In het voetspoor van Engelbertus Heupers

Fred G van den Beemt

"Engelbertus Heupers is één van de weinigen, zoniet de enige die zoveel van folklore en de historie van Soest en het Eemland weet"!
Dit schreef Lars Meinders in de Amersfoortse Courant van 6 september 1975. Met het heengaan van de heer Heupers op 23 maart 1978 verloor Soest deze kenner van de historie.
Engelbertus Heupers werd op 16 maart 1906 te Enschede geboren. Hij was, zoals zovele streekgenoten, voorbestemd om textielarbeider te worden.
De crisisjaren maakten dit echter onmogelijk, zodat hij gedwongen was Twenthe te verlaten. Hij begon een ambtelijke loopbaan bij de politie in Delft en werd in 1931 overgeplaatst naar Soest. Na de oorlog kwam hij in dienst bij de Gemeentelijke Sociale Dienst.
Hier bleef hij werkzaam tot aan zijn pensionering in 1971. Al spoedig na zijn vestiging in Soest kreeg Heupers belangstelling voor de verhalen die de oude Soesters hem vertelden. Vooral het dialect, dat toen nog algemeen gesproken werd, sprak hem erg aan. Hij begon alles wat hem ter ore kwam te noteren. Zo ontstonden stapels papieren over het Soest van toen. Door de vele contacten en interviews kreeg Heupers al vrij snel een grote kennis van de historie van zijn nieuwe woonplaats en van de aard van de Soester bevolking. De genoteerde geschiedkundige, naamkundige en diabetologische gegevens werden niet op een zolderkamertje opgeborgen zoals dat vaak voorkomt maar Heupers deed er alles aan om een ieder van het vergaarde te laten genieten. Voor het Instituut voor Dialectologie, Volkskunde en Naamkunde te. Amsterdam verzamelde hij duizenden sagen, sprookjes en anecdoten. De eerste 1098 verhalen die Heupers verzamelde zijn kort na zijn dood gepubliceerd in het boek "Volksverhalen uit Gooi- en Eemland en van de westelijke Veluwe" en uitgegeven door bovengenoemd instituut. Er zullen de komende tijd nog twee delen verschijnen van de rest van de door hem opgetekende verhalen, in totaal ruim 3800!
In 1960 verscheen zijn eerste boek "Gilden van Soest". Een jaar later kwam "Een beeld van Eemland". Daarna volgden "Soest in grootvaders tijd", "Soest bij kaarslicht en tuitlamp" en niet te vergeten de vele artikelen die verschenen in tal van tijdschriften. Heupers zag met lede ogen, dat de mensen die hij voor zijn werk nodig had, langzamerhand stierven.
Wij hebben in 1978 helaas afscheid moeten nemen van Engelbertus Heupers; een man die groot respect verdient. Wij zijn dan ook mevrouw Heupers dankbaar, dat een eerste van de vele nog te publiceren werken van haar man thans in "Van Zoys tot Soest" kan verschijnen.
Wij moeten leren leven met de herinnering aan een man, die door zelfstudie zijn hobby een zodanige inhoud heeft gegeven, dat deze ook voor de Historische Vereniging Soest van grote waarde is geworden.
Het is daarom, dat wij verder gaan in het voetspoor van Engelbertus Heupers.