Emmakerk

Herman Schoemaker

Na de reformatie in de zeventiende eeuw verdwenen veel roomse kerken, ook in Soest. De Petrus en Pauluskerk werd door de protestanten geconfisceerd en werd de "Oude Kerk". Vanwegen bevolkingstoenamen werd een tweede Hervormde kerk gebouwd de "Emmakerk"

De protestanten waren in Soest eeuwenlang officieel aan de MACHT. Rivaliteit tussen katholieken en protestanten in Soest bleef eeuwen bestaan. Katholieken kochten bij voorkeur bij een katholieke bakker, protestanten bij een protestant. Tot na de Tweede Wereldoorlog gingen veel protestanten in Soest naar een protestante huisarts, de katholieken waren veelal patiënt bij een katholiek, de verzuiling in praktijk.

In 1848 kregen de kátholieken door de grondwet van Thorbecke eindelijk formeel gelijke rechten. In 1853 werd het aartsbisdom Utrecht opnieuw geïnstalleerd. Katholieken (Roomsen) namen de bouw van kerken energiek ter hand. In 1926 werd de Mariakerk in Soestdijk gebouwd.

In 1926 was de bewoonster van "Klein Vredehof ", een villa op de hoek van de Regentesselaan en de Vredehofstraat tegenover de Mariakerk, mevrouw de douairière Loten van Doelen Grothe - van Weede. Een verre voorvader in de familie Van Weede was Floris van Weede (zie 1). Hem werd door de Gedeputeerde Staten van Utrecht op 30 december 1584 opgedragen om ervoor te zorgen dat de Roomse religie ten sterkste zou worden bestreden.( zie 2) 

Mevrouw Grothe was Hervormd, zij was niet blij met de nieuwe Mariakerk. Mevrouw Grothe besloot de Hervormde Kerk een royaal stuk grond aan de Regentesselaan te schenken. Het perceel grensde aan haar villa. Een kerk kon worden gebouwd zodat ze over haar eigen terrein te voet ter kerke zou kunnen gaan. Indachtig aan de opdracht die haar voorouder haar nagelaten had liet ze het volgende servituut opnemen (zie 3):
 "Eenige Roomsch Katholieke kerk of eenige Roomsch Katholieke instelling of inrichting van welke aard dan ook zal mogen worden gevestigd of gehouden of enige daarop te eeniger tij staand gebouw tot zoodanig kerk of instelling of inrichting zal mogen worden ingericht, welk verbod zal worden gevestigd als erfdienstbaarheid ten behoeven en ten lasten van gemelde percelen"

Tevens mocht de nieuwe kerk geen klokkentoren krijgen (ze ergerde zich al zo aan de klokken van de Mariakerk). Een goed voorbeeld van MACHT; wie betaalt bepaalt.

Architect P. Beekman heeft deze PRACHTIGE kerk in zakelijke expressionistische stijl ontworpen. In 1930 werd de Emmakerk gebouwd, toen zonder klokken. Pas in de zestiger jaren is een carillon aangebracht. Karakteristiek voor de eenvoudige Emmakerk, zonder praal, zijn de driehoekige glasin-lood-ramen.(De gehele vormgeving is gebaseerd op driehoeken). De driehoek symboliseert de drie-eenheid (Vader, Zoon en Heilige Geest). Het orgel werd in 1933 door de firma J. de Kolff geleverd, het is in 2002 bij de renovatie van de Emmakerk gerestaureerd.

In de Tweede Wereldoorlog namen de Duitsers alle klokken in Nederland in beslag om ze om te smelten tot kanonnen. Het kostte de koster van de Emmakerk enige moeite om de Duitsers ervan te overtuigen dat de klokken van de Emmakerk niet ergens waren verstopt.

Een aardige anekdote met betrekking tot de bouw van de Emmakerk is het vermelden waard. De kerk werd gebouwd door aannemer Mengs Hornsveld, zijn bedrijf was gevestigd aan de Regentesselaan. Tijdens de constructie van de houten spanten klom timmerman Henk van Breukelen (1906-1944) alleen naar boven om daar in de nok de spanten aan elkaar te spijkeren. Na afloop van dit huzarenstukje werd het nog even gevierd in een café. Kort hierna tijdens een spelletje biljart in een Soester café, had een van de gasten geldgebrek, hij bood een lot van de staatsloterij te koop aan. Van Breukelen kocht het lot en bleek later de hoofdprijs van 100.000 gulden te hebben gewonnen, in die tijd een enorm fortuin Van Breukelen nam het bedrijf van zijn baas over en de basis voor bouwbedrijf van Breukelen was gelegd.(zie 4) 

Geraadpleegde literatuur en bronnen.
1 De stamreeks is gepubliceerd in dit blad; Soester straten schrijven geschiedenis, G. Staalenhoef, 6de jrg. Nr 1 zomer 1985. Deze gaat terug tot ca. 1500 maar er komt geen Floris in voor. (redactie).
2 Dick Kreuzen, archivaris van De Oude Kerk
3 Testament van Mevrouw de Douairière Jonkvrouwe Renée Henriëtte van Weede, weduwe van Meester Constant Jacob Willem Loten Van Doelen Grothe. Opgemaakt 16 december 1933 door AdrianusOtto Dammers notaris te Soest. Een van de bepalingen in het testament luidde als volgt;. 'Ik legateer aan de Hervormde Kerk te Soest, ook genaamd de Nederlandsch of Nederduits Hervormde Kerk te Soest. De villa "Klein Vredehof"met de daarbij behorende tuin en erf, bij het kadaster van de Gemeente Soest bekend in sectie H onder nummer 5018, onder bepaling, dat nog daarop, nog op het reeds aan die Kerk toebehoorende perceel Sectie H. nummer 5020 der Gemeente Soest, nog op de mij toebehorende percelen sectie H nummes 2254,2227,5019,68,73,74,77,78, 226, en Sectie A nummers 2184,1366,en 1367 der Gemeente Soest,
4 Soester Courant 9 febr. 2005 'Bouw Emmakerk'