Veefonds 1832

Ton Hartman

Recent is in de gemeenteraad van Soest gesproken over het archief van Soest. Als regelmatige bezoeker vind ik het wel belangrijk dat meer mensen weten wat er zoal te vinden is. Onderlaatst vroeg ik het archiefstuk 855 ter inzage. Dit bevatte allerlei documenten over de landbouw in de periode 1812-1832. In dit artikel zullen we behandelen : "Staat van het Veefonds over 1832. Gemeente Soest"
Deze lijst die opgemaakt is door de burgemeester van Soest den 24steFebruarij 1832 bevat maar liefst 198 namen van veehouders. Deze zijn gerangschikt naar de wijk waarin ze wonen. Grappig is dat de teller blijkbaar een lift gekregen heeft. Toen hij twee adressen in Middelwijk geteld had ging hij verder met de (grote) Melm en daarna 't Langeindt om veel later weer met Middelwijk verder te gaan.
Ik heb een staatje gemaakt met de gegevens per wijk

De lezer die de getallen narekent zal opmerken dat er minimale verschillen inzitten, een telfout in 1832 gemaakt hebben we wel gevonden.

Van deze "veehouders" waren er vier die geen rundvee hadden maar alleen paarden. Deze zullen ze wel voor transportdoeleinden gehad hebben. Dit waren in het Langeindt Hendrik Mets en Hendrik Siebeling en de heer D.F. van der Pant— deze laatste was volgens Gèrard Derks de huisarts — en in de Kerkebuurt de heer Snouckaert, deze bewoonde huize "Bleijendaal".
Verder waren er wel 96 "veehouders" die niet meer dan één koe en soms nog één stuks jongvee hadden en die vermoedelijk ook andere inkomstenbronnen gehad zullen hebben.
Als we in deBuntde weduwe Hendrik Bos — zij bezat 15 runderen boven 2 jaar en 4 onder de 2 jaar en bovendien 6 paarden boven 3 jaar - erbuiten laten komt het gemiddelde van de overige veehouders amper boven de een rund per bedrijf uit.
Ook Achter den Engh was Wouter Hilhorst met 6 koeien en een volwassen paard al de grootste boer. Op Hees had Melis van Rijn ook zes koeien maar daarnaast zeven beesten beneden de 2 jaar en twee volwassen paarden. Op de Heeser Eng was Bart Blaauwendraat de grootste boer met acht koeien en op de Berg komen we Willem van Maren met negen koeien tegen. Op Isfelt boert Gijsbert van Kleijnweden met de grootste veestapel van tien koeien, vier stuks jongvee en drie volwassen paarden.
Hoewel het maar een momentopname is zal ik de namen van de veehouders met 10 koeien of meer noemen, niet omdat ik voor de kleinere geen respect heb — zij hadden het veel moeilijker om een inkomen te halen — maar omdat deze bedrijven vaak beter herkenbaar zijn voor u als lezer. Tussen haakjes staan de aantallen volwassen runderen en paarden.
In de Birkt komen we tegen Cornelis Stalenhoef (13 + 3), Pieter Janse Hilhorst ( 14 + 4), Aart Peterse Stalenhoef ( 16 + 4), Peter Gerritse van Hofslot ( 16 + 3), Aart Wantenaar ( 20 + 3 ), de Weduwe Goosen van den Berg {Jan) ( 20 + 4), Thomas Wantenaar ( 22 + 3) en de Weduwe Cornelis Kok ( 22 + 5 ). Gezien de komende bedrijfssplitsing van het bedrijf van de wed. Kok is het goed verklaarbaar het grote aantal van 15 runderen onder de twee jaar wat aanwezig was.
Op het Korteindt zijn Jan van 't Klooster ( 12 + 2 ) en de Weduwe Rijk Stalenhoef ( 16 + 3 ) de grotere boeren.
In de Kerkebuurt zijn de Erven Aart van 't Klooster ( 18 + 3 ) van de gelijknamige boerderij bijna groot genoeg om de helft van de veestapel van de wijk te bezitten.
Op de Melm had Peter van Roomen ( 16 + 2) het dubbele aantal koeien van zijn twee buren samen en in Soestdijk was eigenlijk de weduwe Willem Schimmel ( 16 + 6 ) de enigste boer.
Middelwijk had weer wat meer grotere boeren, we noemen Wilhelmus Logtensteijn ( 14 + 3 ), Cornelis Steenkamer ( 15 + 2), Hendrik van 't Klooster ( 16 + 4 ), Geurt Hilhorst ( 16 + 4 ), Peter van denBremer( 18 + 3) en de weduwe Anthonie Logtensteijn (22 + 4 ).
Als laatste wijk behandel ik Langeindt waar we tegenkomen Arie van den Hoed ( 10 + 2), Hendrik Klaasje van Laar ( 10 + 3 ), Anthonie Logtensteijn Wzn? ( 10 + 2 ), Peter Machielse Dijkmans ( 20 + 4 ) en als grootste Wouter Logtensteijn met maar liefst 46 runderen boven de twee jaar, 17 runderen beneden de twee jaar en 9 paarden boven de 3 jaren en 1 jong paard.
Als Wouter Logtensteijn deze veestapel onder een dak hield had hij naar schatting een boerderij met een achterhuis van circa 40 meter lang nodig dus ben ik erg nieuwsgierig waar deze boerderij gestaan heeft. Ook zou ik graag meer weten over de afzet van zijn producten en met hoeveel personeel hij dit bedrijf draaiende hield.
Zoals u ziet is hernieuwd archiefbezoek weer nodig om meer te weten te komen over de geschiedenis van Soest.