Van Soester burgemeesters verhaald

Hans Kruiswijk

De boeiende tentoonstelling "200 jaar Koninkrijk" in Museum Oud Soest was voor de Werkgroep Klitsavond van de Historische Vereniging aanleiding een spel te bedenken met als onderwerp 200 jaar burgemeesters van Soest. Van zo'n 16 burgemeesters die Soest dienden, werd van elk een beknopte omschrijving gemaakt. Op de Klitsavond begin januari jl. werd van de aanwezigen gevraagd de omschrijvingen te koppelen aan naam en foto van de burgemeesters. Dat viel nog niet mee, zo bleek. In dit artikel kom ik nog eens terug op de boeiende geschiedenis, feiten, verhalen en anekdotes van een aantal eerste burgers van ons dorp. Daarbij is, net als bij de voorbereiding van de Klitsavond, dankbaar gebruik gemaakt van de publicatie Door de KROON 'GEKETENDEN', uitgave van de HVS uit januari 2000. De auteur, onderzoeker en samensteller van dit boeiende boekwerkje, Wim de Kam, gaf toestemming om ons nog eens te verdiepen in zijn geschrift, onze dank daarvoor!

Als je het geheel overziet, dan valt een aantal zaken op. Er blijkt een groot verschil in diensttijd. De top drie van langstzittende burgervaders ziet er zo uit:

G. van Steijn van Hensbroek. Hij diende Soest van 1813 tot 1849, een periode van 36 jaar (!). Hoewel hij zich pas in 1825 officieel burgemeester mocht noemen, was hij al aan het eind van de Franse periode'mire'van 'la commune de Zoest'. Het verzet tegen de Fransen en de dagelijkse problemen waarmee de bevolking werd geconfronteerd maakten het hem niet gemakkelijk.

C.J.W. Loten van Doelen Grothe. De uit het DuitseWestfalen afkomstige familie Grothe zat het besturen in het bloed. Constant was van 1881 tot 1914 eerste burger van Soest. Met 33 jaar staat hij scherp op nummer 2. Op zijn 29e werd hij als ongehuwde jongeman in het ambt gesteld. Een jonkie dus. Zijn oog viel al gauw op zijn buurmeisje, Jonkvrouwe Reneé Henriëtte van Weede met wie hij in 1887 trouwde. Het paar mocht drie maanden op huwelijksreis (!) en werd bij terugkeer hartelijk verwelkomd door 'het volk van Soest'. Bij zijn afscheid keek hij 'met voldoening op het gedane werk neer, want we bezitten nu een prachtig wegennet en een elektrische verlichting tot in bijna alle uithoeken der gemeente'. Waarvan acte.

Mr.S. P. baron Bentinck, hij diende Soest 26 jaar, van 1946 tot 1972. De Brabander Bentinck kreeg een stevige klus om na de oorlog de wederopbouw mede gestalte te geven. Met veel verve pakte hij zijn zware taak op. De baron wilde in Soest een groot cultureel centrum oprichten ter nagedachtenis aan de in de oorlog gevallenen. Hij nam contact op met de bekende architect Dudok, die een ontwerp maakte. Het werd in 1948 gepresenteerd op het landgoed Braamhage. Helaas was de opdracht aan Dudok verstrekt zonder dat de gemeenteraad daarin was gekend. Ook de koppeling van zo'n gebouw met een eerbetoon aan de gevallenen vond men ongepast. De voorkeur werd gegeven aan een `gewoon' monument. Helaas werd, ondanks de inzet van de burgemeester, de realisatie van een cultureel centrum in 1954 definitief losgelaten. Succesvol werkte hij, samen met de wethouders De Haan en Zadelhoff, aan de ruimtelijke ontwikkeling van ons dorp. Hij initieerde de sportuitwisseling met het Duitse Soest en voor de restauratie van de Kerkebuurt heeft hij zich in sterke mate ingezet. Bij zijn afscheid in 1972 werd als afscheidscadeau een fonds in het leven geroepen ter bevordering van de gehandicaptensport.

Opmerkelijke feiten
Drie van de Soester burgemeesters waren voor hun aanstelling eerste burger van Abcoude. Dat dorp in de Vechtstreek was kennelijk een goede springplank naar Soest. De Abcoudenaren die hier neerstreken waren P.P. deBeaufort,A.L. des Tombe en baron Bentinck.

Sommige burgemeesters bleken nogal gevoelig voor een wat gewichtige naam. Zij plakten aan hun eigen naam een 'verlengstuk'. Zo voegde Piet Pels na het overlijden van zijn echtgenote Elisabeth Gallenkamp, Gallenkamp aan zijn naam toe. Bovendien moest Piet Pieter genoemd worden. Ook Constant Jacob Grothe was daarvoor gevoelig. In 1877 voegde hij de familienaam van zijn overleden moeder toe: Loten van Doelen. Dus werd het Loten van Doelen Grothe. En dat er nog al eens gelobbyd werd om een bepaalde kandidaat naar voren te schuiven blijkt uit zogenaamde `amicebriefjes' waarbij het Koninklijk Huis een vinger in de pap had. Het was niet altijd vanzelfsprekend dat nummer 1 op de voordracht benoemd werd.

Burgemeesters van Soest: twee eeuwen vol afwisseling!