100 jaar geleden (1910)

Wim de Kam

Elders in dit blad heb ik geschreven over de mobilisatie in 1914. Dat is bijna 100 jaar geleden. Het bracht me op het idee om ook even aandacht te schenken aan de gebeurtenissen in het jaar 1910, dus precies 100 jaar geleden.

In dat jaar werd in Brussel de wereldtentoonstelling gehouden. In het museum Oud Soest staat nog een slaapkamermeublement (in bruikleen ontvangen) dat herinnert aan die tentoonstelling. Het meublement heeft op die expo gestaan en heeft daar een prijs gewonnen. Van dat slaapkamermeublement maakte geen deel uit een toilet. Inmiddels is in het museum in de betreffende slaapkamer dankzij een schenking ook een toilet geplaatst met een ingenieus mechaniek dat ook zo'n 100 jaar oud zal zijn. (zie bijgaande foto)
Maar niet alleen Brussel was dat jaar in het nieuws. Ook Soesterberg stond in de belangstelling. In dat jaar was het vliegveld geopend en op 26 en 27 november 1910 werden onder grote belangstelling daar tweedaagse vliegwedstrijden gehouden. In de Kroniek van de 20ste eeuw (uitgave Elsevier) staat een foto afgedrukt waarop drie vliegtuigen tegelijk het luchtruim doorklieven, bestuurd door de aviateurs Wijmalen, Koolhoven en KüIler. Dat men op eventuele ongelukken was voorbereid kan worden afgeleid uit een bericht in het Utrechts Nieuwsblad van 5 november 1910 waarin staat vermeld dat de villa Sleeswijk in Soest met het oog op de vliegdemonstraties zou worden ingericht als hospitaal voor geneeskundige opvang. Behalve veel belangstelling zorgde de vliegdemonstratie in bepaalde kringen ook tot bezorgdheid.
De kerkeraad van de Hervormde Gemeente te Soesterberg richtte een verzoek tot de gemeenteraad om vliegdemonstraties op zondag voortaan te verbieden. In Soesterberg was in het begin van dat jaar herdacht dat daar 50 jaar geleden (dus in 1860) de Hervormde Gemeente was opgericht. Voor de herdenkingsdienst had men uitgenodigd de emerituspredikant en historieschrijver ds. Bos, maar die moest vanwege het slechte weer en in verband met zijn hoge leeftijd ( hij was toen 92 jaar) helaas verstek laten gaan. In dat jaar waren ook de Soesters behorende tot de kring van Felix Ortt actief in het uitdragen van hun boodschap. Zo werden er blijkens krantenberichten in Utrecht lezingen verzorgd door mej. Titia van der Tuuk over "Vrouwelijkheid en rein leven"en dhr. van Mierop over 'Wat er in het leven van iedere mens een grote rol speelt"(sexualiteit).

Een hoogtepunt in 1910 vormde zeker ook de eerste steenlegging op 27 juni van het gebouw dat later bekend is geworden als 'Trein 8.28". De eerste steen werd gelegd door een kleinzoon van de filantroop P.W. Jansen, die als eigenaar/bewoner vanCanton in Baarn een belangrijke rol had gespeeld bij de financiering van het tehuis voor de opvang van kinderen.( een vakantiekoloniehuis) .

Dit inmiddels afgebroken tehuis was gebouwd naar een ontwerp van de Amsterdamse architect A. Moen, die ook de ontwerper was van het huis van de kunstenaar'singsaan de Kolonieweg . Eén van de notabelen die bij de steenlegging van het koloniehuis aanwezig was ,was pastoor Reijmer. In het themanummer over De Petrus- en Paulusparochie' werd hij door de schrijver Knaapen als een sociaalvoelende pastoor gekenschetst. De pastoor, die op 15 augustus van dat jaar zijn 40 jarig priesterfeest vierde, zal ongetwijfeld ook verheugd zijn geweest over het bedrag van 1200 gulden dat het provinciaal bestuur toekende aan de r.k. jongelingsvereniging St.Joseph. Bij de oprichting van de jongelingsvereniging in 1899 was de pastoor nauw betrokken en had hij als argument voor de oprichting o.a. aangevoerd het argument 'de wijze waarop de jongelingen — vooral op zondagen — hun tijd zoekmaken in liederlijkheid en dronkenschap.'

Op 4 augustus 1910 werd ter gelegenheid van een bezoek van koningin Wilhelmina en de 2 jarige prinses Juliana aan paleis Soestdijk, waar koningin-moeder Emma verbleef hield, een nationaal bloemencorso georganiseerd door de VVV. Ook werden er wedstrijden voor wielrijders gehouden (zo onbekend was de fiets dus niet in die tijd) en concerten georganiseerd. Voor de bobo's was er op het paleis Soestdijk een tuinfeest.

Nog een kleine greep uit de overigens schaarse krantenberichten van dat jaar die betrekking hebben op Soest:

1. In januari werd een Soester veroordeeld tot een gevangenisstraat van 1 jaar voor de diefstal van 40 kippen en konijnen;
2. In februari overleed de heer P.Hartman. Tot 1908 was hij gedurende 20 jaar wethouder geweest van Soest. Tot aan zijn dood was hij ook lid van provinciale staten (vanaf 1891) . Er moest dan ook een verkiezing worden georganiseerd voor een nieuw lid uit het stemdistrict Amersfoort. In het museum hangt in de Hartmankamer een portret van deze notabele.(eerder werd aan P.Hartman aandacht geschonken in Van Zoys tot Soest, 29 e jaargang nr.3 blz.14)
3. op 1 juli 1910 was de arts Batenburg 30 jaar in Soest werkzaam ( in 1911 is hij gestopt met zijn praktijk)
4. op de Birkstraat werd in november nabij café Vosseveld een hondenkar van groenteventer Van Hoeven aangereden door een automobiel. De groenteventer moest naar het zieken huis.
5. het ledental van de geitenfokvereniging was in één jaar gestegen van 47 tot 105