HVS Fietstocht op 8 juli 2017

Paul Verhoeven

De jaarlijkse fietstocht voerde ons dit jaar via de laagte van Pijnenburg naar Lage Vuursche en vervolgens over de zuiderheide bij Hilversum en Laren weer terug naar Soest.
Wij vertrokken met 44 fietsers in een lange sliert door Soest, excuses aan de automobilisten die keurig voor ons wachtten, waardoor er geregeld toch een filetje ontstond, en aan het eind van de middag keerden we gelukkig ook weer terug in Soest met 44 deelnemers.
Hieronder volgt de uitleg die onderweg bijna niet mogelijk was om te vertellen maar wel interessant is om te weten.

Laagte van Pijnenburg
Het gebied staat in Soest bekend als Hees en als Pijnenburg, maar is een onderdeel van een groter geheel. De Laagte van Pijnenburg omvat het gebied tussen Baarn, Soest, Bilthoven en Hilversum. Daarin liggen diverse veengebieden, waaronder ook het Soesterveen en het Heezerveen. Door de lage ligging tussen de heuvels van de Utrechtse Heuvelrug en het Gooi is een vochtig terrein ontstaan met een grote variatie aan bodemtypen. Het is een belangrijk natuurgebied met een grote variatie aan flora en fauna.

Rond het jaar 1000 was het een ruig gebied met een diverse begroeiing. Na de ijstijd ontstonden er veengebieden die vanaf de 13e eeuw werden afgegraven. Voor het transport van de turf zijn vaarten gegraven. Rond de 17e eeuw was het gebied kaal. Landeigenaren gingen over tot het kweken van bomen, voornamelijk de grove den en Douglas bomen. De rechte stam en de eigenschap dat het hout hard kraakte alvorens te knappen, maakte deze houtsoort ideaal voor het gebruik in de mijnbouw.

Lage Vuursche
Wij kennen het dorp als toeristische trekpleister met een groot aanbod van pannenkoeken-restaurants en als woonplaats van prinses Beatrix.
De naam Vuursche is volgens Blijdenstijn afkomstig van de Gaspeldoorn die in het Germaans Fursa werd genoemd. Een van de deelnemers aan de fietstocht merkte op dat het een struik is uit de vlinderbloemenfamilie en in onze regio te zien is bij het ecoduct nabij Den Dolder. Door het verbasteren van Fursa ontstond de Vuursche. De gemeente Vuursche die tot 1857 zelfstandig was, bestond uit de buurtschap Hoge Vuursche en het dorp Lage Vuursche.

Oorspronkelijk was de Lage Vuursche niet meer dan de boerenhofstede Drakensteyn met enkele woningen. De eerste vermelding daarvan dateert van 1359. In 1640 gaf Gerard van Reede opdracht tot de bouw van kasteel Drakensteyn. Vermoedelijk was het ontwerp van Jacob van Campen. In 1659 kwam daar een eenvoudige kerk bij die wij kennen als de Stulpkerk. Lage Vuursche groeide uit tot een dorp.

De Vuursche Steeg was destijds een tolweg tussen Hilversum en De Bilt. Het heffen van de tol werd gedaan door de beheerder van boerderij de Lage Vuursche. Om zijn inkomen te verbeteren schonk de tolgaarder een glaasje voor passanten. Zijn vrouw startte met de verkoop van pannenkoeken. Vanaf 1865 kunnen er al pannenkoeken gegeten worden in het dorp.

In 1780 is Drakensteyn grondig verbouwd waardoor het aanzicht veranderde. De ionische zuilen aan de voorzijde werden verwijderd, later zijn de buitenmuren gepleisterd en werd de omliggende gracht gedempt. Het kasteel is in diverse handen geweest. De familie Bosch van Drakensteyn had het van 1807 tot 1959 in eigendom. De familie verkocht het kasteel in dat zelfde jaar aan prinses Beatrix.

Lage Vuursche heeft een beschermd dorpsgezicht en telt 47 monumenten (inclusief de monumenten in de omgeving). De bekendste zijn naast het kasteel en de kerk; Herberg De Lage Vuursche, de Kei en terreinen met grafheuvels.

Groot Kievitsdal
Geen fietstocht zonder rustpauze. Na het passeren van de Hilversumsche Golfclub bereiken we het door Edmond Insinger gebouwde restaurant Groot Kievitsdal. Martin Onclin (meer dan 25 jaar werkzaam in het bedrijf) heeft zich verdiept in de historie van dit bedrijf. Het begon met de bouw van theehuis Klein Kievitsdal, een uitspanning met een speeltuin dat was gesitueerd bij de huidige oprijlaan naast de golfclub. Het is in 1953 verbouwd tot woning.
Groot Kievitsdal is gebouwd in 1923 als hotel-restaurant met 8 hotelkamers. Nadat het slechter ging met de exploitatie werd getracht om er een casino van te maken. Dat ging niet door omdat er geen vergunning werd verkregen. Na verbouw en toevoeging van bowlingbanen verbeterde de winstgevendheid. Tot de "rampzalige" brand in 1998. Na herbouw is een fraai horecabedrijf ontstaan.

De naam is volgens Martin Onclin afkomstig van een nabijgelegen meertje met de naam het Kievitsdel. Het meertje is opgedroogd.

Laarder Wasmeer, Zuiderheide en 't Bluk
We fietsen door het bos langs de grens van de provincies Utrecht en Noord-Holland en komen uit bij de weg naar Anna's Hoeve. Net voor de bebouwde kom van Hilversum slaan we rechtsaf naar het pad langs het Laarder Wasmeer en de Leeuwenkuil. Al vanaf de tijd van de Romeinen bestaat het Wasmeer dat onder andere gebruikt werd voor het wassen van schapen. In de 19e en 20e eeuw werd het gebied gebruikt als waterstort gebied voor Hilversum. Het gevolg was een forse vervuiling van de bodem. In 2003 is gestart met de sanering van het gebied en inmiddels is het een fraai natuurgebied waarin runderen grazen. Door het weghalen van begroeiing zijn de stuifduinen terug in het gebied. Aan deze duinen werd de naam "De Witte Bergen" gegeven. Daar komt ook de naam vandaan van het Van der Valk Motel bij Eemnes/Laren.

Op de Zuiderheide zijn de historische grafheuvels, die bekend zijn als de Zeven Bergjes, duidelijk zichtbaar.

Laren was tot het begin van de 20e eeuw een dorp van boeren en wevers. De arme bevolking kon nauwelijks in de bestaanskosten voorzien. Zelfs de goedkope turf konden ze niet betalen. Voor brandstof was men aangewezen op hout uit het bos. Om het hout te vervoeren werd het gehakt op een blok dat op z'n Larens een bluk werd genoemd.

Een kunstschilderes gebruikte in de buurt van het bluk een houten barak als atelier. Bij deze optrek beschikte ze over een koele diepe kelder. In de loop der tijd ging ze warme en koude dranken schenken en zo ontstond het nu veel bezochte theehuis.

Het huidige gebouw is in 1958 vervangen door een degelijk gebouwde optrek. Na een felle brand in 2000 is het opnieuw opgebouwd.

Met al deze aanvullende informatie en als afsluiting van de fietstocht, het ijsje op Nieuwerhoek aangeboden door de firma Hoebée, kijken wij terug op een zeer geslaagde fietstocht volgens de deelnemers en kunnen wij van harte zeggen: Graag weer tot een volgende keer.

Bronnen:
Wikipedia, geschiedenis van Lage Vuursche, lijst van monumenten provincie Utrecht, publicaties Goois Natuurreservaat, Theehuis 't Bluk (geschiedenis), publicatie van M. Onclin over Kievitsdal.