Herbouw van de windgraanmolen in 1943?

Ton Hartman

Verrast was ik zeker toen ik de datum 8 december 1943 op de tekening zag, wie gaat er in 1943 nog een molen bouwen? In Soest was de molen "De Windhond" al decennia lang buiten gebruik en gesloopt, en de andere molen "De Vlijt" was ontdaan van zijn wieken. Het in Soest verbouwde graan werd meest gebruikt voor veevoederdoeleinden en dat werd bij de 'maalderij' (nu de Welkoopwinkel aan de Torenstraat) gemalen. Wat was dan wel de reden om een tekening te laten maken? In de oorlog werd wel steeds duidelijker dat de energievoorziening voortdurend grotere problemen ging geven. Kolen, olie en gas en daarmee elektriciteit werden op de eerste plaats voor oorlogsdoeleinden gebruikt. Windkracht was en is een 'gratis' bron van energie. Molenaar in oorlogstijd was een weinig benijdenswaardig beroep, de bezetter vorderde liefst zoveel mogelijk graan. Was het niet voor menselijke consumptie dan wel als paardenvoer. De Nederlandse overheid (die geleid werd door 'meewerkende' ambtenaren) bleef verantwoordelijk voor de voedselvoorziening van de inwoners. Er was al jaren een toch wel gevreesde controledienst: de Crisis Controle Dienst (C.C.D.), die in de oorlog beïnvloed werd door de N.S.B.

De herbouw is aangevraagd door J.B. Mulders, hij was de laatste eigenaar van de twee korenmolens van Soest. Rond 1903 had zijn vader de molen "De Vlijt" gekocht, toen was er al een stoomketelvoorziening aanwezig, zodat ook bij windstil weer gemalen kon worden. In 1919 draagt vader Adrianus deze molen over aan zijn zoon Johannes Baptist Mulders (1885-1961). Jean (of Jan) Mulders had een meisje in de buurt gevonden: de smidsdochter Barbara Clara (Bertha) Valkenet (1875-1944). Jan en Bertha kregen 6 kinderen, waarvan de drie dochters volwassen werden. In 1921 kocht Mulders de andere molen "De Windhond", inmiddels werd er in De Vlijt elektrisch gemalen. Omstreeks 1930 werd "De Windhond" gesloopt, er was door buitenstaanders nog wel een verzoek tot behoud gedaan. Van "De Vlijt" werd de bovenverdieping geschikt gemaakt als uitkijktoren met de welluidende naam: "Belvédère". Voor de Tweede Wereldoorlog was Mulders dus al als toeristisch ondernemer actief. De bouwtekening is gemaakt door tekenaar Chr. van Bussel, niet de eerste de beste maar een ervaren en vooruitstrevend ontwerper van traditionele molens. In molenaarskringen is Van Bussel bekend om de aerodynamische `Busselneuzeni, met geringe wind maken deze met die neus uitgeruste molens meer toeren en dus meer vermogen. Nadeel is dan wel weer dat bij hogere windsnelheid de molen zwaarder belast wordt. Of de bouwvergunning daadwerkelijk aangevraagd is bij het gemeentebestuur van Soest, is niet bekend, de raad was al buitenspel gezet maar het college van B & W was toen een nog niet NSB afhankelijk college. Na de Bevrijding kwam de import van graan alweer redelijk gauw op gang en met behulp van het Marshallplan zal het malen op modernere manier gebeurd zijn.

Grote vraag is nu nog wel of de in 2008 herbouwde molen "De Windhond" wel een `Busselneust heeft?