"Akte van scheiding des boedels van Gijsbertje Schoonderbeek en wijlen haren echtgenoot Teunis Pieterse Kuijer"

Wim Peters

"AKTE VAN SCHEIDING DES BOEDELS VAN GIJSBERTJE SCHOONDERBEEK EN WIJLEN HAREN ECHTGENOOT TEUNIS PIETERSE KUIJER"

In het archief van de Historische Vereniging bevindt zich het Extract van de "Akte van Scheiding des boedels van Gijsbertje Schoonderbeek en wijlen haren echtgenoot Teunis Pieterse Kuijer" Een kleine beschouwing daarvan.

Op 5 februari 1814 wordt — als oudste — in het gezin van Cornelis Schoonderbeek en Rutje van 't Klooster [1], Gijsbertje (Giepje) geboren. Het gezin Schoonderbeek woont in Eemnes.
Cornelis is landbouwer op de Valkenhoef in Eemnes. [2] Tussen 1828 en 1830 verhuist het gezin naar Baarn.
Gijsbertje trouwt op 24 oktober 1837 in Baarn met de dan 21-jarige Anthonius (Teunis) Kuijer, geboren in Baarn. [3] Hij is een zoon van het echtpaar Peter Kuijer en Evertje Ebbenhorst.

Het gezin gaat wonen in Soest en krijgt 12 kinderen, waarvan er 6 volwassen worden:
Evertje, geboren op 18 maart 1838 in Soest. Zij trouwt op 15 oktober 1870 met Geurt Stoutenburg, zoon van Willem en Gijsje Keizer. Geurt was eerder gehuwd geweest met Maria Hogenboom. Hij overlijdt op 29 juli 1899 in Eemnes. Evertje overlijdt daar een kleine zes jaar later op 28 februari 1905. Zij krijgen vier kinderen.
Cornelis, geboren op 23 juni 1839 te Soest en daar overleden op 24 maart 1840
Peter, geboren op 26 juli 1840 te Soest en daar overleden op 23 september 1840
Rijkje, geboren op 1 september 1841 te Soest en overlijdt daar ook op 23 november 1909. Zij trouwt op 2 mei 1874 met Hendrikus But(s)zelaar, zoon van Hendrikus en Aaltje Broek, geboren in Soest op 30 oktober 1839 en daar overleden op 30 januari 1912.
Peter, geboren op 7 november 1842 te Soest en daar overleden op 6 oktober 1898, 55 jaar oud. Peter trouwt op 19 november 1881 (hij is dan 39) met Antje van Roomen, dochter van Willem en Maria Hilhorst, geboren op 15 september 1857 in Soest en daar overleden op 25 augustus 1927. Zij kregen 10 kinderen, waarvan er 2 jong zijn overleden.
Cornelis, geboren op 21 juli 1845 te Soest en daar ook overleden op 14 januari 1915. Hij trouwt in Eemnes op 25 juni 1872 met Hendrica van 't Klooster, dochter van Hannes en Aaltje van Schutterhoef en gaat daar ook wonen. Hendrina is geboren op 12 februari 1843 en overleden op 27 maart 1909.
Gijsbertus, geboren op 9 maart 1848 in Soest, hij is jong gestorven op 20 september 1850
Jan, de tweelingbroer van Gijsbertus, is al op 23 maart 1848 overleden (twee weken oud)
Johannes, geboren op 4 december 1849 in Soest en ook heel jong overleden op 15 september 1850
Geertruida, geboren op 18 mei 1851 te Soest en daar een dag later (18 mei 1851) overleden
Geertruida, geboren op 27 februari 1854 in Soest en daar overleden op 29 oktober 1930. Zij trouwt op negendertig-jarige leeftijd op 10 juni 1893 met Frans Stalenhoef uit Eemnes, zoon van Jan en Marretje Makker. Frans is in Eemnes geboren op 17 juli 1853 en is overleden op 13 mei 1929 in Soest.
Marritje, geboren op 25 maart 1856 in Soest en overleden in Zwollerkerspel op 4 maart 1929. Zij huwt op 29 april 1882 met Antonius Franciscus Reuvekamp uit Zwollerkerspel (daar geboren op 16 april 1852 en er overleden op 25 mei 1938), zoon van Jan en Johanna Rankenburg.

In het Extract van de "Akte van scheiding der boedels van Gijsbertje Schoonderbeek en wijlen haren Echtgenoot Teunis Pieterse Kuijer en de nalatenschap voor laatstgemelden aan Rijkje Kuijer echtgenote van Hendrikus Butzelaar Hendrickzoon. in dato 26 september 1879" vinden we de familieleden terug. Aanleiding tot het opstellen van deze overeenkomst van scheiding en deling is het overlijden van Teunis (Antonis) Kuijer. Volgens de bewuste akte is hij op 4 april 1875 in Soest overleden. De digitaal gemaakte overlijdensaantekening spreekt over 7 april. Elk van de kinderen krijgt een extract van de akte, die specifieke bepalingen bevat. Waar ons archief beschikt over het extract, dat de familie Butzelaar — Kuijer is uitgereikt, is niet volledig na te gaan uit welke goederen en geld de totale erfenis heeft bestaan. De akte luidt — voor zover lezenswaard - als volgt:
Voor Hermanus Pen notaris residerende te Baarn, arrondissement en provincie Utrecht, in tegenwoordigheid van de na te noemen en mede ondertekende getuigen, zijn verschenen Gijsbertje Schoonderbeek zonder beroep wonende te Soest weduwe van Teunis Pieterse Kuijer overleden te Soest den vierden April achttienhonderd vijfenzeventig, ten deze handelende:
Eerstelijk uit hoofde der tusschen haar en gemelden haren overleden Echtgenoot, met wien zij onder de werking der voormalige Franschen wetgeving hier te lande zonder huwelijkscontract is gehuwd geweest, bestaan hebbende wettelijke algeheele gemeenschap van goederen [7] en
Ten tweede als Erfgename van gezegden haren echtgenoot voor het beschikbare of een vierde gedeelte zijner nalatenschap, krachtens deszelfs testament den tweeden December achttien honderd vier en zeventig voor den ondergeteekenden notaris en getuigen verleden na het overlijden des testateurs geregistreerd, ter eerster zijde.
Peter Kuijer, landbouwer wonende te Soest, ter tweede zijde,
Cornelis Kuijer, landbouwer en kastelein, wonende te Eemnes ter derder zijde,
Hendrik Butselaar, Hendrikuszoon, landbouwer, wonende te Soest als in algeheele gemeenschap van goederen gehuwd met Rijkje Kuijer, ter vierder zijde,
Geurt van Stoutenburg, landbouwer, wonende te Eemnes als in algeheele gemeenschap van goederen gehuwd met Evertje Kuijer, ter vijfder zijde,
Geertruida Kuijer, meerderjarig, ongehuwd, zonder beroep, wonende te Soest, ter zesder zijde
En Marritje Kuijer, meerderjarig, ongehuwd, zonder beroep, wonende te Soest, ter zevender zijde.
Allen aan den ondergetekenden notaris bekend.
Zijnde de gezegden Peter — Cornelis — Rijkje — Evertje — Geertruida en Marritje Kuijer als de eenige nagelatene kinderen en erfrechthebbende afkomelingen van bovengenoemden Teunis Pieterse Kuijer, geboren uit zijn huwelijk met genoemde Gijsbertje Schoonderbeek, in verband met voormeld testament, bevoegd en gerechtigd zich te stellen en te gedragen als erfgenamen van die hunnen vader voor de onbeschikbare of drie vierde gedeelten zijner nalatenschap

En gaven de comparanten te kennen: Dat zij bij de tegenwoordige akte willende overgaan tot scheiding en verdeling zoo van den gemeenschappelijken boedel van de comparante Gijsbertje Schoonderbeek, en wijlen haren echtgenoot meergenoemden Teunis Pieterse Kuijer, als der nalatenschap van laatst gemelden, voor af dienaangaande opmerken:
Eerstelijk. Dat de comparanten het onnoodig hebben geacht van dien boedel en nalatenschap een inventaris te doen opmaken aangezien zij allen de vrije beschikking over hunnen goederen hebben en hun den toestand daarvan volkomen bekend is.
Ten tweede. Dat meergemelde Teunis Pieterse Kuijer bij bovenaangehaald testament aan zijn zoon den comparant Peter Kuijer heeft gelegateerd tegen de uitkering en voldoening eener som van Tien duizend gulden in de massa zijner nalatenschap de hem toebehorende helft in de hierna in Artikel een der baten des Gemeenschappelijken boedelsbreeder te omschrijven onroerende goederen. (Uiteraard ontbreekt — zoals hiervoor al aangegeven - een beschrijving van de massa van de gemeenschappelijke boedel. Het inzien van de volledige boedelscheiding van 26 september 1979 [8] zou ons verder kunnen brengen)
Ten derden. Dat de onroerende goederen en roerende goederen tot voorschreven boedel en nalatenschap behoorende in deze scheiding zullen worden gebracht en verdeeld voor de prijzen waarop die ongeacht de beschikking vervat in het zoo even aangehaald testament, waarvan de comparant Peter Kuijer bij deze verklaart afstand te doen, door de comparanten met onderling goed vinden zijn geschat geworden.
(De oudste zoon Peter deed dus afstand van het geldbedrag dat zijn vader hem bij testament had toegewezen. Van enige druk van de kant van zijn broer, zijn zwagers of zijn beide zussen, danwel zijn moeder is zeker geen sprake. Allen verklaren immers het onnodig te achten een inventaris van de goederen te maken)
En ten vierde. Dat deze scheiding wordt geacht plaats te hebben met de dagteeking dezer akte, op welk tijdstip de cornparanten de aan hen toebedeeld wordende goederen zullen kunnen aanvaarden mitsgaders in het bezit en genot daarvan treden zullen, terwijl de grond en andere lasten waarmede dezelven zijn bezwaard, voor ieders rekening zullen ingaan met den Eersten Januari des aanstaanden Jaars achttien honderd tachtig, zullende ook tot heden bij den door den boedel verschuldigde geldsommen de renten worden berekend sederd hunne laatst respectieve vervaldagen
Na deze opmerkingen doen de comparanten als nu volgens de massa des gemeenschappelijken boedels van den overleden Teunis Pieterse Kuijer en zijne nagelatene weduwe de comparante Gijsbertje Schoonderbeek vervolgens de nalatenschap van eerst gemelden, met eene uitrekening van het aandeel ieder der partijen in het zuiver overschot daarvan competerende en eindelijk de scheiding en verdeeling zelve, alles in voege en manieren als volgt: Het extract van de akte geeft daarna een beschrijving van hetgeen aan Hendrik Butselaar, echtgenoot van Rijkje Kuijer wordt toebedeeld. Hij krijgt bijna 2 hectare weiland in Baarn. Dat is een deel van "de vaste goederen behoorend tot de particulieren nalatenschap van den overledene meergenoemde Teunis Pieterse Kuijer, en dat deze daarvan eigenaar is geworden bij acte van scheiding des boedels zijner ouders Peter Kuijer en Evertje Ebbenhorst, den Elfden Augustus achttien honderd twee en vijftig voor den onderteekende notaris en getuigen verleden, geregistreerd overgeschreven ten kantore van de bewaring der hypotheken te Amersfoort den zesden September daaraanvolgende in deel 86, nummer 23." De waarde van het weiland wordt geschat op 1500,- gulden. De "deelbare massa" (zijnde drie/vierde deel) wordt over de zes kinderen verdeeld. Elk krijgt een bedrag van 3487,50 gulden en Gijsbertje behoudt een/vierde deel. De familie (Gijsbertje) was bepaald niet onbemiddeld! De akte wordt verleden op 26 september 1879 "binnen de Gemeente van Soest ten woonhuize van de comparante weduwe Kuijer, in tegenwoordigheid van den Heer Pieter van Bezooijen kantoorbediende en Gerrit van Dijen arbeider, beiden wonende te Baarn". Gijsbertje overlijdt op 19 juni 1892, 78 jaar oud.[9]

Bidprentje Giepje Schoonderbeek [10]
Theunis Kuijer en Gijsbertje/Giepje Schoonderbeek boerden aanvankelijk op de boerderij thans Kerkpad ZZ 3 en later op Bleijendaal (thans Kerkpad ZZ 99).

NOTEN:
[1] bron: archief Amersfoort, Register van geboorten Eemnes 1814.
[2] Van 't Klooster en Van Klooster door de eeuwen heen blz. 98.
[3] bron: archief Amersfoort, Huwelijken Baarn 1837, aktenummer 10.
[4] Origineel in het archief van HVS.
[5] bron: gemeentearchief Soest, Register van overlijden Soest 1875, aktenummer 29.
[6] collectie G.J.M.Derks.
[7] Het Burgerlijk Wetboek, weliswaar gebaseerd op de Franse Code Civil,is eerst in 1838 ingevoerd. Gijsbertje is een jaar eerder met Teunis getrouwd.
[8] archief Eemland, Notarieel Archief Baarn,Inv434 (Harmanus Pen) akte 6285.
[9] bron: gemeente-archief Soest, Register van overlijden 1892, aktenummer 51.
[10] collectie G.M.J.Derks