Jonkheer Mr. R.W.C.G.A. Wittert van Hoogland "René met de duizend levens"

mr. Alexander van Banning

Het verhaal van een bijzondere inwoner van Hooge Mierde

De link met Soest / Soesterberg.
Als ik bij mijn moeder navraag doe blijkt dat zij het allemaal nog perfect in haar geheugen heeft: begin jaren 50 stapte mijn vader van de Landmacht over naar de Luchtmacht die uiteindelijk in 1953 een zelfstandig onderdeel werd van de Nederlandse krijgsmacht. Ik was toen nog geen vier jaar oud dus voor het gemak leun ik even verder op de memoires van mijn moeder! Van haar weet ik dat mijn vader met regelmaat in Zeist kwam bij de Luchtmachtstaf én op de vliegbasis Soesterberg, namelijk in zijn hoedanigheid van commandant Korps Luchtwachtdienst, regio Zuid. Bij velen bekend als het KLD, een afkorting die bij mij later stond voor" Kijken, Luisteren, Doorgeven".
Mijn link met Soest / Soesterberg is dus op zich niet bijster groot. Die link kreeg echter een bijzondere dimensie nadat wij ons huidige huis kochten in Hooge Mierde, en vervolgens kennis maakten met een van de vorige bewoners:
Jonkheer mr. René Wittert van Hoogland. Zoals al snel bleek: een bijzonder mens!

De Gagelhoeve
De Gagelhoeve aan de Gagel in Hooge Mierde is van het type langgevel boerderij' dat zo kenmerkend is voor de Brabantse Kempen. Ergens in jaren 30 van de vorige eeuw is er voor (aangetrouwde) familie van de toenmalige bewoners een stukje aangebouwd. Een kenner ziet het aan de overgang naar een ander metselverband maar omdat de boerderij wit is geschilderd valt het niet op en is het zeker niet storend. Overigens, wat heet storend! Sinds de bouw van het pand, begin 19e eeuw, moet de boerderij talloze malen zijn gewijzigd, verbouwd en gerenoveerd.
Een pand met historie dus!
De gegevens van bewoners van de Gagelhoeve gaan (blijkens informatie van de Heemkundegroep De Mierden) terug tot 1820. Startend bij de familie Verspaandonk is de boerderij achtereenvolgens bewoond geweest door tientallen personen waarvan veel telgen uit het geslacht Hermans.
Eind jaren 80 is het pand en het ruim 8000 m2 grote perceel gesplitst en werd de stal verbouwd tot woonhuis. Ik en mijn echtgenote wonen sinds 2001 in het oude woongedeelte van de boerderij en aan de andere kant, in de voormalige potstal, huizen onze buren in een comfortabele woning.

Een bijzondere bewoner
Kort nadat wij het pand kochten hoorden wij al snel opmerkelijke verhalen over één van de vorige bewoners. Met name de met regelmaat terugkerende opmerking dat wij het huis van de baron' hadden gekocht wekte mijn nieuwsgierigheid. Navraag in de buurt bracht mij niet veel verder dan dat hier van 1969 tot halverwege de jaren 80 " een vliegenier had gewoond, een hoge officier uit het leger die ook nog eens baron zou zijn, en dat Prins Bernard regelmatig met zijn helikopter op bezoek kwam om een borrel te drinken! ".
Ik vertelde het verhaal aan mijn moeder die mij kort daarna opbelde met de mededeling dat zij in de bibliotheek van mijn (overleden) vader , zoals gezegd eveneens oud luchtmachtofficier, een boek had gevonden dat samengesteld en geschreven was door Kolonel JonkheerMr. R(ené).W.C.G.A. Witten van Hoogland. Het boek " Een halve eeuw Militaire Luchtvaart" was door Witten' zoals hij hier de buurt nog steeds wordt genoemd, geschreven in zijn hoedanigheid van Hoofd van de sectie Krijgsgeschiedenis der Koninklijke Luchtmacht.
Een 'bizar' verhaal, mijn belangstelling was gewekt en de zoektocht begon!
Via een relatie hoorde ik dat de heer Wittert van Hoogland nog in leven zou zijn en ergens in Waalre zou wonen. Het adres had ik snel achterhaald maar wat was de volgende stap?!
De man moest immers inmiddels dik in de negentig zijn. Hoe was zijn gezondheid, was hij nog "aanspreekbaar" en had hij überhaupt wel behoefte aan contact?
Ik waagde het er op en ik schreef op 25 juni 2002 een brief waarin ik de heer Wittert van Hoogland informeerde over het feit dat wij inmiddels de trotse eigenaar waren van een gedeelte van de Gagelhoeve en dat wij hem graag wilden ontmoeten om kennis te maken, maar vooral om zijn verhalen te horen over de Gagelhoeve en de tijd dat hij in Hooge Mierde had gewoond.
Vrijwel per omgaande ontving ik zijn handgeschreven reactie. Ondanks zijn 96 jaar bleek de man springlevend en alleszins bereid om ons alles te vertellen over zijn jaren op de Gagelhoeve (die hij overigens steevast' de Plaats' noemde).
Ik onderhield daarna een aangename en regelmatige briefwisseling met de heer Wittert van Hoogland (we mochten hem later René noemen) en dat resulteerde uiteindelijk in een bezoek aan de Gagelhoeve.
Een dag lang was hij de gast van ons en onze buren en vertelde hij zijn verhalen.
Hoe hij na zijn pensionering in Hooge Mierde terecht was gekomen, over het huis en zware deuren daarin die hij had meegebracht uit een Spaans klooster, over hoe hij het perceel had omgebouwd tot een parkachtige tuin met mooie bomen en vijverpartijen, over het zware blok Belgische hardsteen, achter in het bosje, waaronder zijn uit Engeland geïmporteerde golden retriever " Golden Dusty van Staen" ligt begraven. Ook weten we nu dat de sequoia's die in onze tuin staan door hem zijn geplant en afkomstig zijn van het sequoiabos van het eeuwenoude landgoed Nieuw Amelisweerd (nabij Utrecht), het ouderlijk huis van zijn echtgenote Jonkvrouw Jeanne Monique Ghislaine Bosch van Drakestein. En dat de sierlijke ankers in de buitengevel van het gastenverblijf achter in onze tuin (een voormalige -varkensstal) afkomstig zijn van het voormalige, inmiddels gesloopte gemeentehuis in Den Haag, het gemeentehuis waar mijn vader ooit aangifte deed van mijn geboorte. Toeval bestaat niet!
Ook liet hij zich niet onbetuigd als het ging over zijn familie, zijn contacten met (jawel) Prins Bernard, zijn belevenissen in binnen- en buitenland, zijn jachtavonturen in Alaska en lastbutnot least liet hij zijn heldere opvattingen horen over een aantal actuele maatschappelijke issues.

Wie was René Wittert van Hoogland?
René Wittert van Hoogland was een bijzonder man met een bijzondere niet alledaagse carrière. In de beschrijving hierna heb ik, onder meer, gebruik gemaakt van een door hemzelf geschreven familieportret en boekje dat is uitgegeven bij gelegenheid van zijn begrafenis.
René Wittert van Hoogland was een bekend vlieger van zowel de Koninklijke Luchtmacht als de KLM en stond door de vele risico's van zijn beroep en de risicovolle avonturen die hij beleefde bekend als 'René met de duizend levens'.
Hij werd op 1 januari 1906 geboren in Den Haag. Na zijn rechtenstudie koos hij voor een minder voor de hand liggende carrière. In 1929 behaalde hij zijn groot militair brevet. In de jaren dertig was hij voor Fokker testvlieger en instructeur op Soesterberg. Eindjarendertig was hij KLM gezagvoerder en hoofd vliegdienst van de KNILM (Koninklijke Nederlandsch-Indische Luchtvaartmaatschappij) inBatavia. Vervolgens werd hij hoofdinstructeur van de Nederlandse militaire vliegschool in Mississippi (USA). In die hoedanigheid gaf hij in Canada Z.K.H. Prins Bernard les op de B-25 bommenwerper.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog vloog hij voor de Royal Air Force in Birma en Brits-Indië en was hij vluchtcommandant bij het 18e Squadron van de Nederlands Indische Luchtmacht. In die hoedanigheid nam hij vanuit Australië met de B-25 deel aan talloze acties in de luchtoorlog tegen Japan. Later schreef hij hierover het boek "Het verdwenen Squadron".
Tijdens de oorlog was zijn echtgenote met haar vijf kinderen vier jaar lang onder barre omstandigheden geïnterneerd in Japanse kampen op Java. Kort na de capitulatie bevrijdde Wittert zijn vrouw en kinderen eigenhandig uit het beruchte kamp Tjideng en vloog hen in een risicovolle Rode Kruisvlucht met in totaal tien vliegtuigen naar het veilige Australië.
Over deze periode zijn tal van bijzondere verhalen en anekdotes bekend.
Na de oorlog werkte hij voor de KLM in China. Hij was vervolgens commandant van de vliegbasis Twente, rechter bij de krijgsraad, militair attaché in Canada, en hoofd van de sectie krijgsgeschiedenis van de Koninklijke Landmacht in Den Haag. Wittert van Hoogland was kolonelvlieger met 20.000 vlieguren! Hij was drager van vele binnen- en buitenlandse onderscheidingen waaronder het Maltezer Ridderkruis, het Officierskruis in de Orde van Oranje Nassau met de zwaarden, het Vliegerskruis en het RAF Birma Cross. Naast gedreven vlieger was Wittert van Hoogland schrijver en verdienstelijk aquarellist.
Ook de Gagelhoeve heeft hij in waterverf vereeuwigd! Dat schilderij is op dit moment in het bezit van het (oorlogs- en verzets) museum 'De Bewogen Jaren' in Hooge Mierde. (zie voor informatie over dit museum www.museumdebewogenjaren.nl )
Hij was een verwoed jager en heeft daar ook boeken over geschreven onder ander "Over de drempel".

Honderd
René Wittert van Hoogland stierf op 19 november 2004 op 98 jarige leeftijd. Hij werd met militaire eer begraven in Soesterberg. Niet lang daarvoor sprak ik nog met hem over de reële mogelijkheid dat hij de 'honderd' zou halen. Hij gaf echter te kennen dat hij daar niet direct behoefte aan had.
"Honderd" zo zei hij, " is met twee nullen.
En ik houd niet van nullen!"
Een bijzonder mens!

Ik heb René Wittert van Hoogland maar een korte periode van zijn lange bewogen en boeiende leven gekend. Dat was niet alleen een eer maar zeker ook een waar genoegen. Het gegeven dat hij in ons huis heeft gewoond en daaraan op zijn wijze, samen met zijn echtgenote invulling heeft gegeven, geeft aan de Gagelhoeve absoluut een toegevoegde waarde. Zo geven alle bewoners, uit verleden, heden én toekomst de echte invulling aan een woning en vormen zij daarvan samen de historie. Of er hier en daar dan sprake is van een 'ander metselverband' is dan van ondergeschikt belang.

En de link met Soest / Soesterberg? Voor mij reden om, in de sporen van mijn vader, binnenkort nog eens die kant op te gaan en natuurlijk ook het graf te bezoeken van een van de vorige bijzondere bewoners van ons huis: René Wittert van Hoogland.