hersteld. 2)
In 1828 werd het opnieuw afgeschaft, maar met zoveel uitzonderingen, dat van een absoluut verbod eerst sprake was in 1869. De oudere Soesters zullen zich de begraafplaats op de hoek Piasweg/ Ossendamweg, dichtbij de spoorweg nog wel herinneren. Deze is tijdens de tweede wereldoorlog om onbekende redenen verdwenen . Er werd toen ook al lang niet meer begraven op het "Mollen-kerkhof", zoals die begraafplaats in de volksmond werd genoemd. Vroeger kregen hier de zwervers, reizigers, ongedoopten en zelfmoordenaars een laatste rustplaats. De armen werden hier niet begraven, maar als zij inwoners van Soest waren, kregen zij een plaatsje aan de 10 voet van de oude kerk, of later op de katholieke begraafplaats aan de Steenhoffstraat, die in 1853 werd gesticht tegelijk met het in gebruik nemen van de r.k. St. Petrus en Paulus Kerk.

Voor het samenstellen van dit artikel heb ik gebruik mogen maken van de krantenknipsel-verzameling van de heer Bert van Munster
1) Christina Helena, barones Snouckaert van Schauburg, geb. te 's Gravenhage 17-11-1883; overl. te Hilversum 7-3-1977
2) Zie ook van Zoys tot Soest jrg. 1 nr. 3 blz. 11