Hans Kraal: "Ik kom uut de knolle op de Neng"

Wim de Kam

Hans Kraal werd geboren op 14-12-1922 als zoon van Evert Hendrik Bernard Kraal en Gerarda Margaretha Wegerik. Op 10-9-1947 is hij gehuwd met E.J.M. Jongsma
Dit huwelijk is door echtscheiding ontbonden. Uit het huwelijk zijn 3 kinderen geboren t,w.: Ronald(1948), Louise(1954) en Marco(1962)
Op 17 maart 1969 is Hans Kraal gehuwd met Maria Margaretha (Mia) Bijkerk. Hans Kraal is overleden op 19-12-1987

Hans Kraal genoot in Soest grote bekendheid en sympathie, niet in het minst door zijn succesvolle inspanningen op het terrein van de lichte muziek. Al op jeugdige leeftijd was in het winkelhuis van de fam. Kraal aan de Van Weedestraat zeer regelmatig pianomuziek te horen. In 1920 had zijn vader aan de Van Weedestraat de drogisterij overgenomen die daar in 1910 was gevestigd door de heer Geubbels. Dat was niet geheel zonder risico want in het toen nog overwegend rooms-katholieke dorp Soest werd er door de pastoor fijntjes op gewezen dat de nieuwe drogist niet tot de r.k. denominatie behoorde. De tijden zijn veranderd!. Bij de viering van het 60 jarig jubileum van de r.k.Mariaparochie in Soestdijk merkte Hans Kraal, die was uitgenodigd als "entertainer" ter opluistering van het jubileumfeest, het volgende op:

"En daar mo'k eerst us effe kwiet, daa'k ut toch moar meroakels mooi vin, daat zoiets vandaag de daag zo moar kaan. Vrogger zeije ze daaje "aangdersdenkend" waas. Daat von'lcaaltied een roare noam veur een gewoon mens daat nie vaan je eige kaark waas. Aangdersdenkend hette daat, moar zaa'k je us waat zeige? Ik denk heul niet as je veult waa'k bedoelt. Ik doet zo moar waat".

Hans Kraal deed niet zo maar wat. Reeds in zijn jeugd beschikte hij over een uitzonderlijk waarnemingsvermogen en werden de indrukken over wat hij zag en beleefde in Soest goed in het geheugen opgeslagen. Bij het al genoemde jubileumfeest van de parochie Soestdijk haalt hij herinneringen op aan de vooroorlogse processies op Mariënburg."Da dee ok un fanfare of Harmoniean mee.Die kwaam uut Utrech en daan zaag ik zondaags tusse de middag aal die maanne uut Utrech komme enne laangst ongs huus op Moariejeburgan.'t Waas vaak zo waarm daazze nie alleenig de toeters, moar okke de pette ongder d'r aarm droege. En zo wis ik daan daater Processie waas....... We gonge d'r thuus aaltied noar kieke en ik von ut baar plechtig. En t'waas zo mooi meej aal die witte bruidjes ".

Maar zijn blikveld beperkte zich niet tot de Van Weedestraat en omgeving. In een serie artikelen die hij in dit tijdschrift in de jaren tachtig heeft geschreven haalt hij herinneringen op aan zijn tochten door de polder, de bossen en niet te vergeten het natuurbad waar hij veel heeft gezwommen.

Ook de 392 columns die hij in de periode van 1979 tot aan zijn overlijden in 1987 heeft geschreven onder het pseudoniem "Hannes van de Neng"getuigen van de liefde voor en betrokkenheid bij Soest.

Hans Kraal heeft de openbare lagere school nabij De Gouden Ploeg bezocht waar meester Veenstra de scepter zwaaide. Hij zat één klas lager dan zijn bekende plaatsgenoot Piet Ekel, waarmee hij later veel heeft samengewerkt. Na de lagere school bezocht hij de openbare u.l.o.school. De Nederlandse militairen die tijdens de mobilisatietijd ingekwartierd waren in Soest maakten muziek in één van de leegstaande lokalen. Dar waren geluiden die Hans meer boeiden dan de lessen tijdens het laatste schooljaar. Toen brak de oorlog uit. Zowel Hans Kraal als zijn vader waren fel anti-Duits en deden mee aan het verzet. In de interviews die zijn opgenomen in het kader van het project mondelinge geschiedenis noemden zowel Gerbrand Zoetelief en Dorus Kok (die beiden ook in het verzet hebben gezeten) de naam van Hans Kraal uitdrukkelijk. Er was sprake van wapenopslag en instructie in het gebruik van de wapens in het schuurtje en de kelder van de woning aan de Van Weedestraat. Hans moest ook een bepaalde periode onderduiken. Niettemin was de oorlog ook de periode waarin de muzikale talenten van Hans Kraal zich verder ontwikkelden. Samen met Piet Ekel en Gerbrand Zoetelief richtte hij de amusementsvereniging De Cupido's op die zich toelegde op het organiseren van toneel- en muziekavonden. Hans Kraal was de drijvende kracht achter de muziekafdeling.

Van de muzikale band maakten in de beginperiode naast de op de foto gehurkt zittende Hans Kraal tevens deel uit v.l.n.r. Jan de Wit, Piet Weijts, Thomas Boon, Jan Lagemaat, Joop Dijkman, Wim Lagemaat , Anton van Oord. Een aantal van hen (o.a. de broertjes Lagemaat) was afkomstig van de muziekvereniging PV.O. In het hart van Hans Kraal had P.V.O. altijd een bijzondere plaats. Toen in de jaren tachtig bij de Sinterklaasintocht PVO was vervangen door een muziekvereniging uit Amersfoort liet hij in zijn rubriek "Gehannes" in de Soester Courant blijken dat maar niets te vinden en een jaar later maakte hij met blijdschap melding van de terugkeer van PVO bij de optocht.

De muziek- en toneelavonden tijdens de oorlog, die werden uitgevoerd in het voormalige hotel Eemland, dat stond op de plaats waar nu de Stadhouderslaan uitmondt op de Van Weedestraat, werden druk bezocht. Een hoogtepunt was o.a. de revue Tutti Frutti die in 1942 werd opgevoerd. De leden van de band werden o.a. geschoold en geholpen door Dolf v.d. Linden en andere beroepsmusici.

Na de oorlog trad Hans Kraal opnieuw op met de Cupido's tijdens feestavonden voor de Canadese militairen en bij vele andere gelegenheden. Zo organiseerde hij samen met Piet Ekel de Nikaproba-avonden voor de mensen die uit Indië repatrieerden en de Nederlandse militaire die vandaar terugkeerden. Feesten kon men ook in vroeger tijden goed en bij publieke feesten was Hans Kraal vaak betrokken. Gedurende vele jaren is Hans Kraal begeleider geweest van de Soester gospelgroep"The Messengers".In augustus 1987 trad hij tijdens de feestelijke korenavond van het Landjuweel voor het laatst in het openbaar op met deze gospelgroep.

Hoewel hij er alle kwaliteiten voor had heeft Hans Kraal nooit de stap naar een beroepscarrière gezet. Zijn vader "eiste" hem min of meer op als opvolger in de drogisterij aan de Van Weedestraat, waar hij actief is geweest tot aan het moment dat het oude winkelpand werd afgebroken ten behoeve van het complex waar nu Blokker is gevestigd.

Na de verkoop van de drukke zaak wijdde hij zich geheel aan de muziek die hem zo lief was. Een uitgebreide kring van leerlingen heeft van hem pianoles genoten. Daarnaast trok hij regelmatig de Soester polder in. En tenslotte vermaakte hij zichzelf en velen in de Soester gemeenschap met zijn in Soester dialect geschreven rubriek "Gehannes"in de Soester Courant.

Over het juiste taalgebruik heeft hij met de heer E.J.Smit, de toenmalige baas van uitgeverij Smit en een leeftijdgenoot van Hans Kraal menige discussie gevoerd waarbij ze het vaak niet eens waren maar er toch uitkwamen. De geschreven teksten voor de rubriek werden getypt door zijn vrouw Mia die nu elke week in het Museum Oud Soest de bibliotheek van de Historische Vereniging bijhoudt en daarmee de belangstelling die Hans had voor het werk van deze instellingen continueert. Eén van de laatste zinnen in zijn laatste column was:
"Ik houwt ter meej op, ik kom d'r niet meer uut".

Hoewel deze zin sloeg op het gemeentelijk beleid betreffende het voor hem zo geliefde natuurbad, is de zin letterlijk genomen ook van toepassing op het einde van zijn leven. Een fatale ziekte velde hem een week nadat hij 65 jaar was geworden. Bij de jubileumbijeenkomst t.g.v. het 60-jarig bestaan van de Mariaparochie zei hij "Ik kom uut de knolle op de Neng" Op die voor hem zo vertrouwde Neng is ook zijn laatste rustplaats. Met dankbaarheid kunnen we in een jaar dat we weer feest vieren terugkijken op wat Hans Kraal voor de Soester gemeenschap heeft betekend en zijn bijdrage aan de feesten in het verleden.

BIJ DE TOTSTANDKOMING VAN DIT ARTIKEL IS MET TOESTEMMING GEBRUIK GEMAAKT VAN EEN "IN MEMORIAM HANS KRAAL"DAT GEPUBLICEERD IS IN DE SOESTER COURANT VAN DECEMBER 1987. DAARNAAST HEBBEN MIA KRAAL EN PIET EKEL INFORMATIE VERSTREKT. DE ARTIKEL DIE HANS KRAAL HEEFT GESCHREVEN VOOR DIT TIJDSCHRIFT ZIJN TE VINDEN IN 2eJAARGANG NR.4 (Historische Recreatie), 3e JAARGANG NR.2 (Historische Recreatie II), 4e JAARGANG NRS 1 (Historische Recreatie III) EN 3 (Dorptypes),  5e JAARGANG NR.4 (Het Oude Grachtje), 6e JAARGANG NRS.2 (Het Slangenbosje)  EN 3 (Station Soest), 7eJAARGANG NRS.1 (Het Soester Natuurbad),2 (Het vliegveld Soesterberg) EN 4 (Bushistorie)
DE MONDELINGE INTERVIEWS VAN DORUS KOK EN GERBRAND ZOETELIEF KUNNEN IN HET MUSEUM OUD SOEST WORDEN BELUISTERD. ( NRS . 10 2 5 EN 10 53 )