Huize De Batenburg

Ton Hartman

Op de omslag ziet u een sfeervolle foto van De Batenburg aan de Van Weedestraat. Een mooie gelegenheid om iets meer van de geschiedenis van dit pond op te rakelen.

Het huis is gebouwd omstreeks 1894 in opdracht van de dorpsdokter Jan Batenburg. Als notabele van het dorp is het ook de gewoonte dat je naar je stand leeft en een passend huis bewoont. Aangezien er in die tijd nog geen bouwvergunning vereist was, zijn er geen bouwaanvragen of oorspronkelijke bouwtekeningen overgeleverd. Toch is het wel intrigerend om naar de identiteit van de architect onderzoek te doen. Want was dit niet het eerste huis in Soest dat met kenmerkende speklagen in het metselwerk uitgevoerd was? Naderhand zijn er, met name door de familie Sukkel, meerdere huizen met deze decoratieve elementen gebouwd. In de familie Batenburg heerst de overlevering dat de beroemde architect P.H.J. Cuijpers de ontwerper is.

Geheel onmogelijk is dat niet, ze behoorden beiden tot de Rooms-katholieke elite, maar wel op een verschillend niveau. Pierre Cuijpers was in 1894 al een gezegevierd bouwkundige met onder andere al het Rijksmuseum te Amsterdam en de renovatie van kasteel de Haar te Haarzuilens op zijn naam. Waarschijnlijker is dat een leerling van Cuijpers verantwoordelijk is voor het ontwerp.

Dokter Jan Batenburg had een jongere broer Michael die ook huisarts was en wel in Princenhage bij Breda. Ook die heeft omstreeks die tijd een huis laten ontwerpen en bouwen door mogelijk dezelfde architect. In Breda wordt het landhuis toegeschreven aan de architect Jan Jurien van Langeraar(1840-1917), een leerling van Cuijpers en ook inwoner van Princenhage . Uit een andere bron vernemen wij de suggestie dat deze J.J. van Langeraar ook in Soest actief geweest zou zijn. De heer F.S.I. Knaapen vermeldt als historicus van de Petrus en Pauluskerk, dat Van Langeraar er ten tijde van de herbouw (1851-1853) van de kerk door Mgr. Willem Steenhoff bij betrokken was. Gezien de leeftijd die Jan Jurien toen had, kunnen we dat als irreëel beschouwen. De familie Batenburg heeft het pand tot circa de twintiger jaren van de vorige eeuw bewoond. De gebruiksgeschiedenis tot 1946 is nog in nevelen gehuld.

De meeste lezers zullen het herkennen als politiebureau, vanaf 1946 tot ongeveer 1987 was daar de gemeentepolitie gehuisvest. Er is zelfs een arrestantenverblijf bij de villa aangebouwd en er werden na 1973 ook wat noodbarakken neergezet, op de plaats van het vroegere Café Centraal van de familie Verkerk. Voorbijgangers op de Prins Bernhardlaan wierpen vaak een blik op het parkeerterrein, de in beslag genomen auto's waren vanaf de wegzijde goed te zien. De foto op de voorzijde is in de periode 1973-1986 gemaakt. Het was een traditie dat de daar aanwezige fijnspar ieder jaar werd opgetuigd tot kerstboom. De verlichting werd op een veilige manier aangebracht door de Vrijwillige Brandweer van Soest.

De villa wordt nu als kantoor gebruikt, en aangebouwd zijn de appartementen, het geheel heeft de "De Batenburg" als adres.

Vriendelijke mededeling van dhr. Gerard Otten, team erfgoed van de gemeente Breda.
F.S.I. Knaapen. Geschiedenis van de Petrus en Paulusparochie. Soest ca. 1986

In het zomernummer 2014 van Van Zoys tot Soest is een artikel opgenomen waarin ook informatie wordt verstrekt over de architect van dit pand, nl. Gerhard te Riele uit Deventer