Verdwenen Soest Drogisterij "De Vijzel" aan de Molenstraat

Rene van Hal

In maart 1926 startte mej. S. Zethoven, apothekersassistente, drogisterij "De Vijzel" op Molenstraat 4. Bijna 60 jaar later, november 1985, sloot deze drogisterij, een van de zgn. buurtwinkels, haar deuren, nadat mevrouw en meneer Riemens besloten hadden te stoppen. Naar aanleiding van een historische foto van dit pand in de rubriek Verdwenen Soest, kwamen verschillende reacties los. Daaronder ook van een van de dochters van de familie Riemens, de laatste drogisten in dit pand. Een mooie aanleiding om eens in de historie van dit pand te duiken, maar meer nog in de ontwikkelingen van een "kleine", ongebonden drogisterij in Soest.

Het begin:
In maart 1926 vestigde mej. Sientje Zethoven zich in Soest en opende op 13 maart op adres Molenstraat OZ 4 de eerste drogisterij in Soest, die de naam "De Vijzel" meekreeg. De winkel bevond zich in een nieuw pand dat was gebouwd als winkelwoonhuis met 2 aparte woningen (de andere kreeg nummer 6). Mejuffrouw Zethoven volgde een opleiding als apothekersassistente in een periode dat drogist nog een beschermd beroep was, waarvoor je vergunning moest hebben om die naam te voeren. Bij een drogist kon je voor een veelheid aan artikelen terecht. Ze voerden een uitgebreid assortiment met o.a. chemicaliën (zoals op de etalageruit stond vermeld), maar ook medicijnen, babyartikelen, schoonmaakartikelen, en zelfs snoep. Ze plaatste regelmatig advertenties in de Soester Courant om haar waar aan te bieden en dat deed ze ook wel in versvorm.

In 1944 deed mej. Zethoven haar zaak over aan mej. C.S. van Veen, eveneens apothekersassistente. Zij had ook de opleiding tot drogiste met goed gevolg afgelegd. Zij zette de zaak voort met een gelijke opzet en zonder noemenswaardige aanpassing van de inrichting. Daarbij was ook sprake van wisseling van het assortiment door het jaar heen. Voor de zomer andere artikelen dan rondom Sint Nicolaas. Juist dan waren er de nodige wat luxer artikelen als parfum en eau de cologne te koop.

Het echtpaar Riemens neemt "De Vijzel" over.
Al in 1952 deed mej. C.S. van Veen de zaak over aan de heer en mevrouw Riemens. Bijzonder was wel dat de overdracht plaats vond op de dag voor Kerst, 24 december om 12.00 uur. Dat gebeurde tegen contante betaling en vanaf dat moment nam het echtpaar de zaak ook daadwerkelijk over, zonder dat ze precies wisten wat ze allemaal gekocht hadden, laat staan waar de winkelvoorraad allemaal stond. Dat was zoeken. Gelukkig waren er twee vrije kerstdagen die gebruikt konden worden om zich meer eigen te maken van de zaak. Weet dat het echtpaar toen pas acht dagen eerder was getrouwd en dat alles dus nog wennen was.

De heer Jan Riemens was een geboren Middelburger, terwijl zijn vrouw Anneke uit Amsterdam kwam. Die raakte ook in Zeeland verzeild toen de apotheker waarbij zij werkte naar Goes verhuisde en hij haar vroeg mee te gaan en ook daar voor hem te werken. Doordat Jan na de oorlog ook ging werken in het ziekenhuis in Goes, waar hij o.a. in de apotheek werkte, leerden ze elkaar kennen.

Ze wilden graag samen een eigen zaak beginnen en via leveranciers kwamen ze in contact met mej. Van Veen, die haar zaak wilde verkopen. In die tijd werd er niet veel onderzoek gedaan naar de rentabiliteit van de over te nemen zaak. Het echtpaar Riemens liet zich vooral bij een vertrek naar Soest leiden door de plannen dat er op de Eng en in Overhees gebouwd zou gaan worden en dat er dus veel nieuwe gezinnen zich in hun omgeving zouden vestigen. De realisatie heeft nogal wat jaren op zich laten wachten en wel tot begin jaren '60. Dat betekent dat het zeker in de beginjaren geen vetpot is geweest en er dus veel extra's moest worden opgepakt om het te stichten gezin te onderhouden. Wat opvalt in de advertenties en in de vergunningen is dat die veelal op naam stonden van mevrouw A. Riemens-de Wit. Dat vond zijn oorzaak in het feit dat zij, gezien haar opleiding, eerder in het bezit was van de benodigde papieren om een drogisterij te mogen exploiteren. Jan Riemens heeft die papieren natuurlijk ook gehaald, maar moest daar een langere opleiding voor volgen.

De heer Riemens ook agent voor bladen Geïllustreerde Pers
Al vrij snel kon Jan Riemens het agentschap verwerven voor de verspreiding van de bladen van de Geïllustreerde Pers als DonaldDuck, Margriet, Revue e.v.a. Hij bracht ze zelf wekelijks rond en heeft ervoor gestreden om het agentschap voor geheel Soest te verwerven, waarvan de uitgeverij aangaf dat ze dat eigenlijk niet deden en dat het hun ervaring was dat de bezorging moeilijk door één persoon te verzorgen was. Maar Jan bewees dat het wel kon en ging door weer en wind door geheel Soest (Van einde Biltseweg tot einde Birkstraat) om de bladen rond te brengen en het abonneegeld te incasseren. Een helse klus dus, waarbij hij menigmaal verkleumd thuis kwam. Desondanks klaagde hij nooit omdat het in ieder geval extra klanten voor de drogisterij en dus ook inkomsten genereerde. Na zo'n 13 jaar is deze activiteit afgestoten en eigenlijk wil Jan daar later niet meer zo aan worden herinnerd. Het waarom is ook de kinderen niet duidelijk geworden.

Zestiger en zeventiger jaren glorietijd
Bij het echtpaar Riemens stond klantvriendelijkheid hoog in het vaandel. Voor elke klant was tijd voor een praatje. Daarmee bouw je een relatie op en onderscheid je jezelf van een ander, was hun motto. Ze begonnen in een tijd dat er in Soest ongeveer twaalf van die kleine drogisterijen bestonden, echte buurtwinkels. Er was in die tijd nauwelijks nog last van het feit dat supermarkten een groot deel van het assortiment van een drogist gingen verkopen, laat staan dat die grote drogisterijketens als Kruidvat, Etos en Trekpleister de markt voor de kleine winkelier "bedierven". Dat werd in de tachtiger jaren wel anders en zeker voor hun drogisterij met de toenmalige Gemar in de achtertuin. Uiteindelijk was dit ook een van de redenen (naast de leeftijd natuurlijk) om eind 1985 te stoppen.

Uitbreidingen van drogisterij "De Vijzel"
Toen in 1956 fotograaf Niestadt, die op nummer 6 woonde, zijn huis te koop aanbood, was dat toch een reden om ook dit pand te kopen, ondanks dat de verwachte omzetgroei achterbleef als gevolg van de niet gerealiseerde nieuwbouw op De Eng. Buurman 's huis is maar één keer te koop, is het gezegde. Eigenlijk waren ze met hun besluit net iets te laat, omdat een makelaar het huis al had opgekocht. Ze hebben echter hun wens doorgezet, maar moesten wel duizenden guldens extra op tafel leggen.

In 1959 werd het interieur van de winkel vernieuwd met een inrichting geleverd door plaatsgenoot Lambert Rademaker. Wat waren ze er trots op en wat een degelijke inrichting werd dat. Ook nu nog worden delen ervan door de beide dochters gebruikt om spullen in op te bergen.

Het toch al brede assortiment werd uitgebreid met reformartikelen en al snel werd toegelegd op de artikelen van Dr. Vogel. Daarmee werd ook de gezondheidsadvisering steeds breder, want de klanten kwamen met tal van vragen over gezondheidsklachten en wat ze dan het beste konden doen. Soms ging het zelfs een beetje ver wanneer ziekteverschijnselen van huisdieren werden voorgelegd om advies wat hiermee te doen.

In 1963 volgde een uitbreiding van de Drogisterij met de eerste Soester schoonheidssalon. Mevrouw Anneke Riemens had een opleiding tot schoonheidsspecialiste gevolgd en richtte haar eigen salon in. Dat was ook het moment dat Jan Riemens steeds meer zelf in de zaak te vinden was en hij zijn nevenactiviteiten afstootte. Het was zeker voor Soest best wel een luxe activiteit. De drempelvrees was dan ook vrij groot. Desondanks lieten talloze bruidjes zich door Anneke Riemens mooi maken voor het belangrijkste moment in hun leven. De schoonheidssalon werd na zo'n 10 jaar gesloten, omdat het voor het echtpaar toch wat te druk werd. Ze wilden niet werken met personeel. De persoonlijke contacten hadden ze hoog in het vaandel staan. Natuurlijk sprongen de beide dochters af en toe wel eens bij. Wat ze zich nog steeds daarbij zeer goed kunnen herinneren zijn de Nieuwjaarsdagen met op TV het Nieuwjaarsconcert en de ski-afdaling in Garmisch Partenkirchen met op hun schoot de laadjes uit de winkel waaruit ze de voorraad moesten tellen. Winkeliers moesten jaarlijks de balans opmaken.

Naast de winkel waren er ook veel klanten die hun bestellingen opgaven en thuis lieten bezorgen, zoals de bewoners in het toenmalige Braamhage. Veel vrije tijd was er dus niet voor deze ondernemers. Enkel de woensdagmiddag 

Tot slot
Een bijzondere buurtwinkel is eind 1985 uit het Soester beeld verdwenen. Zo is dat (jammer genoeg) op meer terreinen gebeurd. Wellicht is Drogisterij "De Pil" aan de Koninginnelaan wel een van de laatste zaken die nog steeds voortbouwt op de oude en toen vertrouwde opzet: breed assortiment en veel persoonlijke service en voor alles is er wel een oplossing te vinden. Dank aan Marion en Lydia Riemens voor hun bijdrage aan dit historische artikel.

Bronnen:
Berichten en advertenties in de Soester Courant en Amersfoortse Courant
Reacties op de bijdrage over Molenstraat 4 in de rubriek Verdwenen Soest
Inbreng van de beide dochters van Jan en Anneke Riemens, Marion en Lydia
Foto's en artikelen uit de familieverzameling van Riemens