De annalen van het Sint Jozefgesticht deel 3 (1888-1920)

Joop Piekema

Eerdere afleveringen in de serie Annalen van het Sint Jozefgesticht
- Annalen van het Sint Jozefgesticht deel 1 (t.m. 1870) - Herfstnummer 2000
- Annalen van het Sint Jozefgesticht deel 2 (1871-1887) - Winternummer 2000

Vervolgartikelen in deze serie over de Annalen van het Jozefgesticht:
- Annalen van het Sint Jozefgesticht deel 4 (1939-1945) - Zomernummer 2001
- Aanvulling en Korrektie op de Annalen van het Sint Jozefgesticht - Winternummer 2001

15 mrt 1888: De feestelijke intocht heeft plaats van den Burgemeester van Soest, den edelachtbaren Heer Loten van Doelen Grothe en zijne gade vrouwe R.M. van Weede, terugkeerende van hunne huwelijksreis. De stoet bestaat uit 125 ruiters te paard en eenige rijtuigen met 2 paarden bespannen; te 2 uren houdt zij stand vóór het Gesticht. Zuster Marie Paul, Hoofd der St. Michael School, begroet het echtpaar in korte woorden; de schooljeugd biedt na eene korte toespraak eenen prachtigen bloemenruiker aan benevens de woorden in schrift van het 3 stemmig Welkomslied dat de leerlingen ter eere der jonggehuwden zingen, waarna deze, blijkbaar zeer dankbaar en voldaan, weder door den stoet in beweging worden gezet en den weg vervolgen.
17 mrt 1888: De Herder van Soest, de zeereerwaarde Heer Pastoor van Peer, viert zijne 57 ste verjaring. Van de scholen van het Gesticht wordt Zijne Eerwaarde door de leerlingen met gelegenheidsliederen en gedichten geluk gewenscht en begroet.
15 jun 1888: Door de zorg van den weleerwaarden Heer Pastoor H. van Peer is de grafkelder der zusters met eene hardsteenen zerk met kruis gedekt en met een zwart ijzeren hek omgeven.
28 jul 1888: Daar bijna al de schoolleerlingen door de Mazelen zijn aangetast kan de jaarlijksche Prijsuitdeeling heden niet plaats hebben en begint de vacantie zonder eenige feestelijkheid in de St. Michaël- en in de Bewaarschool.
01 aug 1888: De Normaalschool wordt voor goed gesloten en verplaatst naar het Moederhuis te Amersfoort waar de ruimte aanmerkelijk is toegenomen door den aankoop van 2 huizen. De kweekelingen 10 in getal gaan vacantie houden bij hare ouders tot 17 september, om dan hare verdere opleiding in het Moederhuis te ontvangen.
16 jul 1892: De kinderen der Openbare School, de jongens der Bijzondere R.K. school te Soest, de leerlingen der Openbare School te Soesterberg en die der St. Michaël- (meisjes) School vergaderen in den tuin van het Gesticht van door den kapelmeester van het 3e regiment infanterie den Heer van Aken, te zamen in den zang geoefend te worden voor de aubade der Koningin.
31 aug 1892: De schoolkinderen vergaderen aan het Gesticht, zij worden met oranje versierd, met oranje of driekleurige vlaggen gewapend en wandelen in pas en maat in rijen van 8, voorafgegaan door den kapelmeerster, den Heer van Aken en zijne 44 muzikanten, die onderweg prachtig musiceeren, naar het Lustslot Soestdijk. Te 10 uren verschijnen Koningin Wilhelmina en de Koningin Regentes Emma, in het wit gekleed, voor het Paleis en de 1500 kinderen brengen na een luid aangegeven "hoera", de aubade, welke onder begunstiging van gewenscht weder uitmuntend voldoet - 2 meisjes van het Gesticht, en 10, tezamen der scholen van Baarn en Eemnes, bieden der Koningin een prachtig bloemenstuk en voor elke school prijkt een toepasselijk schild. De koninginnen betuigen hare dankbaarheid; de kinderen worden door de burgemeesters van Baarn en Soest op krentenbroodjes en melk onthaald.
01 jun 1897: De St. Michaël-school verliest hare Rijks-subsidie, daar zij volgens de tegenwoordige wet 4 maanden na de openstelling daartoe, voor méér dan honderd leerlingen, - behalve het hoofd der school Zr. Marie Paul - 2 Onderwijzeressen aan zich moet hebben en zij heeft er maar ééne, - Zuster Marie Agnes -; het Moederhuis kan geene tweede religieuse ondewijzeressen leveren en de weleerwaarde Heer Pastoor weigert eene leeke onderwijzeres toe te laten, zoodat, na verloop van 4 maanden, de moeite en pogingen aangewend om de rijkssubsidie te bekomen, verijdeld en verloren zijn en de school weder even als te voren eene niet gesubsidieerde bijzondere school is. Tot de gemelde pogingen - waarvan hier sprake is - behoort ook de vergrooting der school; in den achterwand derzelve is eene deur aangebracht welke toegang geeft tot een ruim locaal; waar thans de 3 laagste klassen onderwezen worden; de plaats welke deze vroeger innamen, is thans bezet door eenige leerlingen, die hare schooljaren voleind hebbende, dáár verder zich bekwamen in naaien, stoppen, mazen, merken, knippen.
16 okt 1897: De drie koeien van het Gesticht lijden in de weide aan mond- en klauwzeer; haar wordt eene medaille van den H. Benedictus aan de hoornen vastgemaakt; zij worden goed verzorgd.
28 okt 1897: Het vee is van mond- en klauwzeer genezen en geeft weder goede melk.
01 nov 1897: Doordien een spoorweglijn wordt aangelegd van Soest-BaarnUtrecht heeft de Spoorweg Maatschappij een stuk gronds behoorende aan het Gesticht gekocht en wel 36 roeden voor f 324,--.
15 feb 1898: Het vorige jaar werd de St. Michaël-school door het rijk niet gesubsidieerd daar het getal kinderen te groot was voor 2 onderwijzeressen; thans nu het onderwijzend personeel der school uit 3 gediplomeerden bestaat, is zij opnieuw heden voor de Rijkssubsidie geopend.
31 aug 1898: Hare Majesteit Koningin Wilhelmina heeft hare 18 jaren bereikt; haar kroningsfeest wordt in de St. Michaël- en in de Bewaarschool gevierd, weshalve de gemetselde speelplaats met groen, met vlaggedoek en het beeld der jeugdige vorstin versierd is, dáár worden de gezamenlijke leerlingen door het gemeente-bestuur heel bijzonder onthaald op chocolade, krentebroodjes, taartjes, bruidssuiker, chocolade-tabletten, terwijl aan de leerkinderen voor ieder gezin de beeltenis der Koningin in glas en lijst, ter herinnering aan het schoone feest wordt medegegeven. De vlijtigste en braafste leerlingen ontvangen een koperen gedenkpenning met het beeld der Koningin en het jaartal der kroning; zulks een penning ontvangt ook het Hoofd der school. De burgemeester van Soest, de edelachtbare Heer Loten van Doelen Grothe komt eene toespraak houden tot de leerlingen en vermaant haar hare Koningin te blijven achten en beminnen, waarna de kinderen zeer blijde en voldaan huiswaarts keeren.
07 jan 1906: Zondagavond half zes ontstond door onbekende oorzaak brand in de boerderij. Geholpen door de buren en anderen werden met veel moeite 2 koeien gered, als ook I vet en 4 magere varkens. Twee beste melkkoeien waren reeds door de rook gestikt. Spoedig was een menschen massa op de been, om hulp te bieden. De slang der waterleiding werd aangesloten zoodat men spoedig den brand meester was. Behalve 2 koeien verbrandde al het landbouw gereedschap wanmolen zeeften enzovoorts enzovoorts. De boerderij was verzekerd; het vee en de inboedel niet. Door de assurantie werd voor de schuur f 1.300,-- uitbetaald, bovendien f 100,-- voor gereedschappen.
01 mrt 1906: Met het oog op de later te bouwen nieuwe scholen, wordt de nieuwe boerderij achter in den tuin gebouwd.
03 apr 1906: Wordt de nieuwe boerderij reeds in gebruik genomen en de nieuwe koeien gestald en varkens opgelegd. De geheele boerderij met een haag afgesloten.
04 mei 1908: Plechtige inwijding der St. Jozef(jongens)school (thans Montessorischool, achter de Visserstaete). Om 10 uur plechtige H. Mis, opgedragen door de Directeur van het groot seminarie Rijsenburg, C. Houtman, geassisteerd door de geestelijke inspecteur pastoor Staring en de Eerwaarde Heer B. Batenburg (is een broer van huisarts J.G.A. Batenburg). Monseigneur Konings hield de feestrede, waarbij 36 genoodigden in de voorste (rijen) hadden plaats genomen. Waaronder Burgemeester en Wethouders, Schoolopzieners enzovoorts. Om 12 uur waren de kinderen opgesteld op de speelplaats, 90 van de bewaarschool met vlaggetjes, 170 kinderen der leerschool en 16 der naaischool. Onder het zingen van het Vlaggelied togen de genoodigden en belangstellenden door de 2 rijen kinderen heen. Reeds vooraf hadden de Heeren Zangers zich opgesteld in de school. Nadat Pastoor en Kapelaans zich met superplie en stola bekleed hadden, hieven de zangers het "VeniCreator"aan; daarna werden de kruizen gewijd, en een toepasselijk woord door de Eerwaarde Heer Pastoor gesproken. Onder het ophangen der kruizen trokken de kinderen de school binnen en zongen een welkomslied. Toespraak door een groot meisje, voordracht van 4 kleintjes, waarna het zangkoor een prachtige Cantate aanhief en werd besloten met een door alleen staande gezongen "Wien Neerlands bloed" enzovoorts. De genoodigden bleven nog ruim een uur vertoeven en een en ander gebruiken, terwijl de kinderen onthaald werden op chocolade en krentebroodjes.
Ook de zusters en verpleegden werden ruim getracteerd. Door de goede zorgen der Eerwaarde Heer Pastoor J.P. Reijmer werden de scholen ruim voorzien van leermiddelen. Voor het meubelement werd in de Gemeente gecollecteerd.
05 mei 1908: Met 176 kinderen is de nieuwe school begonnen, verdeeld in 8 klassen welke om de 9 maanden verhogen. (...... )
10 mei 1909: Bezoek aan de scholen van de Burgemeester (Loten van Doelen Grothe) en Mevrouw ter gelegenheid der blijde viering der geboorte van Prinses Juliana. Zijn Edelachtbare en Mevrouw onthaalde de kinderen op beschuiten met muisjes en sinaasappelen, de scholen waren voor die gelegenheid met groen en oranje versierd. De kinderen zongen toepasselijke liederen.
23 dec 1909: Jaarlijksche goeduitdeeling aan 146 kinderen die allen met een pakje van 3 á 4 stuks waaronder 20 jurken blijde naar huis gingen. De Eerwaarde Heer Pastoor en Kapelaans, 2 onderwijzers en eenige belangstellenden waren er bij tegenwoordig.
02 apr 1914: De Maatschappij Electrisch bedrijf maakt een begin met de aanleg van het electrische licht. Op aanvraag van den Heer H. van 't Klooster gratis aangelegd met bij levering van ornamenten. Een ornament met drie lichten voor de spreekkamer cadeau van den Heer Parmentier te Baarn. Aanleg voor electrisch strijken met 2 bouten, 1 kruik en melk warmer cadeau. 13 okt 1914: Belgische vluchtelingen worden in huis opgenomen. Acht ledikanten worden in de Refter opgezet en de kapelkamer tot eetkamer ingericht.
10 sept 1917: Hare Majesteit Koningin-Moeder bezocht het Gesticht. Om 5 uur reden de Koninklijke rijtuigen de voortuin binnen tot voor de looper die over den stoep heen de geheele vestibule bedekte. Hare Majesteit de versierde vestibule binnen tredend gaf soeur Superieure de hand, en zeide heel vriendelijk: "U is zeker de Moeder Overste". Daarna begaf zij zich naar Mijnheer Pastoor Reijmer die uit zijn wagentje H.M. welkom heette, en te kennen gaf, hoezeer zusters en oude van dagen Haar bezoek op prijs stelde en ten zeerste waardeerde enz. enz. Het oudste dochtertje van Dr.Rupert bood Hare Koninklijke Hoogheid een bouquet aan ( ) In de mannenzaal vroeg H.M. naar hunne werkzaamheden, leeftijd enz. en deelde zakjes sigaren uit. Gerrit van Hees bedankte uit aller naam waarna de Koningin-Moeder hem de hand gaf. De keuken werd bezichtigd en vandaar bezoek bij alle vrouwen die elke een zakje met versnaperingen ontvingen. (....) Na over de handwerken in de school gesproken te hebben, begaf H.M. zich in de benedenspreekkamer om Hare handteekening in de Annalen te zetten, en gaf een envelop met f 20,-- voor de zusters. (....) De Zusters dankbaar voor den goeden afloop van dit Hoog bezoek, gingen naar de Kapel en baden een Te Deum om O.L. Heer te danken.
29 mei 1918: Een houten loods wordt opgezet en met 5 fornuizen voorzien om te koken voor de Gemeente. Twee maal per week erwtensoep en 1 maal karnemelkspap. 6 á 700 liter per keer. Twee slagers halen te 4 uur ieder 200 liter terwijl het overige hier wordt verkocht a 12 cent per liter. Alles staat onder beheer der Zusters, en bij de uitverkoop is een agent van politie zoodat alles met orde en geregeld gaat.

29 sept 1919: Op de feestmorgen werd te 6.30 uur het H.Misoffer opgedragen op onze keurig versierde kapel door de Zeereerwaarde Heer Pastoor A.G.H.Vossenaar, onder de H. Mis gingen allen tot de H.Communie ( .....}
Daarna naar de speelplaats om de optocht der kinderen te zien voorbij trekken. Dit was een treffend gezicht. Beschenen door een heerlijke herfstzon trok de stoet van bijna 500 kinderen voorbij. Vier groote meisjes droegen een versierde baar waarop een reuzen bloemenmand wit met groen. Vier kleine meisjes droegen ellelangen guirlandes die van de baar afhingen. Anderen droegen groote bogen met groen en witte bloemen - vaandels met opschriften - vele kinderen droegen bloemen of vlaggen - de jongens hielden kleppermarsch met blauwe petten enz. enz. De zeereerwaarde heer Pastoor en verschillende Heeren Geestelijken vormden de achterhoede der stoet. De Zeereerwaarde Mère en Soeur Supérieure werden verzocht met de zusters plaats te nemen in de rijksversierde school. (.... ) Ook het R.K.Zangkoor liet zich hooren en voerde met de Symphonie begeleid, een Cantate uit "Kloosterjubel" - zeker een der schoonste stukken welke wij hoorden. (.... ) De Zeereerwaarde heer pastoor A.E.C.Vossenaar nam het woord en bood namens de feestcommissie het cadeau aan, bestaande uit een eikenhouten boekenkast, 2 tafels, 20 stoelen, een vloerzeil en de zaal in donker eikenkleur geschilderd (....}
01 okt 1919: De Commissaris der Koningin, van het Gouden feest vernomen hebbende, kwam met den Burgemeester en zijn griffier zijn felicitatie aanbieden. Reeds tevoren waren BurgemeesterBeaufortheeren Wethouders en Gemeentesecretaris (Benschop) hunne wenschen kunnen aanbieden.

BRON:
ANNALEN VAN HET ST. JOSEFS GESTICHT TE SOEST, 1869-1962 (ORIGINEEL IN ARCHIEF OLV VAN AMERSFOORT, DEELS IN KOPIE GEMEENTEARCHIEF SOEST).
N.B.: IN EEN ENKEL GEVAL IS, TER VERDUIDELIJKING OF AANVULLING, AAN DE OORSPRONKELIJKE TEKST EEN TOEVOEGING GEDAAN. DE TOEGEVOEGDE TEKST IS DAN TUSSEN HAAKJES GEPLAATST.