Familieparochie

J.E.J. Hilhorst

In Soest-Zuid staat aan de St. Willibrordusstraat de kerk van de parochie van de H. Familie. De Kerk , die in 1939 is geconsacreerd, is geplaatst op de gemeentelijke monumentenlijst.
Bij gelegenheid van de herdenking van het 50-jarig bestaan van de parochie heeft het kerkbestuur een boekje over de parochie uitgegeven (Vijftig jaar Parochie H. Familie - P.J. van den Breemer).. 
De bouw van een nieuwe kerk op de Bunt is jarenlang besproken in de vergaderingen van het kerkbestuur van de Petrus en Paulus parochie. 

Uit de notulen van het kerkbestuur van 2 oktober 1935 blijkt dat N.V. Bouwterrein en exploitatie Maatschappij "Heidebloem" te Naarden kosteloos een terrein tussen de Oude Utrechtseweg en de Piasweg aanbiedt, ter grootte van 1.44.01 ha, alsmede een stuk grond ter grootte van 2400 centiare tegen betaling van fl. 5000,= = (samen uitmakende het kadastrale perceel gemeente Soest sectie D nummer 1796) onder voorwaarde dat daarop binnen een tijd van vier jaren een R.K. kerkgebouw gesticht zal worden. Om de onafhankelijkheid van de "Heidebloem" in toekomstige transacties veilig te stellen werd het hele perceel D 1 796 voor de prijs van fl. 6000, = = aangekocht.(Zie:Uit de geschiedenis van Soest - deel 3; De Petrus en Paulusparochie door F.S.I. Knaapen)
Het naastgelegen stuk grond (huis, gelegen aan de Oude Utrechtseweg 11, bouwland en dennenbos ter grootte van 0.47.89 ha, sectie D nummer 1987, wordt aangekocht van de erven Evert Hilhorst (Evert Hilhorst en Jannetje van 't Klooster) . 

Evert Hilhorst en Jannetje van 't Klooster 

De erven Hilhorst 
De woning was een daggeldershuisje, van het type waarmede De Bunt rijkelijk was voorzien. Op het bouwland werd graan verbouwd. Het gezin 'Hilhorst' verliet het daggeldershuisje, maar de leden hebben zich bijna allen in de directe omgeving gevestigd. 
Evert Hilhorst (*30-6-1862- + 20-7-1930) en Johanna van 't Klooster (* 15-4-1864- + 1-9-1940) kregen 5 kinderen, t.w. 

Hermanus Hilhorst (* 27-7-1891- +25-08-1973).
Zijn beroep was grondwerker. Op 16-8-1937 trad hij in het huwelijk met Hendrika Josepha van der Bilt (* 13-11-1899- + 05-07-1981 te Vleuten). Zij woonden op Oude Utrechtseweg 41 (hoek Braamweg/Oude Utrechtseweg) en kregen een kind, Evert Roelof. Evertje overleed reeds op jeugdige leeftijd (*9-111939 - + 29-4-1948). Voor deze woning is eind 70-tiger jaren een sloopvergunning verleend. 

Teunis Hilhorst (*1 8-08-1 892- + 22-4-1969).
Hij was eveneens grondwerker; bleef ongehuwd en was inwonend op Braamweg 88. 

Cornells Hilhorst (* 22-10-1893- +16-05-1929). Hij is in 1919 vertrokken naar Tilburg en vestigde zich op het adres Molenstraat 170.
Hij trouwde met Cornelia Maria Mommers (*25-11-1 893 - + 03-01-1967). Uit dit huwelijk werden 2 zonen en een dochter geboren. 

Everhardina Hilhorst (* 8-5-1 898 - +13-10-1984).
Zij trouwde met Cornells Hilhorst, timmerman van beroep.(*25-1 0-1 898 - + 14-1 1-1 988). Zij vestigden zich op Duinweg 2c (thans nr. 8). Het huwelijk bleef kinderloos. 

Egbertus Hilhorst (*26-10-1899- + 5-6-1990).
Zijn beroep was tuinman. Hij trouwde op 27 november 1940 met Jacoba Helena Elfrink (* te Losser op 25-4-191 1 - +29-6-1993). Zij betrokken een woning aan de Duinweg 2a (later hernummerd in 4). Drie zonen en twee dochters zijn uit dit huwelijk geboren. 

Nieuwe bestemming 
Het huis en bouwland kregen een nieuwe bestemming. Het werd bestemd voor de bouw van een kerk en pastorie voor de nieuw op te richten parochie. In 1938 wordt het nieuwe uitbreidingsplan, waarvoor in januari 1938 in verband met het plan om een openbaar gebouw te stichten wijziging was aangevraagd, door de Kroon goedgekeurd. Het daggeldershuisje heeft nog lange tijd naast de kerk gestaan. 
In februari 1 938 werd aan het Aartsbisdom machtiging gevraagd om een schetsplan hiervoor te ontwerpen. Kardinaal-Aartsbisschop Mgr de Jong geeft toestemming voor een voorlopig ontwerp. De opdracht wordt verstrekt aan architect Clemens Hardeman te Oldenzaal, samen met architect Am. Brouwer uit Soest. Bisschoppelijk adviseur is J Starmans. 

Het kerkgebouw en pastorie. 
De aanbesteding van de kerk en de pastorie vindt op 12 oktober 1938 plaats. Enkele bijzondere bepalingen uit het bestek zijn vermeldenswaard, omdat zij zo duidelijk het tijdsbeeld van toen weergeven.
a. 60% van de werklieden moeten zijn uit de parochie en als geschoolde vaklieden bekend staan.
b. Zij moeten alle R.K. georganiseerde bouwvakarbeiders in stand en vakorganisatie zijn.
c. Onderaannemers worden niet toegestaan en de aannemer moet R.K. georganiseerd zijn en werken onder directie van het R.K. kerkbestuur van de H.H. Petrus en Paulus kerk en/of de gemachtigde architect. 

Er zijn zeven inschrijvers en de laagste inschrijver is aannemer H. van Keulen te Amersfoort voor het bedrag van fl. 76.687,= =. De bouw wordt gegund aan de laagste inschrijver. Medio november 1938 gaat de eerste spade de grond in. De eerste steenlegging is op 8 februari 1939. De aanleg van de electriciteitsvoorzieningen wordt gegund aan J.C. Koelink te Soest en de verwarming van kerk en pastorie aan G.W. van Keulen (Amersfoort). 

Kerk van de parochie van de H. Familie

Het kerkgebouw
Het kerkgebouw is een in bakstenen, in traditionalistische (neogotische) stijl uitgevoerde pseudo-basiliek met een centraal geplaatste, deels ingebouwde westtoren. Deze wordt geflankeerd door octagonale, met drie zijden in het hoofdvolume opgenomen zijkapellen en aan de oostzijde afgesloten door een hoog opgaand, smaller en rechthoekig gesloten koor waarop haaks geplaatst een tweetal lagere volumes, waarin ondermeer de sacristie. Het kerkkoor en het schip alsmede de haaks daarop staande volumes liggen onder een doorzalend zadeldak, gedekt met rode pseudo-romaanse pannen. De vierzijdige torenspits en de schilderdakjes van de flankerende zijkapellen hebben een Rijndekking van rode leien. Het kerkschip heeft laterale gelede contreforten; in de aldus gevormde traveen lancetbogige venstertripletten. Dit laatste motief wordt herhaald in de topgevels van de beide aanbouwen. 

De ongelede westtoren heeft een spitsbogige inpandige portiek waarin een getoogde dubbele houten deur; boven de portiek bevindt zich een glas-in-lood roosvenster en op de klokkenverdieping gekoppelde spitsbogige galmgaten waarover de wijzerplaten. De gevels worden afgesloten door een rondboogfries. Rondboogfriezen zijn ook toegepast als daklijst bij de veelhoekige zijkapellen, het kerkschip en het koor. Op de westelijke kopgevel van het koor bevindt zich een klokkenstoel met luidklokje. Op de torenspits is een smeedijzeren kruis aangebracht. 
Het metseiwerk is in Vlaams verband, platvol gevoegd. Een strekse laag ter afsluiting van het trasraam. De topgevels hebben een keeperboogomlijsting. 

De kerktoren van de H. Familiekerk in aanbouw

Het interieur 
Het kerkschip bestaat uit een breed middenschip, geflankeerd door smalle zijbeuken. Zij worden van elkaar gescheiden door spitsbogige scheibogen op gemetselde kolommen bekroond door een natuurstenen kapiteel bestaande uit een kwart-holle echinus en abacus. Gemetselde kruisgewelven tussen spitbogige gordelbogen. Het koor is van het schip gescheiden door een spitsbogige triomfboog en heeft een ribloos stergewelf. 
In de loop der jaren is de kerk 'aangekleed'. In 1941 is begonnen met een nieuwe kruiswegstatie door de kunstschilder B Meddens te Hilversum. De kruiswegstatie, die nu in de kerk aanwezig is, is geschilderd door Lambertus van der Kooy. In 1942 kreeg de kerk haar devotiekapel van O.L.V. van Altijddurende Bijstand (ontworpen door H. Kloosterman te Hilversum) en het H. Theresiabeeld, ontworpen door de heer L. Dresme te Utrecht. 

De pastorie 
De aanpalende pastorie is door middel van een 'galerij' onder een zadeldak met de kerk verbonden. Het pand is op een rechthoekige plattegrond, bestaande uit twee bouwlagen en een zolderverdieping onder een doorzalend zadeldak, gedekt met rode pseudo-romaanse pannen. 
De voorgevel is a-symetrisch met links, op de hoek, een rondbogige inpandige portiek. Op de begane grond is een tweetal tweelicht vensters met glas-in-lood bovenlichten; op de verdieping een tweetal drielichtvensters. Het pand heeft uitkragende schouderstukken en een keeperboogomlijsting rond de topgevels. 

De inventaris
(Beschrijving uit inventarislijst van het kerkelijk kunstbezit van het Aartsbisdom Utrecht 1982)
De voorwerpen, die zijn opgenomen in de inventaris en onder toezicht staan van de Diocesane Commissie Kerkelijk Kunstbezit, zijn als volgt omschreven: 
a) preekstoel - h. 1 20 - b. en d. ca 300 cm; koper; van Rosmalen; ca. 1940. Rechthoekig basement met afgeschuinde hoeken; hierop hekwerken met koperen reliëfs van Christus als leraar, de rechter hand opgeheven, de iinkerhand steunend op geopend boek. Hij is gezeten op wolken en de symbolen van vier evangelisten; hierboven in letterfries het Christus-monogram en de namen van de vier evangelisten; platte bovenrand waarop aan de voorzijde een eenvoudige lezenaar. Schenking Mevr. Lommen. 
b) muurschildering (in priesterkoor); secco; rechts onder gesigneerd: Stokhof de Jong; XXc. De gehele bakstenen achterwand is beschilderd; de schildering loopt van boven uit in drie puntbogen; de middelste boog God de Vader, tronend, omgeven door engelen, de Geestesduif, daaronder een kruisbeeld; in de bogen links en rechts engelen, daaronder vele heiligen; in de onderste zone mannen, vrouwen en kinderen, het geheel een voorstelling van de triomferende kerk. ( het daggeldershuisje, bewoond door de familie Hilhorst, dat plaats heeft gemaakt voor de familiekerk, is eveneens in de muurschildering afgebeeld). 
c) vijf gebrandschilderde ramen (in doopkapel ) en drie gebrandschilderde ramen in Maria kapel. h. 1 50 - b 45 cm; gesigneerd: Stokhof de Jong; XTC. 
d) Kelk en pateen; kelk ca 1 900 of later. Zeslobbige, geprofileerde voet met punten tussen de lobben en opengewerkt randje; op de lobben gegraveerde voorstellingen van heiligen; zeszijdige stam met gotisch traceerwerk; nodus met zes grote medaillons (de emailles zijn verdwenen);ajourtegencuppa met fries. 
e) Kelk en pateen; Ronde konische voet; op de welving de gedreven voorstelling van Christus aan het kruis met Maria en Johannes; gerekt bolvormige nodus van agaat tussen twee ringen met lichte vertikale ornamentering. Inscriptie: "Geschonken door vader en moeder bij mijn priesterwijding 20-07-1952". Herkomst: erfenis van pastoor E.P. van Wijk. 
f. Kelk; Ronde, schuin oplopende voetrand; na insnoering een hoge, gehamerde bekervorm met opgelegde kruisjes. Pastoor E.P. van Wijk (maart 1981) 
g) Ciborie; Zeslobbige, geprofileerde voet; onversierde welving; aan de onderzijde van de ronde stam een zeszijdige profilering met parelrand; aan de nodus zes ronde emaux met o.m. IHS en XP monogram, onversierde cuppa; licht gewelfd deksel met staand, gelijkarmig kruisje.
Inscriptie: "5 maart 1978 H. Doopsel Maria Franciska Mautenaar. Dono dedit congregatio SS. Familiae virorum erecta in ecclesia P.P. Preadicatorum Neomagi 1881". 
h) Ciborie; Konische voet met geprofileerde voetrand; op de welving een opgelegd XP monogram; ronde stam; schijfvormige nodus; onversierde cuppa; gebold deksel met staand kruisje. 
i) Ciborie; De ciborie is mat verguld. Ronde platte voetrand; konische welving; gedrukt bolvormige nodus; onversierde cuppa; tentvormige deksel waarop een soort kroon, waarin een staand kruisje. 
j) Monstrans; Ronde voet met verdikte voetrand; op de welving de tekst: JERUSALEM DOMINUM, LAUDA DEUM TUUM SION; aan de onderzijde van de stam krulwerk; ronde lunula met rand van emaille, hier omheen krulwerk en stralen, die met elkaar verbonden zijn door twee concentrische cirkels.
Inscriptie:" Me donum dedit Heidebloesem 1939". 

                                                     Interieur kerk

De klokken 
In de toren zijn drie luidklokken aanwezig. De oudste klok is gegoten in 1939 door de Fa. Eijsbouts te Asten. De klok weegt za 625 kg en is genaamd "Heilige Familie". op de klok is een tafereel van de H. Familie afgebeeld en voorzien van de volgende tekst: 
"laudo deum verum plebem voco virginum
defunctos ploro pestem fugo testa decoro
me d d rudolphus Schneider an MCM XXXIX" 

De grote klok weegt ca 1025 kg en is genaamd "St Jozef". Deze klok wordt bij rouwdiensten geluid en wordt daarom ook wel de doodsklok genoemd. Deze klok is voorzien van de tekst: 
" St Jozeph no vivos duc nosque in morte Were 1953" 

De derde klok, de H. Mariaklok, weegt ca 750 kg. Op deze klok staat de tekst vermeld: 
"Maria vocos in nomine Jesu pulsor 1953" 

Boven het priesterkoor is nog een 'consecratieklokje' aanwezig. Deze is voorzien van de tekst: 
"Ave Maria 1939 G. Eustenbourg Asten" 

De parochie. 

De pastores tot 1990. 
Met ingang van 11 oktober 1939 heeft aartsbisschop Dr. Johannes de Jong besloten tot de oprichting van de nieuwe kerkelijke parochie onder de bescherming van de H. Familie Jezus, Maria en Joseph. De nieuw gebouwde kerk wordt tot parochiekerk verheven en wordt toegewijd aan de Heilige Familie Jezus, Maria en Joseph. De beschrijving van de parochiegrenzen is gepubliceerd in Analecta 1937/1939. 
Tot pastoor wordt benoemd Rutgerus Gerardus Lommerse (was tevens bouwpastoor). Hij was als stichter van de parochie een bekende persoonlijkheid in Soest. Geboren op 10 maart 1895 te Ter Aar (ZH), werd op 15 augustus 1922 tot priester gewijd door wijlen Mgr H.van de Wetering. Voor zijn benoeming tot bouwpastoor te Soest-Zuid (1 938/1 939) was hij achtereenvolgens kapelaan in Hegdam, Delden en Utrecht. Tot zijn emeritaat in 1966 is hij pastoor van de familieparochie geweest. 
Pastor Gerard Weersink, die in de zestiger jaren onder pastoor Lommerse als kapelaan in de parochie werkzaam was, omschrijft Lommerse als "een oude diep gewortelde eik de aartsvader van de parochie. Soms ruw van bast, maar met een hart van goud."6 Pastoor Lommerse overleed op 5 april 1968 te Eiden, waar hij zich had gevestigd.

                  Pastoor Lommerse

In zijn opvolging wordt in 1966 voorzien door de benoeming van pastoor J.H.J van Gendt (* 25-2-1906-te Utrecht). 
Onder zijn leiding werden de nodige wijzigingen in de kerk aangebracht. Zo werd overgegaan tot de definitieve verplaatsing van het altaar en de doopvont (vanuit de doopkapel, achter in de kerk naar de rechter voorzijde). Voorts werd een garage naast de kerk gebouwd.
In verband met een ernstige en blijvende oogaandoening vraagt pastoor van Gendt in oktober 1969 ontslag aan. Hij overleed op 3 mei 1985 en is begraven op de begraafplaats aan de Veldweg. 
Op 3 januari 1970 werd pastoor Gerardus Johannes Metternich (* 17 september 1924 te Hengelo) als opvolger geïnstalleerd door deken Harmelink uit Utrecht. Zijn gezondheid dwong hem in 1975 een benoeming in de parochie St Sebastiaan te Hellendoorn te aanvaarden. Na een slopende ziekte overleed hij op 17 februari 1982. 
Everardus Petrus van Wijk (* 14 januari 1926 te Zuilen), door Kardinaal Alfrink in 1952 tot priester gewijd, werd 12 september 1975 geïnstalleerd als pastor van de parochie. Als gevolg van een hartaanval overleed hij op 28 maart 1981. 
Te voorzien in de opvolging van pastor van Wijk is niet eenvoudig. De Deken, S. Hoorneman uit Amersfoort fungeert als vicaris economicus. De uiteindelijke opvolging vindt plaats met de installatie op 9 november 1986 van pastor Gerardus Joseph van der Beek (* 24 januari 1930) door deken F. Zwarts, dekenaat Amersfoon. Na een langdurige ziekte overleed hij op 3 juli 1992. 
Naast de hiervoor genoemde pastores heeft de parochie diverse kapelaans gekend. Ook verleenden diverse priesters en pastoraal werkers assistentie. 

Het onderwijs. 
Het besturen van scholen berustte tot 1969 bij de parochiebesturen. Binnen de parochiegrenzen heeft het parochiebestuur een tweetal scholen gesticht.
In 1949 kwam een vergunning af voor het bouwen van een school tegenover de parochiekerk. In 1951 werd met de bouw begonnen en op 1 september 1951 wordt de school officieel geopend en kreeg de naam 'St. Willibrordusschool'. (architect: A. Brouwer; bouwonderneming fa. van Breukelen.). Tot schoolhoofd wordt benoemd de heer H. Taris. De vijfklassige school telde 250 leerlingen. 
Een tweede lagere school werd gebouwd op de hoek Vossenveldlaan Hildebrandlaan. Deze school werd in 1962 in gebruik genomen. De heer A.J. van den Berg werd als hoofd aangesteld. 
In 1969 werd het bestuur van scholen in Soest overgedragen aan de opgerichte "Stichting voor Katholiek Onderwijs Soest" (sinds 1992 ook Soesterberg). Met ingang van 1-8-1 982 vindt er tussen de St Willibrordusschool en de Ludgerusschool een fusie plaats. De leerlingen worden gehuisvest in de Ludgerusschool. De voormalige St. Willibrordusschool krijgt een bestemming tot gezinsvervangend dagcentrum "De Schoutenkamp". 

Voor het kleuteronderwijs voelden de Zusters van Onze Lieve Vrouw uit Amersfoort zich verantwoordelijk. Aanvankelijk werd een gebouw aan de Heideweg in 1953 hiervoor ingericht. In 1954 werd aan de Ericaweg een school gebouwd naast het klooster 'Regina Pacis'. De zusters van O.L.Vrouw vestigden zich op 4 juni 1958 in dit gebouw, dat voordien bekend stond als rustoord 'Buitenzorg'. De school had 3 werklokalen en 1 speellokaal. 

De achterzijde van de Fatima-Kleuterschool

Met de integratie van het kleuter- en lager onderwijs verloor de school per 1-8-1988 haar functie. Het schoolgebouw maakte plaats voor woningbouw. 

Feestelijke hoogtepunten in het parochieleven. 
De parochie van de H. Familie is met haar ruim 55 jarig bestaan een relatief jonge parochie. Toch heeft de parochie zo haar hoogtepunten gekend. 
Op 17 augustus 1941 droeg de eerste priesterzoon van de parochie, Ant van de Bremer van de missionarissen van het H. Hart te Tilburg, zijn eerste plechtige H. Mis op.
Op 14 juli 1946 en op 18 april 1949 werd door respectievelijk de priesterzonen Cornelis A. Hartman en Jacobus Houdijk, Pater O.F.M, de eerste plechtige mis in de pa rochiekerk opgedragen. 
De plechtige bisschopswijding van Z.H. Excellentie Mgr. Gerardus Wantenaar, Titulair Bisschop van Uzalis , eerste Apostolisch Vicaris van Basankusu (Belgisch Congo), lid van de St. Jozef congregatie vond plaats op 14 april 1948. (Zie ook Van Zoys tot Soest Voorjaar 1997). 
Ook werden diverse parochie- en priesterjubilea gevierd zoals het 25, 40 en 50- jarig bestaan van de parochie en het 40 jarig priesterjubileum van pastores Lommerse (1962), van Gendt (1971), pater Hassing (1970). 
De pauselijke onderscheiding 'Pro Ecclesia et Pontifice" werden voor hun jaren lange inzet in 1974 uitgereikt aan de heren B.J. van der Linden, sinds de oprichting van de parochie koster en de dirigent van het parochieel zangkoor "Cantate Domino", de heer Chr. van Schaik. In 1 996 viel deze eer te beurt aan de heer W. Willemse (40 jaar koster). 
Tot slot wordt de feestelijke in gebruikneming in 1964 van het vernieuwde clubhuis aan de Heideweg door de gidsen en kabouters vermeld.