OORLOGSJOURNAAL VAN AALTJE BUTZELAAR-STALENHOEF ( DEEL 2 )

G.J.M. Derks

Deel 1 Oorlogsjournaal van Aaltje Butzelaar-Stalenhoef (VZTS winter 1999)

van een inleiding voorzien en bewerkt door G.J.M . Derks

Vervolg (1943-45)

In september 1 998 kreeg de heer Derks een bijzonder schriftje onder ogen met op het etiket : Mevr. Butzelaar, In dit schriftje heeft Aaltje Butzelaar Stalenhoef vanaf het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in Nederland tot even na de bevrijding in 1945 met enige regelmaat aantekeningen gemaakt en vele, zorgvuldig uitgeknipte, kranteberichten ingeplakt. Het schriftje werd bewaard door haar kleinzoon, de heer F. van Daatselaar te Hilversum, die toestemming gaf om de inhoud van het schrift te mogen publiceren.

1943

2 februari
Hevig ofweer geschut, licht te schude op bed.

6 februari
Zater[dag] Generaal Seyffart voor zijn huis dood geschoten. 8 februari.

Maandag 8 februari
Worde jonge studenten afgekomen van de school en van hun huis weg gebracht, niet weten waar heen

---
Een zoon van de bakker v.d. Flier weg gehaalt smorgen half vijf uit de bakkerij, is na 2 dagen weg geweest zijnde weer terug gekomen om dat hij tot tot de werk klas behoorde.

---
De boter nu 17 guide per pond. Kaas is nu f 4,50 per pond, hooikaas per p. 3,50.

6 maart
6 maard hebben onse klokken voor het laatst De Deum geluid. En 8 maard zijn ze weg gehaalt met het opschrift Wie met gewijden koggels schiet, wind de oorlof niet. En ook van Peters en Pauwelskerk en Soest zuid en van de Portestante kerk.

[N.B. deze aantekening komt nogmaals voor, maar wijkt enigszins af : Maandag 8 maard hebben onse klokken voor het laast geluid. Woensdag 10 maard zijn ze weg gehaalt met het opschrift : Al wie met gewijde kogel schiet, wind de oorloch niet. Ook in Soest Petreus en Plouw zijn ze weg en in de Kerkbuurd zijn ze verstroken.]

12 maart
En Vrijdag 12 maard zijn veel jongen jongens en jonge manne uit de werkende stand vertroken naar Duidsland om te werken.

maart
1943, in de week van 15 maard alle briefjes van Duisend en vijfhondert opgeijst.

maart
5 pond kippenmeel voor 6,50. 1 geit verkocht voor de 2de keer lamen voor f 600,00 in maard 1943.

mei
Nuchtere kalfere koste f 50, 70, 80 guide. Jonge geitjes koste 30 en 40 gul., bokjes 20 guide, keuje van 6 weken koste 100,30 guide, de eijere worde verkocht voor 80 cent, boter f 3 0 , het pond in mei 1 943.

1 mei:
In mei 1943 1 ham groene verkocht voor f 23,00 het pond. Paling word verkocht voor 4 a 5 guide het pond. eijere 8 0 eend het stuk. De boter is op heden f 20 guide en op de bon niet te krijgen, ook geen kaas.

mei ?
M et moetwil een agend van politsie dood geschoten C.J. Wolf ouwd 36 jaar NSB te Baarn. Van 23 mei of moeten alle radios ingeleverd worde.

7 mei
De Lange van de Heuvelweg een over s morgens om half 4 en om half 7 mee genomen 8 mei Tunesen is 8 mei gevale.

1 juni
Een koe verkocht voor vierduisend en vijfhondert gulden 1 junij.

ca Juli
De eijere worde nu verkocht voor een guide het stuk.

9/10 juli
Van 9 op 10 julij een aanval op Sicilië begonnen.

17 juli
De Rietakerk in Amsterdam geheel in puin, over het IJ.

22 juli
Jan Kaats aan gehouwde 22 julij donderdag en 2 maande vast gehouwde.

23 julij
de Hooftstad van Sicilië zich overgegeven.

Juli ?
Ook op Leerdam zijn bomme omlaag gegooit. Pasterie en kerk erg beschadigt de pastoor met een gebroken arm er uit puin gehaalt, ook op het kerkhof, als het waren omgeploegt

2 augustus
Jan Brouwer en zijn vrouw opgehaalt, 2 augustus maand 1943.

september
Het laast van september 1943 bomme gevale in Laren 2 boerderijje, 2 vila en verschelene straten de ruiten stuk.

9 november
Mijnheer Revers en zijn vrouw wegehaald. smidag half 4

10 november
Een overval op het polisie buro. 12 hondert patronen en 6 revolvers mee genomen. En de acht in de cel gesloten.

16 november
in de avond Schiphol gebomedeert, ook weer Berlijn gebomedeerd.

november/
De koeje worde verkocht met de vrijhandel van 1000 tot 4 duisend. Varkensvlees 11

december
gulde en spek 18 guide en gesmolten vet 25 guide. Een klos garen 5 guide anders niet te krijgen. De eijere 110 a 125.

december
De keuje van 6 weken ouwd worde verkocht voor f 115,00 per stuk, de eijer koste 1 guide per stuk, de boter 23 a 24 guide per pond.

4 december
Op 4 desember zijn bomme gevale op Hoogland, geen slagtofers, maar veel materiale schade.

23 december Baarn.
Vrouw Brouwer 23 desember thuis gekome uit contrasiekamp uit Vucht. Soest. En ook Mevrouw Otten uit Niew Marienburg.

27 december
De tandarts Koning [of Koring ?] in Hoevelaken doodgeschoten en daar in een veld begrafen.

29 december
Een overval op het klooster op de Lagen Vuursche met drie atous [ = auto'sl, alle levens mindele en dieverse meegenome. En de Eerwaarde Rector en de Eerwaarde Moeder ook en de andere zusters opgesloten van smorgen kwart voor 8 tot savons 9 uur zonder eten en wat ook.

1943??
[op een los briefje :] Van de Grift de bewoonde van de boerderij de Uilt voor joode verraade 3 jaar al in de kamp geweest en nu 20 jaar. En Baron Van Lynde ook al een tijd weg en nu f 500 hondert duisen guide boeten. Alteburg in 43 opgehaald en 3 duisend guld boeten en komt weer los in mei 1947.

1944 Soest in dieppe rouw.

11 januari
Maandag. SS man op 11 janewarie doodgeschoten die op zoek was naar onder duikers.

13 en 14 jan
Donderdag 13 en vrijdag 14. Jonge Heer Koevoets aan geschoten en ook Jan Schalks aangeschoten. Houwtman onderwijser en Goor gemeente opzichter doodgeschoten. Avond. Boons [?] mr. smit uit de Eijgedomsweg ook. En dondterdag] en vrijdag 13 en 14. Zijn verschilende menschen opgehaald als gijselaars, zoo men zegd 26 in getal.

15 januari
en zaterdag 1 5 janewarie om 9 uur binne wesen.

15 januari
eijere koste nu 1 50 het stuk.

19 januari
De zusters van St. Jozef verdreven en het gesticht en de schoole in beslag genomen. De zusters van St. Jozef moeten er uit en hebben onderdak gevonde in het huis van Mevrouw Bevers, Korte Brinkweg. De ouwde vrouwtjes mee genomen en de ouwde manne hun eijgen weg zoeken bij familie.

28 januari
Een inval gedaan vrijdag 28 janawarie aan de Stadhouwderslaan door veraad een 2tal jooden die gevlugd zijn en later weer gevonde en naar het Poliesie Burouw gebracht waar ze zelfmoord gepleegd hebben en op een andere vila de Radio gevonde en de ouwde meheer meegenomen.

29 en 30 jan
5 huisen op de Wilemienalaan in beslag genomen en de bewoonders er uit en ander huisvesting zoeken en ook de St. [Mues ?] hoeven

30 januari
Bomme gevale in Amersfoort Luesderweg en Kapelstraat. Kapelstr. alle panne van de [diaken en alle ruiten stuk, hälfe meter zand in de kamers uit een gat in Leusderweg waar een bom gevale was.

8 en 9 febr
8 en 9 febrewarie 1944. De telefoon toestele weg gehaald en verboden te gebruikke.

12 februari
12 febrewarie. 2 manne dood geschoten van de Groenne Polezijn.

14 februari
Als straf 12 jonge jongens opgehaald en het personeel van 't gemeentehuis naar huis gestuurd, en van die 12 zijn er 3 dood[ge]schoten.

21 februari
10.000 uit geloofd als belooning voor diegene de moordernaar of naars aan wijzen, en evens eens alle Soesters om 9 uur van de straat of wesen, en om 8 uur alle cafes gesloten zijn.

21-23 februari
Op 21 en 23 hebben de Engels Nijmegen, Arnem en Enschë gebommedeerd welk Keete van oom Wouter is wonder boven wonder er goed of gekomen door haar man haar tegen de grond trok. Er zijn 53 gernaat scherte uit de kamer gehaald.

22 februari
Nijmegen gebomedeert, de half stad is weg.

8 maart
Bomme gevale op Soesterberg, heel veel doodde en gewonde. Veele huisen berooft van panne en glas en de heele straat baan vernield en 80 mense aan de weg bedient.

17 maart
Jufrouw Revers uit de contrasie kamp verlost, haar man opgezonde naar Duidsland. Kleef.

26 maart
Zon 26 maard. Umuide en Velsen gebommedeerd, het moet vreeselijk geweest zijn, boome eewen ouwd als punters uit elkander gevlooge. En wij konde het hier goed vernemen maar niet weten waar het was.

maart
De boter kost nu 25 guide het pond, eijere 70 en 80 eend.

april
De Eerwaarde Moeder en de Re[c]tor is ook thuis gekomen, maar de consersie [conciërge?] nog niet.

april
Een zog met 14 keujen verkocht voor 6000 gul, een dood keuj van 14 dagen voor f 25 guide, de boter kost nu 30 guide, 1 klos garen is nu 10 guide

mei
In de mei maand erg rustig en stil, in het laast van mei de treine beschoten en op de lokmotiefs, veel doode en gewonde,

begin juni /
8 Soestenaare weer opgehaald en weg gebracht naar Vucht, ook de vrouw van Cors Lam.

6 en 7 juni
Weer los gekome 22 juni. In Eemnes een overval geweest van 2 Duidsers en 3 boereknegs om geld los te krijgen en gouwd.

6 juni
De ovasie begönne in Frankrijk. De heele maand juni de treine beschoten. Onder reizigers en masinisten en stokers honderde doodde en gewonde.

16 juni
De Lange thuis gekomen. Tensen ook thuis.

4 juli
Zaterdag de trein in Amersfoort beschoten.

20 juli
Hiltely aanslag gepleegd, 6 onderofesiere dood geschoten.

25 juli
Weer om 10 uur binne wesen.

15 augustus
Soesterberg gebommedeerd. Veele doodde en gewfonden]. Ook in augustus overval op de treine geschoten. Een klos gare 10 guide,

augustus
de laaste week 2 koeje gestolen geslagt in het land en erg gebeult

augustus
Op Soestdijk gehoord. 2 autos met munusie achter het St. Antonius ziekehuis wegens vonke uit elkander gesprongen, alle ruiten stuk van achtere.

3 september
Soesterberg gebommedeerd voor de 5de keer.

4 september
Maandag 4 september en Dinsdag 5 alle Duitsers weg getroken met pak en zak. Een woensdag weer terug gekom met legen wagens en autos. Een woen[s]d[ag]nacht aan de hoofdweg alle fie[s]tse en wagens en alle wat naar hun gading gestolen, ook autofete [?] en N..

6 september
om 8 van de straat.

15 sept.
De Engels in Maastr. omgeving

17 sept.
Einhove en omstreke

17 sept.
Op de Utrechseweg 6 doode. Zondag 17 september de heele lucht vol met Engelse vliegtuigen en hevig schieten op A[u]tos, en de heele week schieten op treine en lokende motiefe. Veele doode.

20 sept.
Nijmegen ook hevig gevochte, de Rijn over getroken. Woensdag 20 looppen geen treine meer, ook geen post bezorgt. De boeren aan de brink alle 2 koeje levere.

24 sept.
de trein van Utrecht naar Amer[s]foort beschoten. 2 doodde, de trein met krij[g]sgevangene. De laaste tijd altijd maar schieten op A[u]tos.

13 oktober
1 trein met munutie in de lucht geschoten heel Soesterkwartie[r] de ruiten stuk en veele huisen als kaartehuis in elkander gevalen.

15 Oktober
Henk opgepik[t]. [Wie is Henk ????]. Veele vlu[ch]telinge uit Arnem, 300 0 komen op Soest. 19 October kome nog twaalf duisend uit Barneveld en omstreken.

16 oktober:
Hevig bomedeere in richting Amersfoor[t] in het Soesterkwartier en sporen sta[t]ion. Alle manne van 17 tot 45 jare opgeroepen om in Soesterkwartier te gaan werke. Een boot die klaar om naar Duitsland te gaan met erdal schoensmeer een bom op gegooit en de boot gezonke en de Eem lag vol met erdal doosje

22 oktober
een bom gevaie op 2 huisen aan de Koninginnelaan en de hele straat van voore de ruiten stuk en drie doodde.

26 oktober
De boerderij van wed. Kok in de lucht geblazen. Weer 6000 vlu[ch]teiinge uit Appeldoorn in Soest en omstreken gekomen.

27 oktober
Het huis van Baselij ook in lucht geblaas.

9 november
Rasie op alle manne v[an] 17 tot 50 jaar. 1 klos garen verkocht voor 8,50 per stuk.

1945

januari ??
In Scheveninge zijn 12 mane gijselaars dood geschoten.

januari
Kost de boter 45 guide het pond, het vlees 16 guide het pond, fles olie 70 gul[den].

3 februari
Op 3 febrewarie een bombardemend mee gemaak[t]. 7 doodde net achter ons huis.

5 februari
20 menschen uit contrasiekamp gehaald om alva [?] doodgeschoten te worde om dat er een huisje na munuitsie in de lucht gevlogen was.
De gouwtrenett zijn verkocht 10 kilo voor f 21, - [?]

5 februari
Burgemeester Reigerstraat gebomedee[rd], veel huisje weg, 3 dood en 1 9 gewonde.

19 maart
8 manne doodgeschoten omdat er een Es6 doodgeschoten hadde in de Westerstraat. Het vlees kost nu 25 g[ulden] het pond, rogemeel 11 guide, tarwe 14 g[ulden], luisevers f 22 het pak, fles oh f 60, boter en spek niet te krijge, alleen ruile

19 juli
Jan Brouwer thuis gekomen.

Hier eineiigen de aantekeningen van mevrouw Butzelaar-Stalenhoef. Geleidelijk aan zal na de bevrijding het "normale" leven weer op gang zijn gekomen. Het contact van mevrouw Butzelaar met haar (stief)zoon Piet verliep echter aanvankelijk nog zeer moeizaam. Uit een brief van Piet verzonden vanuit Nyegezi (of Ngegezi?) van 24 juli 1945 - dus ruim twee maanden na de bevrijding - blijkt namelijk dat het postverkeer vanuit het noorden van Nederland nog altijd niet goed op gang was gekomen. Wel werd in Nyegezi gezegd dat in Nederland weer genoeg te eten was, maar Piet maakte zich nog ernstige zorgen over zijn moeder en vooral ook over zijn (half)zuster Martha en haar gezin met kleine kinderen. Hij was benieuwd naar de verdere familie en of de huizen nog overeind stonden en waarom zijn moeder naar de Heuvelweg was verhuisd