De "Van der Huchtscholen" in Soest

Ton Hartman

In het vorige nummer heeft u al veel kunnen lezen over de totstandkoming van het humanitair onderwijs en de weldoenster die dit mede mogelijk heeft gemaakt. Lezers hebben gevraagd hoe daar plaatselijk tegenaan gekeken werd en hoe dat beleefd werd. In dit artikel wordt dat wat nader beschouwd.

Oprichting Engendaalschool in 1913
Eeuwenlang zoals Douwe van der Meulen al beschreef, is de Engendaalschool opgericht en financieel mogelijk gemaakt door Lodewijk en Geertruida van Mierop-Mulder en ook Felix Om. Toen er een 2e en een 3e Van der Huchtschool gebouwd werden hadden zij deze mensen ook wel met een naamsvermelding kunnen eren, maar dat geheel ter zijde. Over het begin van de Engendaalschool hebben de heren Walter Klein en Hugo Schaaf al het een en ander geschreven in dit blad, maar dat was al in de vorige eeuw. Als eerste hoofd der school wordt Mia Telders aangesteld. In 1918 wordt A. van Asselt tot hoofd der school benoemd, in 1922 wordt mejuffrouw M. Crevecoeur als onderwijzeres aangesteld, in 1923 mejuffrouw M. Stuurman.

Waarom de Engendaalschool al na tien jaar verhuisde naar de Molenstraat? De school aan de Bosstraat had maar twee lokalen voor twaalf kinderen. Blijkbaar zat het aantal leerlingen toen in stijgende lijn, maar er kwamen weer moeilijker tijden. In maart 1929 lijken de problemen toch wel erg groot geworden: schoolhoofd Van Asselt meldt aan de burgermeester dat het complete schoolbestuur afgetreden is en voor het personeel wachtgeld is aangevraagd (notulen B & W 19-03- 1929). Bij de begrafenis van Lodewijk van Mierop in 1930 wordt de Engendaalschool als mislukt beschouwd (Nieuwsblad van het Noorden 18-06-1930). Toch lijkt dit mee te vallen, want er wordt enkele jaren later een verzoek gedaan tot "Bouw ener nieuwe Engendaalschool", het college van Burgermeester en Wethouders deed een voorstel aan de gemeenteraad om een krediet van ruim 68.000 gulden beschikbaar te stellen, daarvan kon in die tijd toch een riante school gebouwd worden. De reacties uit de raad laten zien dat de principes van de school nog niet door iedereen aanvaard waren. De heer De Nies van de SDAP wilde liever de school samenvoegen met de 'gewone' openbare lagere school. Hem werd erop gewezen dat de Engendaalschool een bijzondere school is. Er waren twijfels rond de levensvatbaarheid en er werd wat gediscussieerd over de kosten en daarop zei de heer Busch (Dem. Partij): "C. en A. is toch voordeeliger. (gelach)." [toen al!]. Dit is te lezen in de Gooi- en Eemlander van 29 juni 1933. Een half jaar later wordt het krediet weer ingetrokken (De Soester 02-12-1933). Volgens Schaaf kozen mensen die niet bij een kerkgemeenschap aangesloten waren voor het Van der Hucht onderwijs omdat ze de reguliere lagere school wat 'gewoon' vonden, het waren echt niet allemaal vegetariërs.

Enkele namen van bekende ouders waren notaris Dammers, huisarts De Vos en bovengenoemd raadslid Busch. Hugo Schaaf bezocht de Van der Huchtschool aan de Molenstraat 52 vanaf 1935, zijn vader was ook betrokken bij de Chreestarchia beweging als `koekenbakker'. In de kleuterklas waren drie `frtibeljuffen' namelijk de zusters Jo en Leny van den Berg, die aan de Van Lenneplaan woonden en Mia Littooij, haar vader was de huisdrukker van Chreestarchia. De eerste en tweede klas stonden onder leiding van Tine Lykles, bij de derde en vierde klas was dat juffrouw Van der Weij. De vijfde, zesde en zevende klas werden toen geleid door meester De Lange uit Soesterberg. Gymnastiek werd gegeven in het lokaal van de Openbare Lagere School in de Kerkebuurt.

Najaar 1939 vorderde het Nederlandse leger (ook Duitse en Canadese soldaten 'gebruikten' dit pand) het schoolgebouw en trokken de drie hoogste klassen naar de "Katholieke school aan de Steenhoffstraat". De Lange werd opgevolgd door Ruijzendaal uit Den Haag, Hugo zag hem vaak samen met juffrouw Koster tijdens het speelkwartier, ze zijn later getrouwd. In maart 1940 werd de gehele school ondergebracht in het kasteeltje "De Binckhorst" op de Eng. De MULO werd in 1942 verplaatst naar een villa op de hoek Prins Bernardlaan/Pieter de Hooghlaan. Hugo Schaaf had de beste herinneringen aan leraar Kingma, of misschien wel aan zijn dochter Foekje? In 1939 wordt hoofd der school G. Nijhoff als opvolger van A. van Asselt, daarnaast was J. Gorter onderwijzer. Bij zijn afscheid kreeg Van Asselt een radiotoestel. Soms krijgen we wat inzicht in leerlingenaantallen: bij zijn 70ste verjaardag (1936) wordt Felix Ortt door een 150 leerlingen toegezongen, aan het begin van de Tweede Wereldoorlog zien we op de groepsfoto voor De Binckhorst circa 200 leerlingen.

Na de oorlog

Al vrij gauw na de Bevrijding werd duidelijk dat er echt nieuwbouw moest komen, als architecten werden H.A. en G. Pothoven uit Amersfoort aangezocht. In december 1950 was de aanbesteding van de nieuwbouw in café-restaurant "Centraal". De school aan de Paulus Potterlaan hoek Talmalaan is gebouwd voor zeven klassen, het pand is gebouwd door aannemer Eigenraam. De eerste steen was op 27 april 1951 gelegd door oud schoolhoofd A. van Asselt. Naast een rijwielstalling voor 96 rijwielen was er een stalling voor 'autopeds'. De school werd geopend op 7 september 1951 door mevr. Ten Bosch, "voorzitster" van het schoolbestuur. De Burgemeester en wethouder Van Zadelhoff spraken hun gelukwensen uit en ook de heer N. Sloof als voorman van de oudercommissie. Verder waren er vertegenwoordigers van deNed.Bond ter bestrijding van vivisectie en de Dierenbescherming. Op de foto kunt u zien dat de verhuizing van het schoolmeubilair er niet erg professioneel uitziet, waarschijnlijk is dat in eigen beheer geschied. Zou de transporteur C. Ruttenberg (in het adresboek van 1953 is hij nog `voerman', wonende aan de Beukenlaan 25) ook kinderen op school gehad hebben en daarom gevraagd zijn? Zou de schoolinspectie ook zoveel lovende woorden hebben gehad bij de opening als ze deze foto vooraf hadden gezien?

In 1964 wordt voor 60 lagere school en 24 ULO leerlingensets aangevraagd, niet geheel duidelijk of het vervanging of uitbreiding betreft Opgemerkt dient te worden dat in 1964 nog steeds over de Engendaalschool geschreven wordt, terwijl de naam al in 1928 gewijzigd was in Van der Huchtschool.

Bij de opening van de 2e Van der Huchtschool in Overhees in november 1982 mochten de leerlingen alleen hun stoeltje dragen. De 140 leerlingen liepen in een polonaise over de Libel met hun zeteltje, onder toeziend oog van schoolhoofd J. Moerkerke. In 1988 werd alweer besloten dat er zelfs een derde Van der Huchtschool moet komen. Op 26 februari 1992 opent burgemeester De Widt deze 3e Van der Huchtschool aan de Valeriaanstraat, hij doet dat door een kastanjeboom te planten. Het is de bedoeling dat dit een 'ontmoetingsboom' gaat worden. Mevrouw Ria Thoomes is de directeur en de school heeft vijf klassen. In 1996 worden er alweer twee noodlokalen bijgeplaatst. De gegevens van na 1940 zijn terug te vinden in het digitale krantenarchief dat alleen raadpleegbaar is in het Eemhuis in Amersfoort.

Tenslotte, mijn inschatting is dat de sociale achtergrond van de leerlingen van de 'humanitaire' Van der Huchtscholen meer overeenkomsten hebben met leerlingen van de andere 'bijzondere' scholen op protestants-christelijke of rooms-katholieke basis dan met leerlingen van het 'reguliere' openbare onderwijs. Met het huidige leerlingenaantal van circa 700 kinderen ziet de toekomst van het Van der Huchtonderwijs er rooskleurig uit.