Wie is Martijn da Costa, onze nieuwe voorzitter

Ton Hartman

Niet alle leden van de Historische Vereniging Soest/Soesterberg waren aanwezig bij de extra ledenvergadering op 31 oktober. Daarom in dit periodiek een kennismaking met de zesde voorzitter sinds de oprichting op 8 mei 1980. Velen van u zullen al niet meer weten wie zijn voorgangers waren, maar als historische vereniging moeten wij wel onze geschiedenis kennen. Met de beschrijving van de voorzitters willen wij ook de overige bestuursleden bedanken voor hun inzet, zonder hun had de voorzitter ook minder gepresteerd. Een klein nootje vooraf in die tijd was het nog ongebruikelijk om bestuursleden met hun voornaam in dit blad te vermelden, heden ten dage zou dat als overdreven formeel gezien worden.

De eerste voorzitter was Fred G. van den Beemt, woonachtig in Amersfoort, hij maakte al snel carrière en werd medewerker bij het Drents Museum te Assen. Een van de eerste busexcursies ging dan ook daarnaar toe, maar verder is er nog maar sporadisch iets van hem vernomen.

Na een korte interim-periode van Antoon van den Dijssel (1926-2005) werd hij opgevolgd door
Piet van Doorn, nu op respectabele leeftijd maar nog steeds wonende aan de Schoutenkampweg. Vanaf 1982 was hij maar liefst 17 jaar lang onze leidsman en heeft hij veel aan de opbouw van de vereniging bijgedragen, in zijn tijd is onder andere de oudheidkamer aan de Ferdinand Huycklaan tot stand gekomen. In 1988 is in het Sint Josephgebouw het Museum Oud Soest in gebruik genomen, waarvan recent de naam is gewijzigd in Museum Soest. De oprichters van de Historische Vereniging Soest hadden tegelijkertijd bij de oprichting besloten dat de museale activiteiten in een aparte Stichting Oud Soest ondergebracht werden. Op de algemene ledenvergadering in de lente van 1999 gaf hij de voorzittershamer over, wel verrichtte hij op de achtergrond nog veel werkzaamheden voor de vereniging.

De volgende voorzitter was Wim de Kam, die meer deed dan alleen op de winkel passen. Hij was en is een doorgewinterd historicus, die veel voor Museum en Vereniging gedaan heeft. Als (voormalig) gemeentesecretaris van Soest had (heeft) hij een uitgebreid netwerk, waarin hij de wegen naar extra gelden kon vinden. Daarnaast had hij de wind mee, in zijn periode verkreeg de Vereniging een aanzienlijk legaat. Van deze gelden is een groot gedeelte gebruikt voor een overzichtstentoonstelling over de geschiedenis van Soest van Prehistorie tot aan de laatste eeuwwisseling, te zien in de gang van Museum Soest. Een ander groot gedeelte van hetzelfde legaat is gebruikt ter realisatie van het inmiddels uitverkochte boek "Soest en Soesterberg in de zeventiende en achttiende eeuw". Intensief is hij bezig geweest met het project Utrechtse Schatkamer, terugkijkend is het wrang om te moeten constateren dat externe partijen, maar ook het gemeentebestuur van Soest, daarin wat vergeetachtig geworden zijn. Ook Soesterberg had zijn aandacht, Soesterberg is aan de verenigingsnaam toegevoegd en er zijn mooie activiteiten in Soesterberg geweest. Een probleem van deze tijd was wel om genoeg geschikte bestuursleden te vinden en te motiveren, er is weer een personele unie gekomen tussen Museumbestuur en Verenigingsbestuur. Bij voortschrijdend inzicht is besloten om weer separaat verder te gaan.

In het voorjaar van 2010 begon vol goede moed Bert Krijger aan het voorzitterschap, ook iemand die zijn sporen in de gemeentepolitiek verdiend had. De Historische Vereniging was hem niet onbekend, jarenlang was hij de penningmeester totdat het wethouderschap veel van zijn tijd ging vragen. In die jaren bleef hij zich, ondanks de werkdruk van het wethouder zijn, zich inzetten als vrijwilliger voor de vereniging. Hoogtepunt tijdens zijn voorzitterschap was natuurlijk de presentatie van het eerder vermelde boek "Soest en Soesterberg in de zeventiende en achttiende eeuw". In de toen recent gerestaureerde tentwagen, die speciaal uit het Museum Soest gemanoeuvreerd moest worden, mocht hij de auteurs Gérard Derks en Mieke Heurneman ophalen met hun werkstuk. Bert en Bea Krijger werden iets later in die tijd getroffen door treurige privé omstandigheden, zij verloren hun dochter Nicole, nog maar 36 jaar oud aan hartfalen.

Tijdelijk heeft Frans Stokhof de Jong het voorzittersambt vervuld, maar is in die hoedanigheid niet door de ledenvergadering benoemd. Tot aan de voorjaarsvergadering van 2012 heeft Wim de Kam ad interim het voorzitterschap waargenomen met aan zijn rechterhand Wim Peters (1938-2012). Laatstgenoemde was altijd een standvastig bestuurder die graag op de achtergrond bleef maar wel van onschatbare waarde voor de vereniging en museum was.

Als kersvers doctorandus in de geschiedenis werd Herman Schoemaker (1943-2015) onze vijfde voorzitter. Als geboren Soester en jarenlang middenstander had hij ook een groot netwerk. Hij was jarenlangStay-Behindagent; toen hij dat publiekelijk kon maken was dat voor hem als een bevrijding. Als voorzitter mocht hij de boekpresentatie van "Beeldende Kunstgeschiedenis Soest en Soesterberg" leiden. Zijn ambities waren groter dan wat gerealiseerd is, maar zijn strijd tegen de gevreesde ziekte en de broze gezondheid van zijn echtgenote Walda waren remmende factoren. Hij was tot het einde toe betrokken en de opmerking dat hij in 'het harnas' gestorven is, is terecht.

Door omstandigheden gedwongen heeft Hanneke Roskam-Slot het interim voorzitterschap gedurende anderhalf jaar bekleed, geen gemakkelijke periode want de gewone bestuurlijke activiteiten moesten doorgaan en er moest een nieuwe voorzitter gezocht worden. Terecht mag zij trots zijn dat zij onze nieuwe voorzitter Martijn da Costa introduceerde in het bestuur.

Martijn da Costa
Misschien wel de moeilijkste opdracht als scheidend hoofdredacteur, een interview met de nieuwe voorzitter terwijl ik denk de vereniging beter te kennen. Vertel eerst maar even een beknopte levensloop:
"Nu, ik ben geboren in 1957 in Nijmegen, mijn ouders hebben mij de namen gegeven Steven Martijn. Steven omdat ik gedoopt ben in de Stevenskerk, waarvan de restauratie van de schade uit de Tweede Wereldoorlog amper voltooid was. Hoewel mijn ouders vrij behoudend waren hebben zij mij de voor die tijd moderne roepnaam Martijn gegeven. Dankzij deze naam word ik regelmatig jonger van leeftijd ingeschat (terecht want hij heeft de uitstraling van een jonge kwispelende hond). Mijn betovergrootvader was de bekende dichter en historicus Isak da Costa (1798-1860), het is aardig om een bekende voorvader te hebben, maar qua denkbeelden heb ik toch wel een geheel andere mening. Isaac was met de Joodse tradities opgegroeid, maar na de dood van zijn ouders maakte hij bekend dat hij bekeerd was tot het orthodox protestants Christendom. Politiek gezien was hij uiterst conservatief, hij was zelfs tegen de constitutionele monarchie. Dat de naam ook verwarring kan opleveren hebben we ook weleens gemerkt: toen kinderen van de Da Costaschool kinderpostzegels kwamen verkopen en wij bij de naam Da Costa invulden dachten de kinderen dat ze in het ooitje werden genomen. Ik heb de Pedagogische Academie gevolgd en de diploma's gehaald waarmee ik voor de klas kon gaan staan. Maar na mijn afstuderen in 1980 waren de gevolgen van een verminderde bevolkingsgroei goed merkbaar, onder onderwijzers was er toch redelijk veel werkloosheid. Op dat moment had ik besloten tot een carrièreswitch en mij te richtten op de zorg- en welzijnssector. Nu ben ik werkzaam bij ZonMw in Den Haag, een organisatie die gezondheidsonderzoek en zorginnovatie stimuleert. Verder zijn wij, Betty en ik, dertig jaar getrouwd en wonen we naar tevredenheid aan de Vinkenweg op 't Hart."

Wanneer en waarom ben je in Soest komen wonen en hoe heb je kennis gemaakt met de Historische Vereniging Soest/Soesterberg?
"Wij woonden naar tevredenheid in Bilthoven, maar wilden toch wel wat kleiner gaan wonen. Verder wilden wij wel in het midden van het land blijven wonen en vonden we het prettig als het landschap in de omgeving iets opener was dan rond Bilthoven. In Soest vonden wij een geschikt huis en daar wonen we nu alweer tien jaar. Wat ons in die jaren is opgevallen, is dat Soest toch een meer dorps karakter heeft dan Bilthoven/De Bilt. Je merkt dat Soest wat meer geschiedenis heeft dan Bilthoven (trouwens dit jaar is het precies honderd jaar geleden dat de naam Bilthoven officieel werd) en actiever is op cultureel gebied. Zo maakten we kennis met de Historische Vereniging op de jaarlijkse Oude Ambachtenmarkt en besloten direct om lid te worden.
De Oude Ambachtenmarkt is enerzijds een commercieel gebeuren maar waarbij de plaatselijke groepen toch mogelijkheden krijgen om zich te presenteren. We waren en zijn nog steeds lid van de Historische Kring D'Oude School in De Bilt. Eerlijk gezegd was de eerste jaren alleen het lezen van Van Zoys tot Soest onze bijdrage aan de vereniging, maar Hanneke Roskam wist ons enthousiast te krijgen voor meer deelname aan activiteiten. Verder ben ik (bestuurs)lid van de Lionsclub Soestdijk, in het verleden was ik bestuurslid van de "Autobus Documentatie Vereniging". Daarom vond ik het een leuke geste van het bestuur om na de extra algemene ledenvergadering de heer Dik Top uit te nodigen om te vertellen over de bushistorie in de omgeving van Soest. Ook wil ik vanuit oude contacten proberen om nog wat te doen met de 'laatste' bordeauxrode W.C. Tensen autobus die op restauratie wacht."

Hoe zie je de toekomst van de Historische Vereniging Soest/Soesterberg en wat zou je graag veranderd zien? Welke rol wil je zelf daarin spelen?
"Ik heb de letters HVS even als leidraad genomen. Maar eerst wil ik benadrukken dat het niet mijn beleid wordt, maar van het gehele bestuur en de werkgroepen, als het alleen op mij aankomt is het gedoemd te mislukken. De H staat voor historie, dus vanzelfsprekend voortzetting van Van Zoys tot Soest, daarnaast hopen we weer op interessante publicaties. Wij willen ook aan de gang met een digitale nieuwsbrief, een mogelijkheid om directer contact met de leden te krijgen en actueler op gebeurtenissen in te kunnen springen. Verder wat meer buitenactiviteiten, misschien kunnen we bijvoorbeeld rondwandelingen met gids organiseren want de combinatie van historie, natuur en cultuur is belangrijk. Graag zien we ieder kwartaal een spreker die over deze zaken wat meer vertelt en waarbij ook meer naar de regio Eemland gekeken wordt. De V staat voor en door de leden. Het visitekaartje is ons blad Van Zoys tot Soest. Samen met een nieuwe hoofdredacteur willen we als bestuur bekijken hoe we de leden actiever bij het blad kunnen betrekken. Tevens willen wij onze bibliotheek en historisch archief beter inzichtelijk maken en de mogelijkheid aan de leden bieden om dit te raadplegen. Museum Soest is ons thuishonk dat we beter kunnen benutten, wat ook het Museum ten goede komt.

Tenslotte staat de S voor samenwerking, natuurlijk met de leden en bestuur maar ook met andere partijen. Allereerst met Museum Soest en het gemeentebestuur van Soest en wel in willekeurige volgorde, Museum Soest is onze zusterorganisatie waarbij onze doelstellingen heel nauw aansluiten. De gemeente Soest omdat we ook een stukje "Wij zijn Soest" zijn en daarmee mede onze woonplaats leefbaar houden. De gemeente is verantwoordelijk voor de archieven, maar de archieven zijn meer dan stapels oude papieren. Het is de basis voor de geschiedenis van de gemeente en daarmee het bestaansrecht. Want nu weer actueel, is de overbrenging van het (oude) archief naar Archief Eemland, als daarmee de toegankelijkheid vergroot wordt is dat een winstpunt. Verder willen we ook meer samenwerken met andere culturele en maatschappelijke organisaties in Soest en met collega historische organisaties in de regio. Ook willen wij onze aandacht richtten op jongere inwoners van Soest want daarin ligt toekomst, misschien kunnen wij met basisscholen aandacht besteden aan plaatselijke geschiedenis."

Als bestuurslid dat al wat langer meeloopt klinkt het wel erg ambitieus. Ben je niet bang dat je over een tijdje op de vingers getikt wordt dat de realisatie tekortschiet?
"Keulen en Aken zijn ook niet op één dag gebouwd, maar mijn stelling is om optimistisch en gemotiveerd aan de slag te gaan. Natuurlijk zal er weleens wat mislukken, maar in de geschiedenis van elke vereniging zijn wel pieken en dalen. Ik hoop als voorzitter samen met bestuur en leden te bereiken dat we als Historische Vereniging Soest/Soesterberg de erkenning krijgen die we verdienen."