Soester verenigingen (deel 12): de Postzegelvereniging Eemland

Wim de Kam

Het valt beslist niet te betwisten,
dat op de ganse wereldbol,
fel speurende filatelisten,
van Foxhol tot Costa del Sol,
van Schagen tot aan Kopenhagen,
van Somerset tot Nazareth,
er steeds weer in weten te slagen,
om met hun loep en hun pincet,
die zegel uit de hoop te vissen,
waarnaar al jaren werd gezocht,
dat stempel weg te kunnen grissen,
voordat een ander het vermocht.

Al is hun kamer krap bemeten,
al is hun kast ook nog zo klein
de hele aardbol, zeker weten(!),
past in hun postzegeldomein.
In Stockboeken, op albumbladen,
rijgt zich wat was en is aaneen,
spinnen zich thema's met hun draden,
door duizend onderwerpen heen.

Dit zijn 5 strofen uit een veel langer gedicht van onze plaatsgenoot DickKoblenz,als dichter bekend onder de naam Kond le Bisck. Behalve dichter is Dick Koblenz— het zal u niet verbazen — teyens filatelist en maakt hij al geruime tijd deel uit van de postzegelvereniging Eemland.

De postzegelvereniging Eemland is opgericht op 14 november 1969.
Binnenkort wordt het veertigjarig jubileum gevierd. Een goede reden om in de serie over de verenigingen thans deze vereniging in de schijnwerpers te zetten. Veertig jaar, dat is nog betrekkelijk jong, maar de wortels liggen dieper in de (Soester) geschiedenis. Voordat deze vereniging werd opgericht bestond er in Soest een afdeling van de landelijke vereniging Philatelica. Deze afdeling was opgericht in januari 1940.
De landelijke vereniging Philatelica, die oorspronkelijk heette "Internationale postzegelverzamelaars vereniging Hollandia", is in 1911 opgericht en was van oorsprong een Haagse vereniging, die geleidelijk is uitgegroeid tot een landelijke vereniging met tal van afdelingen in het land. Het was zeker niet de enige postzegelverzamelaarsvereniging in Nederland. In 1884 was al opgericht de Nederlandse Vereniging van Postzegelverzamelaars te Amsterdam/Arnhem waar later ook allerlei plaatselijke afdelingen ontstonden. De eerste afdeling van die vereniging werd gesticht in Semarangin het toenmalig Ned.Indië.
In 1908 werd opgericht de Bond van Vereniging van Postzegelverzamelaars.
In de laatste decennia van de 19e eeuw en het eerste kwart van de 20e eeuw werden al diverse tentoonstellingen in Nederland georganiseerd. In 1922 ontstond het (ook nu nog verschijnende) maandblad voor filatelie, voortkomend uit o.a. het Nederlands Tijdschrift voor postzegelkunde, dat voor het eerst in 1884 verscheen.

Ongetwijfeld hebben ook in Soest diverse filatelisten zich al vóór 1940 (toen de afdeling van Philatelica werd opgericht) al dan niet in groepsverband met het verzamelen van postzegels en stempels beziggehouden. Berichtjes in de lokale krant over uitgifte van postzegels duiden daar mede op. Eén van hen was de heer K.H.Meinecke, die zich komende vanuit Duitsland in 1929 in Soest vestigde (zijn vader had een leidinggevende functie in de Kodakfabriek in Soestduinen.)

In een interview met hem in de rubriek 'Bij ons op Soest in de Soester Courant van 9 oktober 1985 vertelde hij o.a.
"Op tienjarige leeftijd begon ik met postzegels sparen. Mijn opa had mij op dat idee gebracht. Ik verzamelde 'de hele wereld', dat ging toen zo..... Later specialiseerde ik mij. Als motief koos ik Verenigd Europa. Vóór de tweede wereldoorlog was ik lid van de Finse correspondentieclub "Suomi"en had ik contact met verzamelaars tot in Amerika toe. Door de oorlog ging dat over. In 1956 werd ik lid van de plaatselijke afdeling Philatelica "en in 1964 werd ik hoofd van het rondzendverkeer" .

In het interview wees de toen 69 jarige heer Meinecke ook op de educatieve aspecten van het postzegels verzamelen en ruilverkeer. Op die educatieve waarde werd al gewezen in een artikeltje over de afdeling in de Soester Courant van 6 januari 1950.

In dat artikeltje stond o.a.:
"Voor de ouderen kan het verzamelen louter een tijdspassering betekenen maar voor jongeren zit er beslist een opvoedkundige waarde in. Immers aan de hand van de zegels van een bepaald land, kunnen we de hele geschiedenis van dat land volgen met al zijn vreugde, droefheid en politiek. Gebleken is dat kinderen die postzegels verzamelen gemakkelijker de vakken geschiedenis en aardrijkskunde kunnen volgen, omdat ze door hun zegels (het aanschouwelijke dus) de dingen beter kunnen onthouden"

Dat men de jeugd er graag bij wilde hebben bleek ook uit de oprichting van de jeugdafdeling. Dat gold zowel voor de vroegere afdeling van Philatelica als voor de huidige postzegelvereniging Eemland. De geschiedenis leert ook dat met name de belangstelling van de jeugd zo z'n "ups"en "downs" kende, tot op de dag van vandaag.
De genoemde heer Meinecke stond ook aan de wieg van de postzegelvereniging Eemland in 1969 en heeft gedurende een lange reeks van jaren het rondzendverkeer georganiseerd.

Hoe die organisatie van het rondzendverkeer precies in elkaar steekt en functioneert heb ik me haarfijn laten uitleggen door een vitaal en vooraanstaand lid van de vereniging, namelijk Herman Duit, die gedurende 21 jaar voorzitter is geweest van de vereniging. Nog steeds is hij actief in de vereniging (o.a. als lid van de liquidatiecommissie, waarover hierna meer). Herman Duit heeft me laten zien hoe hij vanuit z'n eigen verzameling postzegelboekjes vult t.b.v. de rondzending. Die boekjes levert hij in bij de directeur van het rondzendverkeer van de vereniging. Onder de directeur functioneren de districtshoofden en elk district is weer verdeeld in secties. De leden van de sectie krijgen elke week boekjes van de rondzending bezorgd en krijgen aldus de gelegenheid om hun verzameling aan te vullen of te completeren. Elk lid kan (net als de heer Duit dat doet) ook vanuit z'n eigen verzameling aan de directeur een boekje ter rondzending aanbieden. De vereniging krijgt een bepaald percentage van de waarde van de omzet.
Dit rondzendverkeer is één van de kernactiviteiten van de vereniging. Daarnaast organiseert men lezingen over filatelie en organiseert men of doet men mee aan tentoonstellingen en veilingen. Van nieuwtjes houdt men elkaar op de hoogte via het verenigingsblad Eemvizier. Elke tweede woensdag van de maand (met uitzondering van de maanden juli en augustus) komen de leden bij elkaar in het clubgebouw van Vogelzang (voormalige Desmund Tutucentrum). Ook de gezelligheid speelt een grote rol en vast onderdeel van de clubavond is dan ook het kienen. Het bestuur heeft al eens voorgesteld dit gezelligheidsspel enigszins te beperken maar daarvoor kreeg men geen steun van de leden die de clubavond bezoeken. Wat het ledenaantal betreft het volgende. In de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw was er sprake van een onstuimige groei en bereikte men bijna het aantal van 800. Even is zelfs overwogen een ledenstop in te stellen.
Daarna is het ledental — en dat is een landelijke ontwikkeling — drastisch teruggelopen en thans kent de vereniging nog ongeveer 250 leden, waarvan gemiddeld er 80 aan de clubavonden deelnemen. De meeste leden komen uit Soest maar er zijn er ook tientallen uit de regio. Bovendien blijven Soesters die zich elders vestigen de vereniging trouw. Zo is b.v. Douwe Brandsma wonend in het Belgische Brasschaat nog steeds lid van deze vereniging. Enige jaren geleden kreeg hij nog een prijs op de wereldtentoonstelling voor z'n collectie van Nederlandse postzegels behorende tot de eerste emissies (1852,1864 en 1867}. En er zijn er meer met bijzondere verzameling. Zo liet de heer Boerenkamp me op een zonovergoten dag in z'n tuin met veel passie en enthousiasme zijn verzameling van postzegels uit Ned.Indië gedurende de jaren veertig van de vorige eeuw met bijzondere postzegels uitgegeven door wat hij noemde 'het rebellerend regime' (waarmee hij bedoeld de Republiek Indonesië, waarvan de onafhankelijkheid was uitgeroepen op 17 augustus 1945 maar de souvereiniteitsoverdracht eerst plaatsvond in 1949). Eerder had hij deze postzegels geëxposeerd tijdens een tentoonstelling in Apeldoorn. Als in 2010 in het museum de tentoonstelling over veteranen wordt gehouden hoop ik deze oud- Indiëganger met z'n bijzondere collectie daar ook te ontmoeten.

Zoals reeds terloops opgemerkt kent de vereniging ook een liquidatiecommissie. Die heeft geen betrekking op het vermogen van de vereniging, maar heeft tot taak te adviseren c .q. de helpende hand te bieden bij de verkoop van de collecties van leden die zijn overleden. Deze collecties worden dan aangeboden aan het veilinghuis WiggersdeVries te Amstelveen waarmee de vereniging een samenwerkingsverband heeft en bij aanmelding van collecties ter veiling ook een aanmeldingsprovisie ontvangt. Overigens is mij uit de gesprekken met diverse mensen gebleken dat in het algemeen het verwachtingspatroon wat betreft de waarde te hoog ligt. Uitzonderingen daargelaten moet men bij de waarde uitgaan van 20% van de cataloguswaarde. Die cataloguswaarde wordt bepaald door de postzegelhandel (en dat is — zo vertelde men mij — weer een wereld apart).

Verzamelen zo was de algemene opinie moet men niet doen voor het geld. Het gaat om de hobby. En dat het bij die hobby niet alleen gaat om postzegels, maar b.v. ook om poststempels of enveloppen werd me duidelijk gemaakt door het lid dhr.Beer van Dingstede. Deze vitale oudere houdt zich ook al vanaf z'n jeugd in Indië bezig met z'n hobby en heel zijn huis aan de Titus Brandsmalaan is dienstbaar gemaakt aan die hobby. Ik heb hem bezocht omdat mij tijdens het onderzoek bleek dat hij behalve lid van de postzegelvereniging Eemland ook lid is geweest van een andere postzegelvereniging die in de gemeente Soest gedurende een reeks van jaren heeft bestaan. Dat is de postzegelvereniging De Uiver te Soesterberg. Deze vereniging is ontstaan vanuit de militairen op de vliegbasis maar in de loop van de tijd zijn ook 'gewone' inwoners van Soesterberg en Soest lid geworden van deze vereniging die omstreeks 1972 is opgericht en in 1999 is opgeheven. De toen nog aanwezige leden waren ook al lid van Eemland of zijn overgestapt naar Eemland.
Bij de postzegelvereniging Eemland zijn ze druk bezig met de voorbereiding van het jubileum. Evenals dat bij de viering van vorige jubilea het geval was zullen de leden wel verrast worden met een filatelistische aardigheid want de vereniging zit redelijk bij kas en het bestuur houdt er van om bij hoogtepunten stil te staan. Een voorbeeld van dat laatste was ook het landjuweel in 1987 toen door de postzegelvereniging bijzondere enveloppen werden uitgegeven. Wat me uit het onderzoek naar het ontstaan en functioneren van deze vereniging vooral is bijgebleven is de enorme passie en het enorme enthousiasme die deze filatelisten uitstralen.