Koning Willem-Alexander, Heer van Soest en de hooimijt

Ton Hartman mmv J. de Widt (oud-burgemeester van Soest)

Vorig jaar is in het voorjaarsnummer van dit blad aandacht besteed aan de titel "Vrouwe van Soest". Koningin Beatrix mocht als ambachtsvrouw van Soest deze titel dragen. Met haar abdicatie is de titel overgegaan op haar zoon Koning Willem-Alexander. Ter herdenking van deze titel en van andere voormalige `heerlijkheden' is er in de Nieuwe Kerk in Amsterdam op 3 december 1991 een gedenkteken aangebracht. Het toenmalige gemeentebestuur en het Oranje Comité hebben de plaatselijke bijdrage geleverd.

Door Ton Hartman, m.m.v. de heer J. de Widt, burgemeester van Soest (1989-2000)

Niet zo lang geleden hebben meneer De Widt en zijn echtgenote een bezoek gebracht aan de Nieuwe Kerk in Amsterdam. Dit was niet voor het eerst, want op 3 december 1991 waren zij net als Wim Hilhorst en zijn eega ook aanwezig bij de gedenkwaardige onthulling van het tableau van wapens. Onder de klanken van bazuinen werd door de burgemeesters vanOrange en Nassau een laken verwijderd in tegenwoordigheid van de burgemeester van Amsterdam, de heer Ed van Thijn. Op dit wapenbord staan de 72 wapens van de oude heerlijkheden waarvan de Koninklijke familie nog steeds de titelrechten bezit. Het gemeentebestuur en het toenmalige Oranje Comité zorgden voor de bijdrage van Soest en voor de figuurlijke overhandiging op die bewuste dag.

Helaas zijn er geen ansichtkaarten of bruikbare foto's van dit wapenbord, dat hangt aan de westwand van het noordtransept, in bedoelde kerk beschikbaar. Wel was er een grote poster verkrijgbaar waarop de wapens afgebeeld zijn en voorzien van een beschrijving. De heer De Widt schenkt de vereniging deze poster. De poster/ brochure is ontworpen door Beukers Scholma en geschreven door JohanP.M.Goudeau. In de beschrijving wordt over Soest meerdere keren wat geschreven, zo is het uitzonderlijk dat het wapen getooid wordt met een helm (alleen Borculo heeft dit ook). Uit deze open getraliede helm steken wat 'curieuze' helmtekens in de vorm van landbouwwerktuigen. Overigens is op de poster deze randversiering weggelaten.

Volgens de beschrijving kreeg stadhouder Willem IIIde vrije heerlijkheid Soest in 1674 van de Staten van Utrecht, niet vermeld wordt dat bij zijn dood het goed weer terugviel aan de Staten. De Koninklijke familie verwerft tegen betaling de rechten opnieuw in 1714.

Eerlijk gezegd vind ik de afbeelding op de poster wel wat kaal, de afbeelding zoals we gewend zijn van onze gemeente is toch wat fraaier. De helm met daaruit stekend de dorsvlegel, de zeis, een polsstok?, de hooihark, de riek die vaker greep genoemd wordt en tenslotte de sikkel. De laatste kan beter vervangen worden door de zicht en mathaak.

Bij de beschrijving van de wapenfiguren wordt de ploeg van Soest als bestaand landbouwwerktuig beschreven; vorentrekkend in de grond. Bij de individuele beschrijving van de wapenschilden zit bij Soest een storende fout, want daar wordt 1677 als overdrachtsjaar beschreven. Het wapenschild is; in groen een golvende zilveren dwarsbalk, in het schildhoofd een gouden ploeg, in de schildvoet een gouden hooiberg. De meeste mensen zullen de hooiberg niet als zodanig herkennen, maar er een opper hooi in zien. Zij associëren hooiberg met de opslagplaats van hooi, een afdak met roeden. Of het Soesders (er is mij geattendeerd dat deze spelling incorrect zou zijn, doch volgens Koenen's Woordenboek is deze schrijfwijze toegestaan, zie blz. 1372, 30ste druk) is weet ik niet, maar mijn vader zou het een 'hooischelft' genoemd hebben. Ook een mooie benaming is hooimijt, maar dat moet dan weer niet verward worden met het meisje dat zich na gedane arbeid neervlijt in het hooi; dat is dan een 'hooimeid'.

Dank voor de poster en mogelijk wordt deze geëxposeerd op de tentoonstelling "200 jaar Koninkrijk der Nederlanden".