Heilige Familiekerk Soest-Zuid 75 jaar; bijzondere priesterfeesten

Rene van Hal

Op 11 oktober 2014 was het 75 jaar geleden dat de H. Familiekerk in Soest-Zuid werd geconsacreerd doorMgr.Dr J. de Jong, de toenmalige aartsbisschop van Utrecht. Dit feit wordt in het laatste kwartaal van 2014 gevierd met een aantal bijzondere activiteiten. In die 75 jaar werden enkele bijzondere priesterfeesten gevierd Zo celebreerde pastor Joost Baneke op zondag 22 juni zijn eerste Heilige Mis in deze kerk, een dag nadat hij door kardinaal W Eijk tot priester was gewijd in Utrecht. In deze bijdrage een terugblik op de bijzondere priesterfeesten die in de H. Familiekerk werden gevierd in de afgelopen 75 jaar.

Ontstaan H. Familiekerk te Soest-Zuid
Op 11 oktober 1939 werd de H. Familiekerk door de aartsbisschop van Utrecht geconsacreerd, waardoor het kerkgebouw voor de erediensten mocht worden gebruikt. Tegelijkertijd kwam er daarmee een vierde katholieke parochie in de gemeente Soest, naast de Petrus en Paulus kerk (Soest-midden), de Carolus Borromeus (Soesterberg) en de Maria Onbevlekt Ontvangen (Soestdijk). Begin jaren '30 was daarvoor een initiatief ontstaan gezien de groei van de gemeente Soest naar meer dan 15.000 inwoners. In 1937 werd pastoor Rutger Lommerse door aartsbisschop Mgr. Van de Wetering benoemd als bouwpastoor voor de nieuwe kerk in Soest-Zuid. In 1935 was al een perceel grond aangeschaft om daar een kerk op te bouwen. Het besluit om een kerk te bouwen en een nieuwe parochie te stichten liepen door de crisis wat vertraging op. In november 1938 is uiteindelijk gestart met de bouw van de kerk, die 11 maanden daarna in gebruik kon worden genomen. Thans is dit kerkgebouw in Soest het oudste gebouw voor katholieke vieringen in gebruik, het heeft dan ook de meeste kenmerken uit het 'rijke Roomse leven'. Bij het 50-jarig jubileum van de Parochie H. Familie in 1989 is door Peter van den Breemer een herdenkingsboek geschreven met daarin een uitgebreide beschrijving van de geschiedenis van deze parochie en haar kerk. Pastoor Lommerse zou tot zijn emeritaat in 1966 verbonden blijven aan deze parochie.

Bijzondere priesterfeesten in de H. Familiekerk
De H. Familiekerk is als parochiekerk gebouwd en vooral bestemd om regelmatig vieringen te houden. Dat gebeurt tot op de dag van vandaag nog steeds, alhoewel de parochie van de H. Familie inmiddels een parochiegemeenschap is geworden, die onderdeel uit maakt van de HH Martha en Mariaparochie. Hiertoe behoren parochiegemeenschappen in de gemeenten Soest, Baarn, Eemnes en De Bilt. In de 75 jaar dat de H. Familiekerk nu bestaat, heeft er ook een aantal bijzondere vieringen plaats gevonden. Enkele daarvan zijn priesterfeesten van priesters die zijn geboren of woonden in Soest. Dit betreft vier priesters die hun eerste Heilige Mis in de H. Familiekerk vierden, nadat ze vooraf tot priester werden gewijd. Eén priester, G. Smeele, werd in de H. Familiekerk tot priester gewijd en had daar vervolgens ook zijn eerste H. Mis. Daarnaast is één geboren Soester in de H. Familiekerk tot bisschop gewijd, Mgr. G. Wantenaar. We zullen deze zes bijzondere priesterfeesten in historische volgorde kort beschrijven. Vooraf is het wel zinvol nog even te wijzen op het verschil dat er bestaat bij priesters die afkomstig waren van de opleidingen die vanuit de Nederlandse Bisdommen werden geïnitieerd en die door de bisschoppen in de verschillende parochies worden benoemd en de priesters die behoren tot een van de vele congregaties, zoals Franciscanen, H. Harten. Deze laatste worden in de volkstaal paters genoemd. Vanuit Soest zijn er velen die via deze congregaties als missionaris in de Derde Wereld werkzaam zijn geweest. De priesters die via de Bisdommen zijn opgeleid worden meestal gewijd in de kathedrale kerk van het Bisdom. Voor de paters hangt het af van hoe dit in een congregatie geregeld is. Een priester kan slechts door de bisschop worden gewijd en daarbij wordt door veel congregaties gebruik gemaakt van een van de bisschoppen van de plaats waar hun orde is gevestigd.

1941: Pater Antoon van den Bremer SCJ
De eerste neomist die in de H. Familiekerk zijn eerste Heilige Mis celebreerde was pater Antoon van den Bremer op zondag 17 augustus 1941. Zijn ouders woonden aan de Birkstraat op boerderij "Oude Aarde". Pater v.d.Bremer behoorde tot de orde van het H. Hart van Jezus in Stein (Limburg). Onder begeleiding van een grote groep bruidjes (allemaal nichtjes) werd hij vanaf de pastorie naar de H. Familiekerk begeleid. Pastoor R. Lommerse, pastoor J. Hooijman uit Amersfoort en pater Van Rooijen uit Arnhem waren concelebranten bij deze eerste plechtige Heilige Mis. De gregoriaanse gezangen werden verzorgd door studenten van het Seminarie Rijsenburg. Aan het eind van de drukbezochte viering werd een priestercantate gezongen. In zijn ouderlijk huis aan de Birkstraat was er 's middags een receptie. De feestelijke dag werd afgesloten met een Plechtig Lof. Pater Antoon van den Bremer was 35 jaar missionaris op de Filippijnen. Hij is in 1999 in Tilburg overleden.

1946: Kees Hartman
Kees Hartman,in Soest geboren en opgegroeid op boerderij "Gagelgat" aan de Birkstraat, was een wereldheer die op zondag 30 juni door Kardinaal de Jong tot priester was gewijd. Op zondag 7 juli 1946 droeg hij zijn eerste Heilige Mis op en celebreerde 's middags, zoals toen gebruikelijk was, een Plechtig Lof Op zaterdag 6 juli arriveerde hij op Station Soestduinen, waar hij door een grote groep ruiters, verschillende katholieke verenigingen en de katholieke muziekvereniging Wilkracht uit Amersfoort werd afgehaald en naar zijn van twee erepoorten voorziene ouderlijk huis aan de Birkstraat werd begeleid via een uitgebreide route door Soest-Zuid. Tijdens de route kwam hij ook langs de H. Familiekerk. Tot aan zijn emeritaat in 1984 is hij kapelaan, respectievelijk pastoor geweest in • de diverse parochies in het Aartsbisdom Utrecht. Hij is in 2012 op 93-jarige leeftijd in Vleuten overleden. Zijn kelk die hij bij zijn priesterwijding had ontvangen heeft hij geschonken aan de Soester parochiegemeenschap.

1948: Bisschopswijding pater Gerardus Wantenaar MHM
Een heel bijzonder priesterfeest was de bisschopswijding van de in Soest geboren G. Wantenaar. Hij was als lid van de congregatie der Missionarissen van Mill Hill al vanaf 1928 werkzaam in Belgisch Congo. Door ZH Paus Pius XII is hij benoemd tot Titulair Bisschop van Uzalis (Noord-Afrika) en Apostolisch Vicaris van Basankusa (Belgisch Congo). Op woensdagochtend 28 april 1948 vond de bisschopswijding in de H. Familiekerk plaats. Dat gebeurde in aanwezigheid van ruim 70 kerkelijke hoogwaardigheidsbekleders, waaronder meerdere bisschoppen die hiervoor speciaal naar Soest waren gekomen. Dat het in Soest plaatsvond was op speciaal verzoek van Mgr.G. Wantenaar zelf, die met zijn geboorteplaats Soest en zijn aldaar wonende naaste familie wel een bijzondere band had. De wijding werd voltrokken door ZHEMgr.N. Stam, Titulair Bisschop van Cedia en (oud-) Apostolisch Vicaris van Kisumu (Kenya). De andere bisschoppen die aanwezig waren bij deze wijding waren ZE Johannes Kardinaal de Jong, aartsbisschop van Utrecht,Mgr.W. Bouter, Bisschop van Niliore (India) en Mgr.J.W.J. Panis, Titulair Bisschop van Trisipa, Assistent Bisschop bij de Pauselijke troon en Oud-Apostolisch Vicaris van Menado (Celebes). De wijding werd in die tijd als een nimmer in de annalen van de gemeente Soest opgetekende gebeurtenis gekenschetst. Soest had ook uitgepakt met aan de vooravond van de wijding een tocht door Soest van de wijdeling en zijn speciale gasten vanaf de kerk van Maria Onbevlekt Ontvangen aan het Nieuwerhoekplein naar het kerkplein voor de H. Familiekerk, waar ook nog een aubade plaats vond. De Soesters werden opgeroepen de vlaggen uit te hangen en een plaats langs de route in te nemen. Op de woensdag zelf vond er aan het eind van de middag nog een defilé van katholieke verenigingen uit Soest plaats, dat werd afgesloten met een Plechtig en vooral Pontificaal Lof in de kerk. Mgr. G. Wantenaar heeft zijn functie van bisschop slechts 3,5 jaar kunnen uitvoeren. Hij overleed op 65-jarige leeftijd op 3 december 1951 te Basankusu.

1949: Pater Luchesius (Koos) Houdijk OFM
Op 2e Paasdag 18 april 1949 heeft pater Lugesius Houdijk in de H. Familiekerk zijn eerste Heilige Mis opgedragen, daarbij geassisteerd door pastoor R. Lommerse, eveneens Soester van geboorte Kees Hartman, kapelaan te Duiven en pater S. van der Meer OFM. Pater Houdijk behoorde tot de orde der Franciscanen Minderbroeders (OFM). Op lste Paasdag had hij al zijn intrede gedaan in de feestelijk versierde H. Familiekerk toen hij een Plechtig Lof celebreerde. Het mannen- en jongenskoor zong de Missa Te Rogamus Domine van Delfino Thermignon en sloot de viering af met het priestercantate. Pater Houdijk heeft zijn functie van priester uitgevoerd in Nieuw-Guinea, waar hij ook is overleden.

1966: Pater Gerard Smeele sss
Ten tijde van het 2e Vaticaans Concilie is pater Gerard Smeele tot priester gewijd. Dat gebeurde in de H. Familiekerk op zondag 13 november 1966 door Mgr.Th. Hendriksen, hulpbisschop Aartsbisdom Utrecht. Pater Smeele behoort tot de congregatie van het Heilig Sacrament (sss) en vertrok na zijn seminarietijd in Stevensbeek en noviciaat te Baarlo naarRecifein Brazilië, waar hij zijn opleiding theologie heeft afgerond. Hij doet nog steeds parochiewerk in Brazilië en woont op dit moment inBelo Horizonte.Bij de wijding waren aanwezig de pater-provinciaal, dr. Nelis uit Nijmegen, de paters De Jong, Van Looy en Smit, evenals pastoor Van Gendt, die toen was aangesteld voor de H. Familiekerk. Als ceremoniari waren aangesteld dr. Braam en kapelaan G. Weersink. Ook in deze viering werden de gezangen verzorgd door het parochieel koor, terwijl de gregoriaanse gezangen werden gezongen door het studentenkoor Filosoficum Dijnselburg. Omdat de parochie hem niet met lege handen naar de missie in Brazilië wilde sturen, werd er die dag een bliksemactie gehouden. Bijzonder daaraan was dat bij elke duizend gulden die werd opgehaald de klokken werden geluid. Dat gebeurde in totaal 4x tijdens het uur dat deze bliksemactie duurde.

2014: Joost Baneke
De 5e en meest recente priester die voor de eerste maal voorging in een plechtige Heilge Mis, was op zondag 22 juni Joost Baneke, die sinds een jaar in Soest woont en na zijn diakenwij ding op 16 november 2013 als lid van het pastoraal team van de Martha & Mariaparochie werd benoemd, waaronder ook de RK gemeenschap van Soest valt. Ook in deze feestelijke viering waren een groot aantal priesters aanwezig die concelebreerden, o.a. 2 Dominicaanse studievrienden (Vivian Boland O.P. en Richard Conrad O.P.), pater Sumeth Perera S.J. en de in Soester werkzame priesters Ton Huitink (pastoor) en emeriti Frans Zwarts, Wil Veldhuis en Hans van de Schepop.

H. Familiekerk altijd feestelijk aangekleed
Dankzij de wandschildering en de glas in lood ramen van Abram Stokhof de Jong heeft de H.Familiekerk al een permanente stemmige aankleding. Voor bijzondere gelegenheden wordt er wat extra gedaan. Hoewel de omvang van de versieringen bij deze priesterfeesten wat is afgenomen, wordt de kerk en omgeving altijd feestelijk versierd met bloemen, vanen, vlaggen en wimpels. Neomisten (nieuwe pasgewijde priesters) zijn voor een kerk bijzonder, zeker nu ook door een daling van het aantal priesterwijdingen de kans op een dergelijke gebeurtenis afneemt. In de grote katholieke gezinnen van vroeger was er altijd wel één zoon of dochter die religieus (in de betekenis van kapelaan, pastoor, pater ,broeder of zuster) werd. Een feestelijke aankleding van de kerk is altijd een belangrijk aandachtspunt, niet alleen bij dit soort hoogtepunten in de katholieke kerk.

Geraadpleegde bronnen:
`50 Jaar", parochie H Familie Soest-Zuid door P.J. v.d. Breemer, in 1989 uitgegeven bij gelegenheid van de herdenking van het 50-jarig bestaan van de parochie.
Artikelen in Soester Courant, Amersfoortse Courant.