De schatten van het gemeentehuis .... slot

Joop Piekema

"Ach, mijnheer Piekema, de tijd die we aan u besteden is maar één seconde van de eeuwigheid". Dit antwoordde een Goese archiefambtenaar op mijn vraag of ik niet teveel tijdsbeslag op hem legde. De ware archiefmentaliteit!

Ik was in Goes - de plaatselijke uitspraak is "Hoes" - om te kijken hoe de "Easy Photobase" daar werkte. Het gemeentearchief zetelt in het rond 1555 gebouwde perceel Wijngaardstraat 3, waarin gedurende drie eeuwen diverse burgemeesters en schepenen van Goes, een president van de rechtbank, en nog vele andere notabelen woonden. Het pand ziet er aan de voorkant niet zo groot uit, maar 't is zeer diep, zodat het archief over een gigantische ruimte beschikt. Bij het binnengaan viel mijn oog op een vitrine - een "lokkertje" voor 't publiek - met wat foto's en prentbriefkaarten.
Daarboven hing een groot eind 19e eeuws mansportret, waarbij een bordje "wie ben ik?".
Het Goese gemeentearchief beschikt over zo'n 60.000-75.000 foto's, opgezet op fotokartons en opgeborgen in 100 bakken. Dat is nogal wat voor een gemeente van 35.000 inwoners. De collectie heeft zich zo kunnen uitbreiden, omdat iedere Noord- en Zuid-Bevelander, die afstand wil doen van oude foto's en documenten, deze naar het Goese archief brengt. Kijk, en dat moeten we nu in Soest ook hebben! Maar eerst wilt u weten wat de "Easy Photobase" nu wel is. Dit is een systeem voor digitale beeldarchivering dat onlangs door de gemeente is aangeschaft. Het voornemen is om onze fotocollectie, ruim 10.000 afbeeldingen van 1880 tot heden, in de komende jaren digitaal op te slaan (te scannen), te beschrijven, en vervolgens op internet aan te bieden. Henk Gerth en ik zijn druk bezig ermee proef te draaien. De klant die straks wil zien wat wij - als willekeurig voorbeeld - van de Soesterbergsestraat in huis hebben, krijgt alle fotootjes van deze "avenue" voor zich in postzegelformaat op het scherm. Naar believen zijn deze postzegeltjes "op te blazen", waarbij tevens de historische informatie verschijnt. Foto plus info is meteen uit te printen. Het ei van Columbus!
Maar we mogen vooral niet verzuimen ook aan de fysieke collectie de maximale zorg te blijven besteden. Want "de virtuele wereld", hoe wonderschoon ook, is en blijft een fragiele wereld. Het zij daarom nogmaals gezegd: niets kan tippen aan "het oude goud", de foto's en prentbriefkaarten in het echt, die we onder maximale condities voor ons nageslacht dienen veilig te stellen. De foto's en prentbriefkaarten dienen daarom, als ze zijn gescand, met zuurvrije tape op zuurvrij karton te worden "opgezet", waarbij tevens de geprinte historische beschrijving op de achterzijde van het karton wordt bevestigd.

Vervolgens worden de afbeeldingen, onder toevoeging van een straatannex volgnummer, per straat weggezet. De Birkstraat bijvoorbeeld heeft als straatnummer 330; de foto's worden zodoende genummerd 330-1, 330-2 enzovoorts.
Komende herfst beginnen we - u mocht het welhaast verwachten - met de Birkstraat. Als wij een straat onderhanden hebben, dan leg ik meteen de eigentijdse situatie in diverse fotografische "doorkijkjes" vast. Oud en nieuw worden zodoende in één keer verwerkt. Zo is de Birkstraat al volledig nieuw gefotografeerd.
U begrijpt het wel, het is een klus die nog vele jaren zal vragen, tot het moment dat ze ons het gemeentehuis uit moeten dragen
Maar er is meer te doen.
Op korte termijn verschijnt de tweede druk van ons boek "100 jaar Soest en Soesterberg in woord en beeld". Bestellingen kunt u opgeven bij Museum Oud Soest of bij boekhandel v.d.Ven.
We bereiden de komende exposities "kijk uw wijk" voor. In oktober a.s. worden Soesterberg en Soestduinen tentoongesteld, en in januari 2000 volgt Soest-Zuid. Uiteraard wordt ook in deze exposities het oude tegenover het nieuwe gezet.

Slager J.B. v.d.Berg - ook wel "soepie" genoemd, vanwege de heerlijke erwtensoep die hij maakte - met zijn vrouw, J.M.v.d.Berg-v.Ee en twee van hun kinderen, opgesteld voor hun zaak aan de Kerkstraat 22. Een foto uit de jaren '30. De koe wordt niet, zoals misschien gedacht, in de slagerij geslacht. Dat was ook toen, op grond van de Vleeskeuringswet 1919, ten strengste verboden. Het betrof een prijskoe, die naderhand naar het slachthuis aan de Lange Brinkweg zou worden afgevoerd. Slagerij v.d.Berg was tot 1960 gevestigd in het pand waarin we tegenwoordig kaashuis Pieter Bor aantreffen. Het pand, nu genummerd Kerkstraat 40, maakt, na grondige verbouwing, onderdeel uit van een blokje. Rechts is een huis aangebouwd.. De foto, kortgeleden verworven, zal zeker te zien zijn op onze expositie "de sappelende Soester middenstander".

Ons volgende plan is om medio 2000 de expositie "de sappelende Soester middenstander" te presenteren. Wij zijn dan voornemens om oude afbeeldingen van middenstandszaken uit de jaren 1900-1960 - het liefst met de middenstander erbij - uit het vergeetboek te halen. Naast de oude afbeelding komt, zoals gebruikelijk, een foto van de huidige situatie te hangen. Wie weet heeft u in uw album of schoenendoos ook nog wel iets leuks voor ons zitten! Wij laten er bij Willem van Oosten een afdruk van maken, en dan krijgt u het origineel weer keurig retour.
De rubriek "verdwenen Soest" keert, na anderhalf jaar afwezigheid, binnenkort in de Soester Courant terug. Gijs van Brummelen is bereid gevonden de verzorging van de rubriek op zich te nemen. Dit alles is bedoeld om ons Soester gemeentearchief meer acte de presence te geven. Want wij willen hier in Soest een archiefdienst met een brede taakstelling, uitgangspunt ook van de nieuwe provinciale cultuurnota.

Oók van net over de gemeentegrens wordt verzameld. Boerderij "De Eult" of "De Oelte" stond op het grondgebied van Baarn, en vanuit Soest komend, aan de linkerkant van de Torenlaan, even voorbij de Naald. Opvolgende families Van de Grift oefenden er het boerenbedrijf uit. De boerderij brandde op 18 mei 1900 tot de grond toe af maar werd herbouwd. De foto toont de situatie van vóór de brand. Koningin Emma ging er vaak een glas melk drinken, (gegevens Historische Vereniging "Baerne").

Naast het overheidsarchief als traditioneel werkterrein dient zo'n archiefdienst nieuwe stijl ook particuliere archieven van bedrijven en instellingen te verwerven, een fotoverzameling bij te houden, een historische bibliotheek te bezitten, een krantenverzameling op orde te hebben, en een documentatieverzameling (brochures, folders, knipsels, kaarten) te presenteren. Archieven en historische verzamelingen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden en vormen samen, in brede zin, het Soester gemeentearchief, ten behoeve van de openbare dienstverlening, dicht bij huis en laagdrempelig. Zo willen we het hier, voor nu, en hopelijk tot in lengte van jaren!