De gemeentelijke monumentencommissie

Ton Hartman

In deze Open Monumentendag special natuurlijk ook aandacht voor de gemeentelijke monumentencommissie. Wie zitten er in deze commissie en wat doet deze commissie voor het behoud van monumenten en cultureel erfgoed. De vergaderingen zijn openbaar en de auteur heeft deze kans aangegrepen om meer te weten te komen.

In de tachtiger jaren van de vorige eeuw is deze commissie opgericht, mede op initiatief van onze vereniging. De mensen van het eerste uur wilden meer respect voor objecten die uit het verleden bewaard gebleven waren. Voor dat respect was natuurlijk wel een inventarisatie nodig van wat er is. Rond 1986 is er op grote schaal geïnventariseerd, het onderzoek staat nog steeds bekend onder de naam Monumenten Inventarisatie Project. Heden ten dage is deze groslijst nog vaak leidend, bij het niet voorkomen is het moeilijk om de status monument nog te verkrijgen, bijvoorbeeld de Lourdesgrot te Soesterberg.

Op dit moment bestaat de commissie uit de leden Fabienne Hellendoorn (lid sinds 1997), Henk-Jan Derksen en Frans Stokhof de Jong. De laatste is afgevaardigd namens de Historische Vereniging, namens Museum Oud Soest was Henk Gerth aangesteld maar na het overlijden is deze vacature niet meer opgevuld. Daarnaast is er de ambtelijke ondersteuning vanuit de gemeente, dit wordt gedaan door Bernadet van der Vaart en Jerry Lieberwerth.

Wat doet de commissie voor het behoud van de monumenten c.q. cultureel erfgoed ? Bij elke bouwaanvraag betreffende een monument of beschermd dorpsgezicht dient de commissie een advies te geven. Soms gaat de commissie de locatie bezoeken, soms vooraf maar ook soms tijdens de uitvoering. Zo was de auteur toehoorder bij het bezoek aan de voormalige buitenplaats Vosseveld aan de Birkstraat 84. Aan de achterzijde van het landhuis was in de jaren zeventig van de vorige eeuw een enorme niet zo fraaie betonklomp aangebouwd. De nieuwe eigenaar Amerpoort heeft deze puist laten verwijderen en de vervangende nieuwbouw wordt niet meer aangesloten op het landhuis. Vraag aan de monumentencommissie was nu welke variant van herstel de voorkeur heeft. De architect presenteerde veel verschillende modellen die de commissieleden duidelijk aan het denken zetten. De uiterste voorstellen zaten tussen algehele restauratie naar de situatie van circa 1925 en een moderne variant met een grote glaspartij, antracietkleurige metselstenen en met een zichtlijn die evenwijdig aan de oprijlaan door de gebouwen heenloopt. Hoe het gaat worden is nog afwachten maar de praktische benadering van de commissie viel mij op. Zo vond de commissie het niet realistisch om terug te gaan tot 1925, deze bijna onbetaalbare restauratie zal toch zichtbaar blijven vanwege kleurverschillen in de stenen. De moderne variant kon ook geen genade vinden, het tast de waardigheid van het landhuis teveel aan en zal over pakweg 20 jaar ook al weer gedateerd zijn.

Tenslotte zijn er nog enkele vragen die bij mij leven en waar ter zijne tijd eens antwoord op gegeven kan worden. Welke uitvoering van een bouwaanvraag betreffende een monument heeft jullie de meeste voldoening gegeven?

Welk monument zou volgens jullie niet verloren mogen gaan? Welke Soester architect of aannemer heeft het meeste bijgedragen aan monumentvorming in Soest?