Autobusmaatschappij W.C. Tensen

Ton Hartman

Het landelijke thema voor de Open Monumentendag 2014 is "Op Reis". Vele inwoners van Soest zullen dan ongetwijfeld terugdenken aan hun eerste busreisje met de robijnrode autobussen van Tensen. Tensen was een begrip in Soest, maar hoe is het begonnen en waar is het geëindigd? Daarom deze beschrijving van de reis in de geschiedenis "Tensen". Deze beschrijving is mede tot stand gekomen dankzij de gastvrijheid van Piet en Ria Blom, die de glorietijd van Tensen volop meegemaakt hebben. Daarnaast is er gebruik gemaakt een krantenartikel uit de Amersfoortse Courant van 26 september 1979 en van enkele bronnen op internet.

Inleiding
Als het oudst georganiseerde openbaar vervoer over de weg beschouwen we de paardentram. Maar toen op een gegeven moment de paarden uitgespannen werden en er een automobiel als trekkracht voor het rijtuig gezet werd, was het gauw gedaan met de paardentram. Een iets grotere automobiel zonder rijtuig in de rails geeft veel meer mogelijkheden. De eerste busonderneming in Soest was Joh. van Geerestein en Soesterberg had de firma Leguit. Maar Van Geerestein hield het in Soest gauw voor gezien en droeg de zaak in 1930 over aan Willem Cornelis Tensen. De eerste lijndienst was Baarn-Soestdijk-Soest-Amersfoort en vice versa. Vanaf 1932 ging er ook een lijndienst naar Soesterberg.

De eerste periode
Hans Kraal (1922-1987) heeft in dit blad verschillende artikelen geschreven, zijn laatste artikel ging over bushistorie, gepubliceerd in het lentenummer 1987. Deze alinea is een samenvatting over de vooroorlogse periode en ook wat uit de oorlogstijd. De eerste tijd was het betreffende de merken van de autobussen een allegaartje, eenChevroletbusje, enkele EngelseGuy's(waaronder twee `zeswielers'), een paar Fords en nog een Belgische Minerva. In de meeste bussen konden maar 34 personen, daarnaast werden met de bus de dagbladen gedistribueerd.De motoren van de bussen liepen nog op benzine, pas na de oorlog werd door Tensen overgeschakeld op diesel. In de oorlog werden er bussen gevorderd, enkele bussen bleven rijden met een grote gasgenerator op het dak of op een aanhanger. Van de twaalf bussen die Tensen vlak voor de oorlog bezat zijn er zeven na de oorlog weer in gebruik genomen.

Familie Tensen
Als oprichter mogen we dus Willem Cornelis Tensen beschouwen. Geboren in Schellinkhout (Noord Holland). Volgens de overlevering is hij in zijn jonge jaren in Amerika geweest. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd hij, net als andere min of meer 'notabele' Soesters, door de bezetter gegijzeld. In 1948 is hij op 71 jarige leeftijd overleden. Zijn zoon Piet (1911-1980) zorgde voor de grote bloei, in de hoogtijdagen reden er wel 35 rode lijndienstbussen en 15 rode touringcars rond. Aanvankelijk gingen de chauffeur en de conducteur gezamenlijk op pad, later mocht de chauffeur zelf de kaartverkoop doen. In de gemeente BunschotenSpakenburg reed er vanwege de zondagsrust geen bus en toen de overheid dat wel verplichtte sprong Tensen zijn collega Van Dijkhuizen te hulp. Later werd dit bedrijf uit Eemdijk door Tensen overgenomen. Kleinzoon Rob (1937-1996) en kleindochter Ellen (1941-2001) met haar man A.M. (Bert) Hovestad moesten door de omstandigheden besluiten het bedrijf in 1980 van de hand te doen. Het bedrijf was gevestigd aan de Birkstraat, op de hoek met de Van Lenneplaan, op de plaats waar nu het kantoorgebouw Birkstaete staat. Ook het woonhuis van de familie Tensen was aan de werkplaats gebouwd aan de zijde van de bakkerij Schothorst/Van deFlier/ Faas en nu Van Kooten. Naast de zuivelhandel en kruidenier Kortekaas en ook achter de bakkerij was een groot parkeerterrein voor de bussen.

De carrière van Piet Blom
Vlak na de oorlog kon Piet Blom (geboren in 1931) aan het werk bij Tensen als kaartjesknipper, als 15-jarige werd hij geacht om zes dagen in de week van 7 uur 's morgens tot 6 uur 's avonds aan het werk te zijn. Wel waren er op de keerpunten van de bus genoeg rustmomenten. Piet vond dat hij als conducteur niet slecht betaald kreeg. Maar Piet moest in militaire dienst in 1951 en gebruikte deze tijd ook om zijn rijbewijzen te halen. Aan het eind van zijn dienstplicht in 1953 is hij nog als soldaat tijdens de watersnoodramp in de omgeving van Zierikzee behulpzaam geweest. Toen hij afgezwaaid was kon hij meteen weer aan de slag bij Tensen, maar dan als chauffeur. Zijn eerste rit was van Lage Vuursche naar het Baarnsch Lyceum. Het bleek dat hij toen ook enkele prinsessen vervoerd had. De eerste jaren was Blom vooral lijnbuschauffeur maar later reed hij steeds vaker op de touringcar. In die jaren waren dat dagtochtjes over de Veluwe, of naar de Holterberg. Op bedevaart naar Kevelaer of naar het bronsgroen eikenhout in Limburg. Veel personeelsuitjes begonnen met een bustochtje omdat het autobezit nog niet wijdverbreid was. De winkeliersvereniging WISO stuurde een hele colonne bussen met kinderen naar de Efteling en bij elke terugkomst van een schoolreisje gingen de kinderen tussen de banken zitten. Steeds vaker gingen de bussen ook over de grens en werd hij ook geacht de rol van reisleider op zich te nemen. Toen in 1980 het doek voor Tensen viel konden de touringcarchauffeurs bij Beuk Reizen hun werk voortzetten, zo ook voor Piet Blom. Daarmee viel wel het Soesder tintje weg. Wel heeft hij aan het eind van zijn loopbaan het Groot Gaesbeeker Gilde op hun Rome-reis (1990) gechauffeerd.

Bus nummer 46
De bus met nummer 46, evenals 47, werd in 1961 door de net gevormde Naamloze Vennootschap W. C. Tensen aangeschaft. Het waren weer Volvo's,het merk dat Tensen al vanaf 1937 trouw was. Deze twee Volvo'swaren uitgerust met een 5 versnellingsbak en de motor voorin. Een Busstation aan de Soesterbergsestraw,nu winkelcentrum opmerkelijke keuze, want andere busmaatschappijen schakelden over op semi-automatische schakeling en de motor onder de bus. Tensen heeft de carrosserie laten maken bij ZABO in Ridderkerk, dit was het begin van een jarenlange samenwerking. Volgens het "Nationaal Register Mobiel Erfgoed" hadden de bussen bij aanschaf al een beetje een ouderwetse aanblik, toch zette Tensen deze bussen in op de hoofdlijnen. De 47 reed voornamelijk van Baarn via Soest naar Utrecht, en de 46 ging van Spakenburg naar Amersfoort, en weer terug om een rondje om de kerk te maken. Het onderhoud van de bussen werd nauwgezet bijgehouden in werkplaatsboekjes. Voor de 46 zijn de laatste aantekeningen in november 1973 gemaakt bij een kilometerstand van 960.000. Tot maart 1976 bleef de bus nog rijden, daarna is de bus overgedragen aan de Stichting Veteraan Autobussen. Deze stichting zoekt nog middelen om de bus weer rijvaardig te maken. Als dat gerealiseerd is, dan kan deze ingezet worden als een soort attractie bus.

Het einde van Tensen
Enerzijds doordat veel meer mensen zelf een auto hadden en ook konden rijden, anderzijds de schaalvergroting in de openbaar vervoerswereld maakte het niet verstandig om de lijnbusdiensten voort te zetten. De rijksoverheid subsidieerde de busonderneming al vanaf 1970. Ook de touringcarsector had het laatste jaar verliesgevend gedraaid. De familie Tensen verkocht de onderneming per 1 januari 1980 aan de Nederlandse Spoorwegen. De gebouwen aan de Birkstraat werden gesloopt, er verrees een kantoorgebouw met een bomvrije schuilkelder. Een gedeelte van het parkeerterrein bleef gehandhaafd en op een ander gedeelte verscheen een dubbel woonhuis. Er werden vijf autobussen van een gele kleur voorzien om bij de Veluwse Autobus Dienst te gaan rijden. In 1992 zijn twee daarvan in een blauw met witte kleur naar de stad Fez in Marokko gegaan en daar een derde leven begonnen. De lijndiensten die Soest en Soesterberg aan deden werden voortgezet met de gele bussen van Centraal Nederland. Op de plek van het huidige winkelcentrum Zuid was vroeger het busstation, het knooppunt en overstapplaats voor de reizigers van de Tensen bussen. De Soesterbergse straat was redelijk geschikt als aan en afvoerroute, dat kan niet gezegd worden van de Korte Ossendam en de Gallenkamp Pelsweg. De wegbreedte is nog hetzelfde, dus was het erg netjes rijden als twee bussen elkaar tegenkwamen. De naam Tensen blijft bewaard met een straatnaam in de buurt van het voormalige busstation: de Tensenhof. Tenslotte hebben we in Museum Oud Soest nog diverse attributen die nog herinneren aan het tijdperk Tensen. Ook zijn er nog mooie en minder mooie foto's waarvan er enkele bij dit artikel staan.

Bijzonder gebruik
Aan het 'leven' van iedere autobus komt een einde, maar soms is het laatste gebruik wel heel bijzonder. Een van de autobussen van W.C.Tensen schijnt de laatste jaren als Rooms-katholiek kerkje gebruikt te zijn. Op het woonwagenkamp Birkhoven, aan de Middelhoefse weg in Amersfoort, vlakbij de gemeentegrens van Soest, functioneerde in de zestiger jaren van de vorige eeuw een kerkje voor de woonwagenbewoners. Ook sommige buurtbewoners bezochten weleens de H. Missen in dat kerkje, er werd niet gezongen, dus met een half uur stond je weer buiten en had je als goed katholiek je zondagse plicht vervuld. Mocht u ook een bijzonder gebruik weten of een foto van dit genoemde kerkje hebben, dan hoort de redactie dat graag.